วิญญาณข้ามมหาสมุทร : ศิลปะอาเซียนที่ เวนิส เบียนนาเล่ ฉบับหนังสือ
เปิดตัว "หนังสือ The Spirits of Maritime Crossing : วิญญาณข้ามมหาสมุทร” บันทึกเหตุการณ์สำคัญการจัดแสดงงานศิลปะร่วมสมัย 15 ศิลปินอาเซียนที่งาน เวนิส เบียนนาเล่ ครั้งที่ 60
KEY
POINTS
- เปิดตัว "หนังสือ The Spirits of Maritime Crossing: วิญญาณข้ามมหาสมุทร” บันทึกเหตุการณ์สำคัญของการจัดแสดงงานศิลปะร่วมสมัยจาก 15 ศิลปินในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่งาน เวนิส เบียนนาเล่ ครั้งที่ 60
- หนังสือเล่มนี้จัดทำขึ้นโดยความร่วมมือของ มูลนิธิบางกอก อาร์ต เบียนนาเล่, ไทยเบฟ และพันธมิตรผู้มีใจรักและสนับสนุนวงการศิลปะ
- จุดประสงค์เพื่อสะท้อนประเด็นการย้ายถิ่นฐาน วัฒนธรรม และการเชื่อมโยงทางศิลปะระหว่างเอเชียตะวันออกเฉียงใต้กับเวนิส
- การเปิดตัวหนังสือครั้งนี้ถือเป็นการตอกย้ำบทบาทของศิลปะในการสร้างบทสนทนาทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม
มูลนิธิ บางกอก อาร์ต เบียนนาเล่ ร่วมกับ บริษัท ไทยเบฟเวอเรจ จำกัด (มหาชน) จัดงานเปิดตัว หนังสือ The Spirits of Maritime Crossing : วิญญาณข้ามมหาสมุทร ที่ห้องประชุม Conservatory, เดอะ เฮาส์ ออน สาทร (The House on Sathorn) โรงแรม W Bangkok เมื่อวันอังคารที่ 10 พ.ค.2568
หนังสือ The Spirits of Maritime Crossing : วิญญาณข้ามมหาสมุทร เป็นหนังสือบันทึกภาพเหตุการณ์สำคัญที่เกิดขึ้นจากการที่ มูลนิธิ บางกอก อาร์ต เบียนนาเล่ และไทยเบฟ โดยการผสานความร่วมมือครั้งสำคัญจากภาครัฐ เอกชน และเครือข่ายพันธมิตรทุกภาคส่วน นำผลงานศิลปะกว่า 40 ชิ้น จาก 15 ศิลปินชื่อดังในอาเซียน เข้าร่วมแสดงในมหกรรมศิลปะนานาชาติ เวนิส เบียนนาเล่ ครั้งที่ 60 ณ เมืองเวนิส สาธารณรัฐอิตาลี ระหว่างวันที่ 20 เม.ย. - 24 พ.ย.2567 ภายใต้ชื่อ นิทรรศการ The Spirits of Maritime Crossing : วิญญาณข้ามมหาสมุทร ซึ่งนำมาตั้งเป็นชื่อหนังสือด้วยนั่นเอง
ศาสตราจารย์ ดร.อภินันท์ โปษยานนท์ ประธานอำนวยการและผู้อำนวยการศิลป์ บางกอก อาร์ต เบียนนาเล่ และภัณฑารักษ์นิทรรศการ ‘The Spirits of Maritime Crossing : วิญญาณข้ามมหาสมุทร’ กล่าวว่า
นิทรรศการนี้เปรียบเสมือนการเดินทางจากเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ไปยังเวนิส ผ่านประสบการณ์ทางวัฒนธรรมและการพลัดถิ่นในมุมมองของผู้อยู่ห่างไกลทั้งกายและใจจากบ้านเกิดของตน
“ศิลปินในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีความคล้ายคลึงกันหลายประการ ในขณะที่ก็ยังมีความแตกต่างในด้านชาติพันธุ์ ศาสนา และภาษา ซึ่งบางครั้งสามารถสร้างความรู้สึกผิดแปลกในหมู่พวกเขาได้
มรดกของประเทศเหล่านี้ปรากฏชัดในสิ่งที่เรียกว่า 'วัฒนธรรมลูกผสม' ซึ่งได้แก่ ผู้ลี้ภัย ผู้อพยพ และคนไร้สัญชาติ
นิทรรศการนี้เป็นเรื่องเกี่ยวกับกระแสการแลกเปลี่ยนและความสัมพันธ์ทางวัฒนธรรมที่ลดลงและไหลเวียน โดยมี ‘กระแสน้ำ’ ที่นำประสบการณ์และความเร้าใจมาสู่เวนิสจากสถานที่อันห่างไกล” ศ.ดร.อภินันท์ กล่าวไว้ในการแถลงข่าวแนะนำนิทรรศการ The Spirits of Maritime Crossing เมื่อเดือนเมษายน 2567
ประติมากรรมจากปลอกระเบิด โดยบุญโปน โพทิสาน ศิลปิน สปป.ลาว ในนิทรรศการ ‘The Spirits of Maritime Crossing : วิญญาณข้ามมหาสมุทร’ ที่เวนิส
นิทรรศการ ‘The Spirits of Maritime Crossing : วิญญาณข้ามมหาสมุทร’ นำเสนอผลงานของศิลปินจากเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่เจาะลึกประเด็นเรื่องราว การย้ายถิ่น การพลัดถิ่น การล่าอาณานิคม และการผสมผสานของวัฒนธรรมที่หลากหลายทั่วเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
โดยเน้นไปที่สัญลักษณ์ของการข้ามน้ำและทางทะเลเป็นพิเศษ ผ่านสื่อหลากหลายประเภท ทั้งภาพวาด ประติมากรรม สื่อผสม และวิดีโอจัดวาง
นิทรรศการ ‘The Spirits of Maritime Crossing : วิญญาณข้ามมหาสมุทร’ จึงเป็นจุดหมายปลายทางที่น่าตื่นเต้นสำหรับผู้มาเยือน เพื่อใคร่ครวญและใช้เวลาสัมผัสประสบการณ์การตีความทางศิลปะที่เกี่ยวข้องกับสถานที่ศักดิ์สิทธิ์และที่ยึดเหนี่ยวทางจิตใจ
บัดนี้ เนื้อหาในนิทรรศการ ‘The Spirits of Maritime Crossing : วิญญาณข้ามมหาสมุทร’ ได้รับการจัดทำเป็น หนังสือ ชื่อเดียวกันเรียบร้อยแล้ว
“หนังสือเล่มนี้สำคัญ เพราะเป็นการบันทึกเหตุการณ์ต่างๆ ที่เราได้ไปจัดนิทรรศการศิลปะในมหกรรมศิลปะนานาชาติ เวนิส เบียนนาเล่ ครั้งที่ 60 โครงการนี้เราเตรียมการนานพอสมควร ตั้งแต่เชิญศิลปินประเทศต่างๆ ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ไปแสดงงานศิลปะที่เวนิส การติดตั้งงานศิลปะ กระบวนการต่างๆ ได้ถูกบันทึกไว้ในหนังสือเล่มนี้” ศ.ดร.อภินันท์ ให้สัมภาษณ์กับ ‘Art & Living กรุงเทพธุรกิจ’
นอกจากประวัติของ 15 ศิลปิน ในหนังสือเล่มนี้ยังมีภาพที่งดงามมากจากการบันทึกในสถานที่จัดแสดง คือ ปราสาท สมิธ แมนจิลี วัลมารานา (Palazzo Smith Mangilli Valmarana) ซึ่งมีประวัติความเป็นมาและมีจิตรกรรมฝาผนังที่ศิลปินอิตาเลียนได้เขียนขึ้นในช่วงศตวรรษที่ 18
“จิตรกรรมฝาผนังเหล่านี้ถือได้ว่าหาดูได้ยาก เพราะปราสาทแห่งนี้ไม่ค่อยได้เปิดให้สาธารณชนเข้าชม แต่เหนือไปกว่านั้น การทำงานของเราได้เชิญศิลปินไปทำงานเพื่อมีบทสนทนากับจิตรกรรมฝาผนังที่มีอยู่แล้ว เพราะฉะนั้นจึงมีความพิเศษเฉพาะตัว" ศ.ดร.อภินันท์ ให้สัมภาษณ์และกล่าวต่อไปว่า
"ในหนังสือมีการเล่าเรื่องประวัติศาสตร์ของเวนิสผ่านงานศิลปะของศิลปินที่ได้รับเชิญไป แต่ละห้องจึงมีเรื่องราวต่างๆ ที่ศิลปินไปตีโจทย์ตีความ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการเดินทาง การไปแสวงหาวัฒนธรรมที่แปลกใหม่ การล่าอาณานิคม หรือความเชื่อต่างๆ ทางศาสนา
‘หนังสือ The Spirits of Maritime Crossing : วิญญาณข้ามมหาสมุทร’ จะเป็นหนังสืออ้างอิงที่สำคัญสำหรับผู้สนใจศึกษาประวัติศาสตร์ศิลปะ ประวัติศาสตร์ศิลปะร่วมสมัย ไม่เฉพาะผลงานของศิลปินไทย แต่รวมถึงศิลปินจาก สปป.ลาว เวียดนาม กัมพูชา เมียนมาร์ สิงคโปร์ ฟิลิปปินส์ อินโดนีเซีย รวมเป็นความพิเศษของหนังสือเล่มนี้”
ฐาปน สิริวัฒนภักดี ผู้ก่อตั้งและประธานกรรมการมูลนิธิบางกอก อาร์ต เบียนนาเล่ และกรรมการและประธานเจ้าหน้าที่บริหาร บริษัท ไทยเบฟเวอเรจ จำกัด (มหาชน) มีความตั้งใจเข้าร่วมงานแถลงข่าวเปิดตัว ‘หนังสือ The Spirits of Maritime Crossing : วิญญาณข้ามมหาสมุทร’
แต่เนื่องจากติดภารกิจสำคัญ จึงได้ฝากสารไว้ในงานเปิดตัวหนังสือเล่มนี้ ถ่ายทอดโดย ศ.ดร.อภินันท์ สรุปความได้ว่า
‘งาน บางกอก อาร์ต เบียนนาเล่ (Bangkok Art Biennale) เริ่มขึ้นเป็นทางการเมื่อปี 2017 คณะทำงานได้เดินทางไปจัดงานแถลงข่าวเปิดตัวที่เมืองเวนิส ประเทศอิตาลี ว่าจะมีการจัด บางกอก อาร์ต เบียนนาเล่ ที่เมืองไทย (ปี 2018) ด้วยประสงค์ให้เกิดการเชื่อมระหว่าง 2 นคร คือ กรุงเทพฯ และเวนิส
เนื่องจากตั้งแต่สมัยอยุธยา มีการพูดถึงกรุงศรีอยุธยาเป็นเวนิสแห่งตะวันออก ต่อมากรุงเทพฯ ก็ได้รับชื่อนั้นตามมาด้วย
อีกประเด็นคือ คุณหญิงวรรณา สิริวัฒนภักดี สนใจและรักเรื่องศิลปะเป็นอันมาก ทายาทคือคุณฐาปนก็สืบต่อเรื่องนี้มา
การสนับสนุนศิลปวัฒนธรรมมีหลากหลายรูปแบบ เรื่องของ บางกอก อาร์ต เบียนนาเล่ ก็เป็นสิ่งหนึ่งซึ่งในเวลานั้นคุณหญิงวรรณาได้สนับสนุนคุณฐาปนในการทำเรื่องนี้
แม้ว่าคุณหญิงวรรณาไม่ได้ไปที่เวนิส แต่พวกเราก็ได้นำงานต่างๆ ในมหกรรมศิลปะนานาชาติ เวนิส เบียนนาเล่ มาเล่าสู่กันฟัง
จนปีที่แล้ว(พ.ศ.2567) เรามีโอกาสนำศิลปะของศิลปิน บางกอก อาร์ต เบียนนาเล่ จำนวนหนึ่งไปปักหมุดที่เวนิส เราไม่ได้ไปในนามของประเทศไทยอย่างเดียว เราไปนามสมาชิกอาเซียน เราได้พูดถึงการสลายพรมแดนทางศิลปะ และหนังสือเล่มนี้เป็นวัตถุพยานว่าเราได้ทำอะไรบ้าง ขอขอบคุณทุกภาคส่วนที่มีส่วนร่วมให้เกิดทั้งนิทรรศการและหนังสือเล่มนี้’
สำหรับรายชื่อ 15 ศิลปินจากภาคพื้นเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ตั้งแต่ศิลปินชื่อดังไปจนถึงศิลปินหน้าใหม่ที่มีพรสวรรค์ ที่ร่วมแสดงงานใน 'นิทรรศการ The Spirits of Maritime Crossing : วิญญาณข้ามมหาสมุทร' ที่เวนิส มีดังนี้
- มารีน่า อบราโมวิช (เซอร์เบีย สหรัฐอเมริกา) ร่วมงานกับ พิเชษฐ กลั่นชื่น (ไทย)
- ปรียากีธา ดีอา (สิงคโปร์)
- จิตติ เกษมกิจวัฒนา (ไทย)
- นักรบ มูลมานัส (ไทย)
- จอมเปท คุสวิดานันโต (อินโดนีเซีย)
- บุญโปน โพทิสาน (ลาว)
- อัลวิน รีอามิลโล (ฟิลิปปินส์)
- คไว สัมนาง (กัมพูชา)
- โม สัท (สาธารณรัฐแห่งสหภาพพม่า-เนเธอร์แลนด์)
- จักกาย ศิริบุตร (ไทย)
- เจือง กง ตึง (เวียดนาม)
- นที อุตฤทธิ์ (ไทย)
- กวิตา วัฒนะชยังกูร (ไทย)
- หยี่ อิ-ลาน (มาเลเซีย)
ในงานเปิดตัว หนังสือ The Spirits of Maritime Crossing : วิญญาณข้ามมหาสมุทร ได้รับเกียรติจาก เปาโล ดีโอนีซี (H.E. Paolo Dionisi) เอกอัครราชทูตอิตาลีประจำประเทศไทย ขึ้นกล่าวเปิดงานเป็นท่านแรก
ร่วมด้วย กอบกาญจน์ วัฒนวรางกูร, พลภัทร สุวรรณศร, กมลนัย ชัยเฉนียน, ช่อฟ้า ยุกตะนันท์, ศิริ บุญพิทักษ์เกศ, ศ.ถาวร โกอุดมวิทย์ ศิลปินแห่งชาติ ประจำพุทธศักราช 2564 สาขาทัศนศิลป์ (ภาพพิมพ์) และแขกผู้มีเกียรติเข้าร่วมงาน
ภายในงานยังมีการเสวนาของตัวแทนศิลปิน ได้แก่ จักกาย ศิริบุตร, กวิตา วัฒนะชยังกูร, นักรบ มูลมานัส, บุญโปน โพทิสาน, ไคว สัมนาง ร่วมถ่ายทอดแรงบันดาลใจและแนวคิดต่างๆ ของผลงานศิลปะที่นำไปแสดงใน 'นิทรรศการ The Spirits of Maritime Crossing : วิญญาณข้ามมหาสมุทร' ณ นครเวนิส
ติดตามข่าวสาร ช่องทางการจำหน่ายหนังสือ และตารางกิจกรรมของเทศกาลศิลปะร่วมสมัยนานาชาติ บางกอก อาร์ต เบียนนาเล่ (Bangkok Art Biennale) เพิ่มเติมได้ทาง Facebook และ Instagram : Bkkartbiennale
