บ้านพิพิธภัณฑ์ 2 ต.งิ้วราย จ.นครปฐม แหล่งรวมของเก่าที่ควรชมสักครั้งในชีวิต
บ้านพิพิธภัณฑ์ 2 งิ้วราย จ.นครปฐม แหล่งรวบรวมของยุคเก่าที่ดีอีกแห่ง เหมาะกับการเดินทางท่ามกลางธรรมชาติกับเรื่องราวความทรงจำเก่าๆ
จำสิ่งของเก่าๆ ในวัยเด็กได้ไหม...ตุ๊กตาหน้าตาบูดเบี้ยว,จักรยานคันที่แม่ขี่ไปตลาด, นิตยสารที่ไม่เห็นในแผงหนังสือแล้ว, วิทยุรุ่นคุณยาย และอะไรอีกมากมาย แม้จะตกยุค แต่ยังอยู่ในความทรงจำ
หากใครคิดถึงสิ่งของเหล่านี้ ต้องไปที่ บ้านพิพิธภัณฑ์ 2 (House of Museums) ต.งิ้วราย อ.นครชัยศรี จ.นครปฐม ตั้งอยู่ท่ามกลางพื้นที่สีเขียว 4 ไร่ เปิดดำเนินการมาตั้งแต่เดือนสิงหาคม 2567 คนริเริ่มใช้เวลาหลายปีเพื่อจัดวางสิ่งของ และสร้างอาคารหลักหนึ่งหลัง โดยมีพื้นที่จัดวางส่วนอื่นๆ เป็นตู้คอนเทนเนอร์ 15 หลัง นำมาตกแต่งด้วยมุมของเก่า
ส่วนบ้านพิพิธภัณฑ์แห่งแรกก็ไม่ได้หายไปไหน ยังตั้งอยู่ที่เดิม ถ.ศาลาธรรมสพน์ เขตทวีวัฒนา กรุงเทพฯ บนพื้นที่ 58 ตารางวา 3 คูหา เปิดมาตัั้งแต่ปี 2544 รวม 23 ปี ทั้งสองแห่งดำเนินการโดยสมาคมกิจวัฒนธรรม มีเอนก นาวิกมูล นักสะสมของเก่า นักเขียนสารคดี และภรรยา(วรรณา) เป็นหัวเรือใหญ่ทำงานร่วมกับทีมงานและอาสาสมัคร
บ้านพิพิธภัณฑ์ 2 งิ้วราย เหมาะสำหรับการท่องเที่ยวเรียนรู้เรื่องราวจากของเก่า คนรุ่นเก่าหลายคนอาจเคยใช้สิ่งของเหล่านี้ แต่เด็กรุ่นใหม่อาจไม่เคยเห็น จึงเป็นแหล่งเรียนรู้สำหรับคนทุกเพศทุกวัย เปิดเฉพาะเสาร์-อาทิตย์
สัดส่วนพื้นที่จัดแสดงสิ่งของเครื่องใช้มีให้ชมเต็มที่ ทั้งมุมนิตยสารที่หายไปจากแผงหนังสือ อาทิ ดรุณี, บางกอก ,ขายหัวเราะ, สกุลไทยฯลฯ ร้านขายยา, ร้านกาแฟ ,ร้านตัดผม ,ร้านทำฟัน ,ห้องเรียนเล็กๆ ,ร้านถ่ายรูป, ร้านขายของเล่น และร้านโชห่วย (ร้านขายของแบบเก่าที่พบมากในยุค 2500) ฯลฯ
แม้สถานที่แห่งนี้จะออกแบบโดยสถาบันอาศรมศิลป์ แต่ไม่สามารถทำตามแบบแปลนที่วางไว้ เนื่องจากค่าใช้จ่ายในการก่อสร้างอาคารสูงเกินกว่าคนรักของเก่าเช่น เอนกและภรรยา (วรรณา)จะลงทุนได้ ทั้งสองจึงทำรังแต่พอตัว ปรับสเกลการก่อสร้างให้เหมาะกับสิ่งที่มีอยู่ อาศัยเงินบริจาคเท่าที่มีอยู่ เงินหยิบยืม และมีทีมงาน รวมถึงอาสาสมัคร ช่วยจัดวางสิ่งของให้เป็นพิพิธภัณฑ์เพื่อส่วนรวม
สิ่งของในบ้านพิพิธภัณฑ์ มีทั้งได้รับบริจาค และนักสะสมของเก่าเฉกเช่น เอนก สรรหามาด้วยตัวเอง และก่อนจะจัดหมวดหมู่ ก็ต้องมาคัดแยกโดยทีมงานไม่กี่คน เพื่อจัดให้เข้ากลุ่มในพื้นที่ย่อย ยกตัวอย่างกลุ่มร้านขายยา และกลุ่มน้ำอัดลมยุคเก่า พวกไบเล่ คิกคาปู้ ฯลฯ
"ในร้านขายยาที่จำลองไว้ในบ้านพิพิธภัณฑ์ ตอนนั้นเราขาดป้ายร้านยาคิดว่าจะทำใหม่ แต่วันดีวันคืน มีคนเอาป้ายชื่อสีฟ้าเข้ากับสีของตู้ยาจากราชบุรีมาให้ สิ่งเหล่านี้คือความสุขเล็กๆ ของพวกเรา ทำให้ความฝันเป็นจริง" วรรณา ผู้บุกเบิกบ้านพิพิธภัณฑ์2 งิ้วราย เล่า และบอกว่า
"เราทำสิ่งเหล่านี้ได้ เพราะการสนับสนุนจากเพื่อนๆ และคนที่เห็นคุณค่าของเก่านำมาบริจาค ไม่เคยได้รับเงินช่วยเหลือจากภาครัฐ และมีคนช่วยบริจาคเงินสร้างอาคารบ้าง แต่ไม่มาก
มีคนมากมายรู้ว่าเราสะสมและอยากให้คนมาเรียนรู้ บางชิ้นเป็นของเก่าจากปู่ย่าตายาย เมื่อมีคนให้มา เราไม่มีนโยบายทิ้งของ ยกเว้นแตกหักเสียหาย เดือนที่แล้วมีคนเอาถ้วยชามเก่าเก็บมาให้ 15 ลัง แล้วบอกว่าให้ขายเพื่อเอาเงินมาทำงาน"
เมื่อถามถึงอนาคตบ้านพิพิธภัณฑ์ทั้งสองแห่ง ในวันที่ผู้ดูแลมีช่วงวัยที่สูงขึ้น เธอบอกว่า ถ้าเป็นไปได้ ในอนาคตอยากส่งต่อให้คนรุ่นใหม่บริหารจัดการ
"ก็หวังว่าจะมีคนทำต่อ เพราะรุ่นลูก แม้พวกเขาจะรู้ว่างานที่พ่อแม่ทำมีประโยชน์ แต่พวกเขาคิดว่า ตัวเขาไม่มีศักยภาพเหมือนพ่อแม่ที่มีกัลยาณมิตรมาช่วย เพราะโลกของเด็กสมัยใหม่เป็นอีกโลก ทำงานออฟฟิศเป็นเด็กกรุงเทพฯ ไม่มีสังคมเหมือนเด็กต่างจังหวัด"
- ความทรงจำของเก่า
อาคารหลักที่เป็นสถานที่จำหน่ายบัตรเข้าชม นอกจากมุมร้านทำฟัน ร้านขายของชำ ยังมีภาพธงช้างเผือกบนพื้นแดงดูโดดเด่น อีกหนึ่งความภูมิใจของคนสะสมของเก่า พวกเขาได้มาจากบ้านขุนนางในอดีต ลูกหลานนำมาบริจาคให้ นอกจากนี้ยังมีมุมแสตมป์เก่าๆ
สิ่งของเหล่านี้ ถ้าจะประเมินมูลค่าเป็นเงิน ก็ทำได้ยากยิ่ง เพราะเป็นของเก่าเก็บที่บางชิ้นไม่มีแล้ว แม้บางชิ้นดูเหมือนไม่ค่อยมีราคา แต่ปัจจุบันสิ่งของหลายชิ้นมีมูลค่าสูงกว่าที่คิด วรรณา บอกว่า ประเมินค่ามิได้ อย่างกระป๋องใส่ลูกอม ใครจะคิดว่าราคาสูงมาก แต่ขึ้นอยู่ที่ยี่ห้อด้วย
กาลเวลาทำให้ของเก่าเก็บเหล่านี้มีมูลค่าสูงขึ้น แต่สิ่งที่พวกเขาทำ ก็เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ให้คนทุกรุ่นมองในเชิงคุณค่า และความทรงจำที่เมื่อใดคิดถึงก็แวะมา
จำได้ไหม...“การขายหนังสือในเมืองไทย เริ่มต้นเมื่อมิชชันนารี อเมริกาเข้ามา และหมอบรัดเลย์ตั้งโรงพิมพ์ พิมพ์หนังสือพิมพ์บางกอกรีคอร์เดอร์ภาษาไทย เมื่อปี 2387....” (จากหนังสือตลาดเล็กๆ )
“น้ำมะนาวยุคนั้น เป็นอันเดียวกับ lemonade ที่คนไทยเรียกแผลงเป็นน้ำมะเน็ดหรือไม่ ยังหาหลักฐานไม่ได้ เวลาพูดถึงน้ำมะเน็ดนี้ เรามักหมายถึงน้ำอัดลมยุคเก่า ทั้งรสมะนาว และรสอื่นๆ ที่ใช้ลูกแก้วกลมๆ อุดปากขวดแทนฝาจุก...”
น้ำอัดลมยี่ห้อที่หายไป ยังหาชมได้ในบ้านพิพิธภัณฑ์2 ไม่ต่างจากของเล่นเก่าที่ผลิตทั้งในเมืองไทยและต่างประเทศ ในยุคนี้ไม่เห็นแล้ว โดยเฉพาะของเล่นไขลาน แม้ยุคนั้นคนไทยบางคนจะทำได้ แต่เป็นการเลียนแบบฝรั่งและญี่ปุ่น จึงเป็นงานหยาบๆ และในที่สุดก็หายไป
ร้านถ่ายรูปดั้งเดิม น่าจะเป็นอีกมุมที่ดูเพลินๆ มีกล้องถ่ายรูปแบรนด์ที่ไม่เห็นแล้วในยุคนี้ ว่ากันว่า การถ่ายรูปเข้ามาเมืองไทยเมื่อปี 2388 โดยลาร์โนดี บาทหลวงชาวฝรั่งเศสนำกล้องถ่ายรูปเข้ามาตามคำสั่งของสังฆราชปาเลอกัว ซึ่งมาอยู่เมืองไทยก่อนหน้านี้ และนั่นน่าจะเป็นการพัฒนาร้านถ่ายรูปยุคแรกๆ
และที่สะดุดในความคิดผู้เขียน แม้ไม่มีมูลค่า แต่นักสะสมตามเก็บกล่องใส่ขนมปังสังกะสีที่ขายในห้างหรูยุคนั้นไว้ในบ้านพิพิธภัณฑ์ และระหว่างการเดินดูสิ่งของ ยังสามารถเพลิดเพลินกับเสียงเพลงสากลยุคเก่าที่เปิดคลอตลอดเวลา
ภาพบางส่วนจากเฟซบุ๊ก House of Museums
..............
บ้านพิพิธภัณฑ์ 2 ต.งิ้วราย อ.นครชัยศรี จ.นครปฐม เปิดเฉพาะวันเสาร์อาทิตย์ เวลา 10.00-17.00 น.
