'มณีเทวา' แก้วมณีแห่งอุบลฯ

เติบโตแพร่พันธุ์อย่างรวดเร็วและขึ้นเป็นกอ ซึ่งเป็นญาติห่างๆ กับดอกหญ้าอยู่ในวงศ์ ERIOCAULACEAE มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า ManeeDheva Eriocaulon sp.

เดิมทีก่อนจะมีชื่อว่า “มณีเทวา” อันไพเราะเพราะพริ้งนั้น ชาวบ้านทางแถบภาคอีสานเรียกว่า “หญ้าหัวงอก” หรือ “หญ้าผมหงอก” เพราะเกสรที่อยู่รอบดอกมีลักษณะเหมือนขนเล็กๆ สีขาวทั่วทั้งดอก เหมือนคนแก่หัวหงอก อาจเรียกอีกชื่อว่า “ดอกกระดุม” หรือ “ดอกกระดุมเงิน” เพราะดอกเป็นรูปทรงกลมคล้ายกับกระดุม และท้ายสุดจะเรียกเหมารวมเป็นดอกหญ้าว่า “หญ้าดอก” ก็ได้เพราะขึ้นง่าย ตายยากเหมือนกัน

ชื่อ “มณีเทวา” ชาวบ้านไม่ได้ตั้งขึ้นเอง แต่เจ้าดอกหญ้าต้นน้อยได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงพระราชทานนามให้ ด้วยรูปลักษณ์ที่กลมเหมือนกระดุมแล้วยังสามารถมองคล้ายแก้วมณีสีขาวใสผุดผ่อง จึงอาจเป็นที่มาของชื่อ “มณีเทวา” หรือที่แปลตามความเข้าใจของผู้เขียนเองว่า “แก้วมณีจากเทวดา” ก็เป็นได้

ด้วยคุณสมบัติล้มแล้วลุก จึงทั้งอึดและทนต่อการเหยียบย่ำจากคนและวัวควาย ยิ่งเป็นพื้นที่โล่งชุ่มชื้นหรือป่าโปร่งยิ่งขึ้นได้ดี ยิ่งแพร่ได้เร็ว ช่วงหลังฤดูเก็บเกี่ยวข้าว ตามท้องนาก็จะเริ่มมีดอกกระดุมเงินแทรกขึ้นมาจากพื้นดิน โดยเฉพาะช่วงอากาศปลายฝนต้นหนาวในเดือนตุลาคม บางกอก็เริ่มพากันทยอยบาน จนช่วงธันวาคมถึงปลายมกราคม ท้องทุ่งนาจะบานสะพรั่งไปด้วยดอกกระดุมเงิน บรรดาแมลงเต่าทองสีส้มอมแดงต่างพากันมาเกาะดอกแต้มจุดให้ดอกกระดุมเงินดูมีสีสันไม่จืดชืด เหมือนตกอยู่ในสภาวะ “ทิ้งตัว” อยากจะเกลือกกลิ้งในดงหญ้า

หากใครมาปิดท้ายในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ก็ยังคงมีดอกกระดุมเงินขึ้นอยู่ แต่ต้นและดอกจะเริ่มเป็นสีน้ำตาลและสีขาวตุ่นๆ บางจุดก็อาจหายไปเป็นหย่อมๆ ดูไม่สดใสเท่าวันส่งท้ายปีเก่าเข้าปีใหม่ ให้ความรู้สึกเป็นฤดูใบไม้ร่วงหม่นๆ เหงาๆ

นอกจากรูปสวย นามเพราะ ก็ยังมีสรรพคุณทางยาสมุนไพรให้คุณประโยชน์ ถ้าเปรียบเป็นหญิงสาว เธอคนนี้นอกจากสวยแล้วก็ยังฉลาดปราดเปรียว ด้วยขนาดลำต้นที่สูงเพียง 10-20 เซ็นติเมตร ตามขนาดต้นหญ้าทั่วไป รสจืดเย็น (คาดว่าน่าจะไม่มีรสแต่ให้ความรู้สึกโล่ง) เป็นยาสงบประสาท แก้ไข แก้ปวด ขับปัสสาวะ พบในภูมิภาคตะวันออกและตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย

โดยเพราะอย่างยิ่งในจังหวัดอุบลราชธานี มีดงดอกมณีเทวาหรือดอกกระดุมเงินบานสะพรั่งสุดลูกหูลูกตาที่กว้างใหญ่ที่สุดอยู่ในอำเภอวารินชำราบ อย่าง “ทุ่งดอกกระดุมเงินหนองหญ้าม้า” ที่มีพื้นที่หลายสิบไร่ให้เราไปสัมผัสยอดหญ้า สูดกลิ่นบรรยากาศ In Love แบบหนาวๆ เป็นอีกหนึ่งแลนด์มาร์คที่ห้ามพลาดของจังหวัดอุบลราชธานี รับรองมาปลายปี มีรูปเซลฟี่ให้ลงได้เป็นเดือน