สนามหลวง ดินผืนประวัติศาสตร์กับการแสดง KAWS:HOLIDAY THAILAND

เมื่อวันเสาร์ที่ 17 พ.ค. 2568 ในประเทศไทย, KAWS และสตูดิโอสร้างสรรค์ AllRightsReserved (ARR) ร่วมกับ เซ็นทรัล เอ็มบาสซี, กรุงเทพมหานคร และ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ได้จัดงานเปิดตัวการติดตั้งการเดินทางครั้งล่าสุด "KAWS:HOLIDAY" ณ บริเวณ ท้องสนามหลวง ของกรุงเทพฯ เมืองหลวงของประเทศไทย

Mr.Lam Shu-kam, KAWS, บรม พิจารณ์จิตร (credit: Central Embassy)

ได้รับเกียรติจาก KAWS ศิลปินผู้สร้างสรรค์ประติมากรรมชื่อ COMPANION ซึ่งเป็นงานศิลปะชิ้นหลักของนิทรรศการ KAWS:HOLIDAY เดินทางมาร่วมพิธีเปิดนิทรรศการที่ 'สนามหลวง' ด้วยตนเอง

ร่วมด้วย ฐาปนีย์ เกียรติไพบูลย์ ผู้ว่าการ ททท., ชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร, Mr.Lam Shu-kam ซีอีโอ ARR และ บรม พิจารณ์จิตร กรรมการผู้จัดการ ศูนย์การค้าเซ็นทรัล เอ็มบาสซี

KAWS:HOLIDAY เป็นอาร์ตทัวร์ระดับโลกที่ KAWS และ ARR ร่วมกันสร้างปรากฏการณ์การแสดงงานศิลปะในสถานที่สาธารณะสุดยิ่งใหญ่ในประเทศต่างๆ 

ภาพประชาสัมพันธ์ KAWS:HOLIDAY THAILAND ก่อนเฉลยสถานที่จัดแสดง

นอกจากขนาดอันมหึมาของ ประติมากรรม COMPANION สูงมากกว่า 15 เมตรขึ้นไป ‘สถานที่’ ที่ใช้จัดแสดงงานประติมากรรมขนาดใหญ่ชิ้นนี้ ล้วนเป็นแลนด์มาร์คสำคัญที่แสดงอัตลักษณ์ของประเทศนั้นๆ อีกด้วย

KAWS:HOLIDAY หรือ 'ประติมากรรม COMPANION' ความยาว 28 เมตร เคยไปนอนอยู่ในทะเลสาบสวนสาธารณะทะเลสาบซอกซน (Seokchon Lake Park) หนึ่งในสถานที่สัญลักษณ์ของกรุงโซล เกาหลีใต้ สถานที่พักผ่อนหย่อนใจซึ่งคนเกาหลีและนักท่องเที่ยวทั่วโลกนิยมไปชมใบไม้เปลี่ยนสี

เคยไปเยือนกลุ่มวัดปรัมบานัน (Prambanan Temple) เทวสถานฮินดูที่ใหญ่ที่สุดในประเทศอินโดนีเซีย ตั้งอยู่ในเมืองยอกยาการ์ตา ซึ่งองค์การยูเนสโกขึ้นทะเบียนเป็น 'มรดกโลก'

เคยไปนั่งอยู่ท่ามกลางหิมะของ ฉางไป่ซาน (Changbai Mountain) หรือภูเขาฉางไป่ในมณฑลจี๋หลิน พรมแดนธรรมชาติระหว่างประเทศจีนกับเกาหลีเหนือ

เขาฉางไป๋ถือเป็นดินแดนมหัศจรรย์จากภูเขาไฟที่มีทะเลสาบงดงาม ได้รับการขนานนามว่า ‘ทะเลสาบสวรรค์’ มีสัตว์ป่าหลากหลายและตำนานที่มีมายา ความพยายามในการอนุรักษ์และคุณสมบัติทางธรณีวิทยาที่เป็นเอกลักษณ์ ทำให้เขาฉางไป๋เป็นสถานที่ที่ต้องไปเยี่ยมชมสำหรับผู้รักธรรมชาติและนักผจญภัย

KAWS:HOLIDAY ยังเคยไปเยือนกรุงไทเป ไต้หวัน, ฮ่องกง, โตเกียว, บริสตอล(อังกฤษ), สิงคโปร์, เมลเบิร์น ออสเตรเลีย, เลอ บราซูส์ สวิตเซอร์แลนด์ และล่าสุดประเทศไทย

การจัดทางเข้าชม KAWS:HOLIDAY THAILAND

KAWS:HOLIDAY THAILAND บนท้องสนามหลวง

สำหรับใน ประเทศไทย KAWS:HOLIDAY จัดแสดงภายใต้ชื่อ KAWS:HOLIDAY THAILAND ซึ่งเป็นการเดินทางมาจัดแสดงในประเทศไทยเป็นครั้งแรก 

เมื่อพิจารณาร่วมกันแล้ว คณะผู้จัดนิทรรศการขอนำประติมากรรม COMPANION มาปักหมุดจัดแสดง ณ ท้องสนามหลวง 

ท้องสนามหลวง หรือ สนามหลวง (Sanam Luang) เป็นสนามขนาดใหญ่ มีเนื้อที่ 74 ไร่ 63 ตารางวา ตั้งอยู่ด้านหน้าวัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร ระหว่าง พระบรมมหาราชวัง (Grand Palace) กับพระราชวังบวรสถานมงคล (ปัจจุบันคือพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร) เขตพระนคร กรุงเทพฯ

ด้วยประวัติศาสตร์และคุณค่า กรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียน ‘ท้องสนามหลวง’ เป็น โบราณสถาน ตั้งแต่ปีพ.ศ.2520

‘ท้องสนามหลวง’ ในช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์เป็นที่รู้จักกันในนาม ทุ่งพระเมรุ (ทุ่ง-พระ-เมน) เนื่องจากตามโบราณราชประเพณีใช้เป็นสถานที่จัดงานออกพระเมรุถวายพระเพลิงพระบรมศพพระมหากษัตริย์ในราชวงศ์จักรี รวมไปถึงพระบรมวงศ์ชั้นสูงอีกหลายพระองค์ 

พระเมรุ เป็นราชประเพณีที่แฝงคติความเชื่อแบบพราหมณ์ที่ว่าพระมหากษัตริย์ทรงเป็นสมมุติเทพซึ่งสถิตบนเขาพระสุเมรุ เมื่อสวรรคตจึงต้องตั้งพระบรมศพบน ‘พระเมรุ’ ซึ่งจัดสร้างด้วยสถาปัตยกรรมตามความเชื่อเรื่องเขาพระสุเมรุ เพื่อส่งพระวิญญาณกลับสู่ทิพยวิมาน

ท้องสนามหลวงและประติมากรรม COMPANION หันหน้าทางทิศเหนือ

ต่อมา ‘รัชกาลที่ 4’ ทรงมีพระราชดำริ ‘ทุ่งพระเมรุ’ เป็นชื่อฟังดูโศกเศร้า และนานๆ จะมีงานพระเมรุสักครั้ง จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานนามให้ใหม่ว่า ท้องสนามหลวง 

พร้อมกับทรงให้เพิ่ม ‘พระราชพิธีพืชมงคล’ ตามแบบพิธีสงฆ์ เพื่อเป็นสิริมงคลแก่เมล็ดพืชพันธุ์ต่างๆ เข้าไว้ใน ‘พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ’ ซึ่งเป็นพระราชพิธีแต่ครั้งโบราณกาลตามคติพราหมณ์ 

‘รัชกาลที่ 4’ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระราชพิธีที่เพิ่มเติมเข้ามานี้จัดขึ้นที่ ‘ท้องสนามหลวง’ และทรงให้ย้ายสถานที่จัด ‘พระราชพิธีพิรุณศาสตร์’ ซึ่งในสามรัชกาลแรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์จัดที่ ‘วัดพระแก้ว’ ออกไปตั้งพิธีที่ ‘ท้องสนามหลวง’ ด้วยเช่นกัน อันเป็นการเพิ่มบทบาทความสำคัญให้กับพื้นที่แห่งนี้

การจัดแสดงแสงไฟเฉพาะวันเปิดงาน 17 พ.ค.2568

เดิมพื้นที่ท้องสนามหลวงมีขนาดเพียงครึ่งเดียวของปัจจุบัน กระทั่งในสมัย ‘รัชกาลที่ 5’ ทรงให้ขยายพื้นที่ท้องสนามหลวงออกไปอย่างกว้างขวางหลังการเสด็จกลับจากการประพาสยุโรปครั้งแรก 

ตั้งแต่นั้นมา กิจกรรมสำคัญของบ้านเมือง ไม่ว่าจะเป็นพระราชพิธี รัฐพิธี ก็ได้จัดขึ้นที่ ‘ท้องสนามหลวง’

รวมทั้งยังเป็นสถานที่จัดงานพระเมรุถวายพระเพลิงพระบรมศพมาโดยตลอดตั้งแต่รัชกาลที่ 1 ถึงรัชกาลที่ 9 เว้นเพียงรัชกาลที่ 7 ซึ่งเสด็จสวรรคตที่ประเทศอังกฤษ (และได้จัดงานพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพที่ประเทศอังกฤษ)

เห็นได้ว่า ‘สนามหลวง’ มีความสำคัญอย่างลึกซึ้งทั้งในด้านวัฒนธรรมและจิตวิญญาณของประเทศไทย โดยมีรากฐานจากคติความเชื่อเรื่องมณฑลจักรวาล ที่มองว่าสถานที่แห่งนี้คือศูนย์กลางของสรรพสิ่งทั้งปวง เป็นจุดบรรจบของพลังจากฟากฟ้าและโลกมนุษย์ 

ในฐานะที่เป็นศูนย์รวมซึ่งสืบทอดประเพณีมาอย่างมั่นคง ‘สนามหลวง’ จึงเป็นสัญลักษณ์ของมรดกทางประวัติศาสตร์และความต่อเนื่องที่ไม่เคยเลือนหาย 

ประติมากรรม COMPANION นั่งบนลูกโลก

ประติมากรรรม COMPANION โอบอุ้มดวงจันทร์

เมื่อโปรเจค KAWS:HOLIDAY มีกำหนดการมาเยือนประเทศไทยที่ ท้องสนามหลวง ตัวศิลปิน KAWS หรือชื่อจริง ไบรอัน ดอนเนลลี (Brian Donnelly) นักออกแบบชาวอเมริกัน วัย 51 ปี จึงได้สร้างสรรค์ ประติมากรรม COMPANION สูง 18 เมตร นั่งอยู่บนลูกโลก และมี COMPANION ขนาดเล็กอีก 1 ชิ้น นั่งอยู่บนตัก ทั้งสองช่วยกันโอบอุ้มดวงจันทร์ไว้ในมือ เพื่อจัดแสดง ณ พื้นที่อันเปี่ยมความหมายนี้ของประเทศไทย 

ท่วงท่าดังกล่าวของ COMPANION เปรียบเสมือนภาพสะท้อนของระเบียบแห่งจักรวาล ตอกย้ำถึงความเชื่อมโยงของทุกสรรพสิ่ง การไหลเวียนส่งต่อความรู้ ภูมิปัญญา คุณค่า และความใส่ใจจากรุ่นสู่รุ่น รวมทั้งสายสัมพันธ์ที่เชื่อมโยงอดีต ปัจจุบัน และอนาคต ได้อย่างกลมกลืน

ระดับสายตา มองเห็นเรือนยอดและหมู่หลังคาศิลปกรรมไทยของสิ่งปลูกสร้างภายในวัดพระแก้ว

การที่ KAWS:HOLIDAY มาเยือน ‘ท้องสนามหลวง’ นอกจากภาพถ่ายและคลิปที่ปรากฏออกไปจะเผยแพร่ความงดงามของศิลปกรรมไทยภายใน ‘วัดพระแก้ว’ อาทิ องค์พระศรีรัตนเจดีย์สีทองอร่าม เรือนยอดอันงามวิจิตรของพระมณฑป ยอดปราสาททรงปรางค์ของประสาทพระเทพบิดร

หรือใครมีฝีมือถ่ายภาพ อาจได้ภาพประติมากรรม COMPANION กับพระอัษฎามหาเจดีย์ หรือเรือนยอดของ 'พระปรางค์ 8 องค์' เรียงกันทางทิศตะวันออกของวัดพระแก้ว

ยังทำให้ผู้มาเยี่ยมชมงานศิลปะขนาดยักษ์ชิ้นนี้รู้จักประวัติความเป็นมาและทราบความหมายของ ท้องสนามหลวง มากขึ้นด้วย

ตรงตามจุดมุ่งหมายที่ KAWS และ ARR ตั้งใจสร้างสรรค์โปรเจค KAWS:HOLIDAY เพื่อให้ความสำคัญกับ การมีส่วนร่วมของผู้คน ไม่ว่าจะเป็นคนกับสถานที่ คนกับประติมากรรม หรือผู้คนกับผู้คนด้วยกันเอง

ถือเป็นการสร้างสรรค์ให้เกิดช่วงเวลาที่ผู้คนได้ 'หยุดพัก' หรือเพื่อ 'พักผ่อน' สมกับคำว่า Holiday ในชื่อโปรเจคนั่นเอง

นักแสดงเชิญชวนออกมาใช้เวลากับสถานที่และงานศิลปะ (credit: Central Embassy)

KAWS:HOLIDAY THAILAND คือนิทรรศการศิลปะร่วมสมัยสำหรับผู้ชมทุกเจเนอเรชัน พร้อมเชิญชวนให้กลับมามอง สนามหลวง ผ่านมุมมองใหม่ และเรียนรู้คุณค่าของการ 'หยุดพัก' ก่อนออกเดินทางอีกครั้งด้วยแรงบันดาลใจในมิติใหม่ 

นิทรรศการเปิดให้ เข้าชมฟรี ระหว่างวันที่ 13 - 25 พ.ค. 2568 เวลา 07.00 - 22.00 น. ณ สนามหลวง กรุงเทพมหานคร 

 

อ้างอิง

• ท้องสนามหลวง สมัยสุโขทัย อยุธยา รัตนโกสินทร์ ในบริบททางประวัติศาสตร์และโบราณราชประเพณี, กรมศิลปากร
• พระเมรุมาศแห่งสยามประเทศ, มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช