โพลีฟีนอล พลังจากพืชพรรณ กุญแจสู่สุขภาพดีและอายุยืนยาว

นักวิทยาศาสตร์ทั่วโลกต่างให้ความสนใจกับ “โพลีฟีนอล” (Polyphenols) สารพฤกษเคมีจากธรรมชาติ ที่ถูกยกย่องว่าเป็นดั่ง “น้ำอมฤตแห่งชีวิต” เพราะเปี่ยมไปด้วยพลังในการ ต้านอนุมูลอิสระ ป้องกันโรค และชะลอวัย ช่วยเสริมให้ร่างกายแข็งแรงจากภายในสู่ภายนอก

จุดประกาย จะพาผู้อ่านไปรู้จัก โพลีฟีนอล ให้มากขึ้นว่า คืออะไร พบได้ที่ไหน และทำไมจึงถูกมองว่าเป็นกุญแจสำคัญของการมีอายุยืนยาวอย่างมีคุณภาพ

โพลีฟีนอลคืออะไร?

โพลีฟีนอล คือ "สารประกอบอินทรีย์" ที่พืชสร้างขึ้นมาเพื่อปกป้องตนเองจากเชื้อรา แบคทีเรีย และแมลง อีกทั้งยังเป็นตัวกำหนด สี รสชาติ และความฝาด ของพืชที่เรารับประทาน

จนถึงปัจจุบัน นักวิทยาศาสตร์พบโพลีฟีนอลแล้วมากกว่า 8,000 ชนิด ซึ่งแบ่งเป็น 3 กลุ่มหลัก ได้แก่:

• ฟลาโวนอยด์ (Flavonoids) คิดเป็นกว่า 60% เช่น เควอซิทิน (quercetin), แคทิชิน (catechins), และแอนโทไซยานิน (anthocyanins) ทำให้ผลไม้มีสีสด
• กรดฟีนอลิก (Phenolic acids) ราว 30% เช่น กรดคลอโรเจนิกในกาแฟ และกรดเฟรูลิกในธัญพืช
• โพลีฟีนอลอื่นๆ เช่น เรสเวอราทรอล (resveratrol) ในไวน์แดง, เคอร์คูมิน (curcumin) ในขมิ้น, และ กรดเอลลาจิก (Ellagic Acid) ในเบอร์รี

โพลีฟีนอลกับอายุยืน

ศาสตราจารย์ดานิเอเล่ เดล ริโอ (Daniele Del Rio) จากมหาวิทยาลัยปาร์มา อธิบายว่า มีหลักฐานมากขึ้นเรื่อยๆว่า โพลีฟีนอลช่วยป้องกันโรคเรื้อรังได้ ทั้งโรคหัวใจ เบาหวาน ไปจนถึง โรคสมองเสื่อมอย่าง อัลไซเมอร์ งานวิจัยเชื่อมโยงโพลีฟีนอลกับ 5 กลไกหลักแห่งการชะลอวัย ได้แก่:

• ลดความเครียดจากออกซิเดชันและการอักเสบ: โพลีฟีนอลทำหน้าที่เป็น สารต้านอนุมูลอิสระ และลดสัญญาณการอักเสบที่สะสมตามอายุ
• บำรุงไมโทคอนเดรีย (Mitochondria): หรือ “โรงไฟฟ้าเซลล์” ที่ผลิตพลังงาน แต่พอเสื่อมก็ทำให้ร่างกายอ่อนล้า โพลีฟีนอล อย่าง เรสเวอราทรอล และ เคอร์คูมินจะช่วย “เก็บกวาดโรงไฟฟ้าเก่า” แล้วสร้างใหม่ ทำให้เซลล์ยังสดและแข็งแรง
• ปกป้อง DNA และเทโลเมียร์: เทโลเมียร์ที่สั้นลงสัมพันธ์กับการแก่ขึ้นของเซลล์ งานวิจัยพบว่า อาหารแนวเมดิเตอร์เรเนียน ที่อุดมด้วยโพลีฟีนอลจะช่วยรักษาความยาวเทโลเมียร์ได้
• กระตุ้นยีนอายุยืน (Longevity Genes):โพลีฟีนอลบางชนิด เช่น เรสเวอราทรอล และ เควอซิทิน จะช่วยเพิ่มการทำงานของ Sirtuin-1 (Sirt1) ซึ่งเกี่ยวข้องกับการ เผาผลาญ และ การซ่อมแซม DNA
• เสริมสุขภาพสมองและความจำ: งานวิจัยชี้ว่า การบริโภค บลูเบอร์รี หรือ โกโก้ฟลาโวนอล (สารโพลีฟีนอลชนิดหนึ่งที่พบได้ในเมล็ดโกโก้) มีผลต่อการไหลเวียนเลือดในสมอง และช่วยชะลอการเสื่อมของความจำ

เราสามารถรับโพลีฟีนอลจากที่ไหนได้บ้าง?

โพลีฟีนอลกระจายตัวอยู่ในอาหารจากพืชเกือบทุกชนิด แต่มีบางกลุ่มที่เด่นชัด เช่น:

• ผลไม้และเบอร์รี: เช่น บลูเบอร์รี แบล็กเบอร์รี แอปเปิล
• ผักและน้ำมันดี: เช่น หัวหอมแดง อาร์ติโชค มะกอก และน้ำมันมะกอกบริสุทธิ์พิเศษ (extra virgin olive oil)
• เครื่องดื่ม: ชา กาแฟ และไวน์แดงในปริมาณที่พอเหมาะ
• ถั่วและเมล็ดพืช: เช่น อัลมอนด์ พีแคน และเกาลัด โดยเฉพาะถ้าสามารถทานได้ทั้งเปลือก
• เครื่องเทศและโกโก้: กานพลู โรสแมรี ออริกาโน และ ดาร์กช็อกโกแลต

คำแนะนำในการบริโภคจากผู้เชี่ยวชาญ

เนื่องจากโพลีฟีนอล ไม่ได้ถูกจัดให้เป็นสารอาหารที่ "จำเป็น" ต่อการเจริญเติบโตของมนุษย์ จึงไม่มีการกำหนดปริมาณที่แนะนำต่อวันอย่างเป็นทางการ

ศาสตราจารย์ดานิเอเล่ ชี้ว่า ผักต้ม อาจสูญเสียสารฟีนอลิกบางส่วนไปในน้ำ หากเราไม่ได้นำน้ำนั้นไปใช้ในการเตรียมอาหารอื่น

นอกจากนี้ ควรพยายามใช้ส่วนต่างๆ ของพืช เช่น เปลือก ผิว และราก ให้มากที่สุด เนื่องจากโพลีฟีนอลมักพบได้มากในบริเวณเหล่านั้น

และควรทานอาหารที่หลากหลาย มากกว่าการทานอาหารเสริมโพลีฟีนอลในปริมาณสูง

เมื่อมองไปยัง Blue Zones หรือ ดินแดนที่ผู้คนมีอายุยืนและสุขภาพดี จะพบว่า พวกเขานิยมทานอาหารที่อุดมไปด้วยพืชผัก ผลไม้ ถั่ว น้ำมันมะกอก และเครื่องเทศนานาชนิด ซึ่งล้วนแต่เป็นแหล่งโพลีฟีนอลที่สำคัญ

การเติมสีสันจากพืชพรรณในทุกมื้ออาหาร จะทำให้โพลีฟีนอลทำหน้าที่เป็นผู้พิทักษ์สุขภาพของเราในทุกวัน ซึ่งอาจมีส่วนช่วยเสริมให้เรามีชีวิตที่ยืนยาวอย่างมีคุณภาพได้

 

อ้างอิง news-medical , pmc.ncbi.nlm.nih , healthline , bbc