สิมวัดวังคำ 'ม้าต่างไหม'ในกาฬสินธุ์

เป็นคำถามที่ผมตั้งกับตัวเอง เมื่อมาเห็นพระอุโบสถวัดวังคำ บ.นาวี ต.สงเปือย อ.เขาวง จ.กาฬสินธุ์ พระอุโบสถที่ถอดแบบมาจากวิหารวัดเชียงทอง นครหลวงพระบาง แทบไม่ผิดเพี้ยน เราตื่นตะลึงในความสวยงามของสถาปัตยกรรมวิหารวัดเชียงทองอย่างไร มาเห็นโบสถ์ของวัดวังคำนี้ผมว่าจะยิ่งกว่า ชนิดที่ชื่นชมความงดงามไม่ขาดปาก

ทำไมต้องถึงขนาดนั้น?

คุณภุชงค์ โพธิกุฎสัย ผู้ว่าราชการจังหวัดกาฬสินธุ์ อาสาเป็นไกด์นำทางพาผมมุ่งสู่วัดวังคำ เพื่อให้เห็นความงามประจักษ์กับตา จากถนนหมายเลข 229 ตลาด อ.เขาวง เข้ามาตามทางผ่านหมู่บ้านต่างๆ ไป 14 กม. จะถึงบ้านนาวี ต.สงเปือย อ.เขาวง (เข้าไปไม่ถูก โทรสอบถาม ท่องเที่ยวและกีฬาจังหวัด โทร 05 8004 1391) แม้จะอยู่ชายทุ่งนาที่ควรจะมองเห็นโบสถ์อย่างโดดเด่น แต่ก็ยังมองไม่เห็นเพราะมีแนวต้นไม้ปลูกขึ้นจนแทบจะบดบัง ครั้นเลี้ยวเข้าไปในวัดนั่นแหละ ความสวยงามปนประหลาดใจหลายๆ อย่างจึงเริ่มปรากฏ โดยเฉพาะโบสถ์วัดทุ่งคำที่ถูกล้อมด้วยพระระเบียงทั้งสี่ด้าน ลองเดินผ่านประตูรั้วเข้าไป ความสวยงามของวิหารจึงปรากฏอย่างแท้จริง

ตัวพระอุโบสถที่เด่นเป็นสง่ากลางลานที่ล้อมรอบด้วยพระระเบียงทั้งสี่ด้าน มีเพียงประตูด้านข้างที่ทำให้เราติดต่อกับภายนอกได้ ยิ่งทำให้พระอุโบสถดูโดดเด่นเป็นหนึ่งเดียวในพื้นที่ตรงนั้น ในขณะที่วิหารวัดเชียงทองนั้น วิหารจะอยู่บนลานกว้าง แต่เข้าประตูวัดไป ก็มองเห็นอาคารขนาดกะทัดรัด หลังคามุขลด 3 ชั้น สันหลังคาประดับด้วยช่อฟ้า(หรือวิมาน) 9 ยอด ปีกแอ่นโค้งลงมาจนเกือบถึงพื้น สถาปัตยกรรมแบบที่เรียกว่า "ม้าต่างไหม" อย่างที่เราเห็นกันเจนตาทางภาคเหนือและโดดเด่นเลยก็ที่หลวงพระบาง เป็นสถาปัตยกรรมแบบล้านช้างที่เป็นเอกลักษณ์ แบบที่ม้าบรรทุกไหม ที่ต้องกระจายน้ำหนักสัมภาระไปให้ทั่วหลังม้า สถาปัตยกรรมแบบนี้จึงเลียนแบบแนวคิดดังกล่าวมา

ความงามวิจิตรอยู่ที่ผนังด้านข้างที่มีพื้นสีดำ แต่พ่น(หรือวาด) ลายเป็นรูปคนทำกิจกรมต่างๆ เป็นสีทองอร่าม สวยงามสะดุดตา และก็อีกแหละ...ลายนี้ผมว่ามันคือลายที่วิหารวัดเชียงทองชัดๆ หน้าบันด้านหน้าประดับด้วยกระจกสีและลายทองทั้งมีพระปรมาภิไธยย่อ สก. ประดับอย่างสวยงาม รวงผึ้งด้านหน้าดูราวกับจะย้อยหยดลงพื้น เสาด้านหน้าลงรักปิดทอง สิงห์ที่หมอบสองข้างบันไดก็ดูแปลกตา ไม่ใช่สิงห์ภาคกลาง ทั้งไม่ใช่สิงห์ภาคเหนือ แต่ที่ต้องอวดกันก็คือด้านหลังพระอุโบสถที่ประดับด้วยกระจกสี ทำเป็นรูปต้นโพธิ์ธรรม มีพระบรมศาสดาอยู่ด้านบน เข้าไปด้านในพระอุโบสถ มีเสาสีแดงแต่งลายทอง พระประธานยังคงมีพลาสติกหุ้ม เหมือนเพิ่งนำมาประดิษฐาน

ผมเดินวนดูหลายรอบก็ต้องบอกว่าสวยมาก ที่ว่ามากเพราะว่า ต้นแบบที่วัดเชียงทองนั้น ผมไปมาล่าสุดราว 5-6 ปีก่อน เห็นหลังคามีกระเบื้องบางแผ่นหลุดร่อน สีวิหารเริ่มซีดลง จนมีความรู้สึกว่าวิหารโทรมลง ผมไม่เคยไปเห็นวิหารเชียงทองเมื่อสร้างเสร็จใหม่ๆ แต่ได้ไปเห็นครั้งแรกก็ก่อนที่จะประกาศขึ้นมรดกโลก ซึ่งต่างจากที่ไปเห็นมาล่าสุดมาก ไม่รู้ว่าเพราะติดเงื่อนไขของการเป็นมรดกโลกหรือเปล่าที่วิหารจึงยังไม่ได้รับการบูรณะ แต่สำหรับพระอุโบสถวัดวังคำนี้ ยังสร้างไม่สมบูรณ์ทั้งหมด จึงยังดูใหม่กว่า จะเป็นรองวัดเชียงทอง ก็เพียงแต่เป็นของเลียนแบบไม่ใช่ดั้งเดิมแค่นั้นเอง นอกนั้นสวยงามจนผมชมไม่ขาดปาก และนี่คือคำตอบว่าทำไมจึงต้องชมถึงขนาดนี้ ถ้าได้โดรนมาบินถ่ายภาพจากมุมสูง ผมว่าจะสวยยิ่งกว่าที่ถ่ายจากแบบระนาบด้วยซ้ำไป พระอุโบสถนี้น่าจะยังไม่ได้ฝังลูกนิมิต พระระเบียงรายรอบก็ยังไม่มีพระพุทธรูปมาประดิษฐานเช่นกัน

ออกมาด้านนอกก็จะเห็นพระเจดีย์สีทองอร่าม มีองค์สี่เหลี่ยมในศิลปะล้านช้าง คล้ายพระธาตุหลวงเวียงจันทร์อยู่ด้านหน้าวิหารหลังใหญ่ที่สวยงามโดดเด่นสะดุดตา ด้านข้างมีสิงห์แบกบุษบกแบบที่วัดศรีนวลฯ บ้านชีทวน อ.เขื่องใน จ.อุบลราชธานี เป็นสิงห์แบบมีเขาที่ว่าเป็นฝีมือช่างชาวญวน ที่นี่เลียนแบบมาแทบจะครบถ้วน ต่างก็คือองค์เล็กกว่าแค่นั้นเอง

ได้นมัสการถามท่านเจ้าอาวาส พระครูสังวรสมาธิวัตร พระคุณเจ้าเล่าว่าเริ่มสร้างวัดมาตั้งแต่ปลายปี 2538 ที่จำลองแบบมาจากวิหารวัดเชียงทองนั้นมาจากความประทับใจในสถาปัตยกรรม ซึ่งเมื่อมาสร้างในกาฬสินธุ์ ก็เป็นการให้คนที่ไม่ได้เดินทางไปถึงหลวงพระบาง ได้มาชื่นชมความสวยงามของโบสถ์ม้าต่างไหมได้ที่นี่เช่นกัน ท่านเจ้าวาสคงประทับใจศิลปะล้านช้างจริงๆ ขนาดอาคารสงฆ์บางหลังผมดูแล้วก็ยังเป็นสถาปัตยกรรมแบบทางล้านช้างเลย

นอกจากนี้วัดยังมีกุฏิสงฆ์ วิหารหลังเล็กหลังน้อยที่ประดิษฐานพระพุทธรูปอีกหลายหลัง จะมองหารูปปั้นเจ้าแม่กวนอิม พระพิฆเนศ พระสังกัจจายน์ อย่างเช่นวัดอื่นๆ ที่นิยมทำเพื่อเรียกญาติโยมเข้าวัดทำบุญก็ไม่เห็นมี ก็ออกจะเห็นใจที่พระคุณเจ้ายังเป็นหนี้ค่าก่อสร้างต่างๆ อยู่อีกหลายล้าน ผมถึงบอกบุญมายังท่านผู้อ่านที่พอมีกำลัง เข้าไปเที่ยวชมความสวยงามของวัด ที่เป็นหน้าเป็นตาเป็นมุมมองใหม่ของกาฬสินธุ์ได้ไม่ยาก ทั้งไม่ห่างวัดจะมีกลุ่มเกษตรกรที่เขาทำไร่นาสาธิต 1 ไร่ 1 แสน ให้ดูว่ามีที่ดิน 1 ไร่ เลี้ยงดูครอบครัวได้อย่างไรตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง

ไปดูทั้งวัดที่สวยงาม ได้ทั้งแนวความคิดในการทำเกษตรแบบใหม่ เผลอๆ ได้แนวคิดแบบใหม่ในการทำเกษตรอย่างที่รัฐบาลเขาอยากให้เกษตรกรปรับเปลี่ยนด้วย ลองหาโอกาสไปกาฬสินธุ์ แล้วจะรู้ว่าเรามองข้ามจังหวัดนี้ไปเสียนาน

เราล้วนรู้จักกาฬสินธุ์ แต่กาฬสินธุ์อีกหลายเรื่องที่เรายังไม่รู้จัก ออกไปให้รู้จัก แล้วจะรักกาฬสินธุ์