หน้าตาดีได้งานง่ายกว่า? Pretty Privilege ฝังลึกในโลกการสมัครงาน

ท่ามกลางตลาดงานผันผวน คนตกงานจำนวนมากจากเหตุเลย์ออฟของหลายๆ บริษัทในช่วงไม่นานมานี้ บีบคั้นให้พวกเขาเร่งหางานใหม่กันอย่างดุเดือด นี่ยังไม่นับเหล่าบัณฑิตจบใหม่ที่ต่างก็มุ่งมั่นส่งใบสมัครจำนวนมากเช่นกัน คนนับพันกำลังวิ่งแข่งเพื่อเข้าสู่ตลาดแรงงาน แม้หลายคนมีทักษะและความสามารถที่ดี แต่กลับมีสิ่งหนึ่งมักจะมาขัดขวางพวกเขาไม่ให้ได้งานในฝันเสมอ นั่นคือ "ถูกตัดสินจากรูปลักษณ์ภายนอก" ในขั้นตอนการสัมภาษณ์งาน ถ้าคุณคิดว่าเดี๋ยวนี้หน้าตาไม่มีผลในการสมัครงาน…คุณอาจเข้าใจผิด!

งานวิจัยล่าสุดเผยว่า รูปลักษณ์ยังคงมีอิทธิพลต่อโอกาสในการได้งานในโลกขององค์กร โดยเรียกปรากฏการณ์นี้ว่า “สิทธิพิเศษจากความสวยหล่อ” (Pretty Privilege) หรืออคติที่คนดูดีจะได้รับโอกาสมากกว่าคนทั่วไป 

วิจัยยืนยัน Pretty Privilege มีอิทธิพลจริงทั้งเรื่องการเดท-การทำงาน

บนโลกโซเชียลมีมุกที่เรียกว่า “face card” หมายถึง คนที่หน้าตาดีมากจนเหมือนได้อภิสิทธิ์พิเศษ เช่น ไม่ต้องจ่ายเงิน เข้าร้านอาหารได้ที่ดีที่สุด หรือได้รับการแมตช์ในแอปหาคู่มากกว่าคนทั่วไป แม้บางคนอาจมองว่านี่คือเรื่องตื้นเขิน แต่งานวิจัยทางวิทยาศาสตร์ยืนยันว่า “อคติจากรูปลักษณ์” นั้นมีอยู่จริง และสามารถเป็นตัวแปรชี้ชะตาว่าคุณจะได้งานในฝันหรือไม่

งานวิจัยจาก Harvard Business Review ในปี 2022 พบว่าแค่ภาพถ่ายโปรไฟล์ของผู้สมัครที่ใส่สูท ผูกเนกไท ใส่แว่น ใส่เสื้อผ้าแฟชั่น หรือไว้เคราที่ตัดแต่งมาอย่างดี ก็สามารถเพิ่มโอกาสในการได้งาน เพราะทำให้ดู “เหมาะสม” กับตำแหน่งงานที่กำลังสมัครอยู่

ขณะที่ผลสำรวจล่าสุดจาก Luvly care ในปี 2025 ซึ่งได้สำรวจความเห็นเกี่ยวกับ "Pretty Privilege ที่มีอิทธิพลต่อการเดทและการทำงาน" จากกลุ่มตัวอย่าง 2,000 คน และค้นพบว่า 56% เชื่อว่า “สิทธิพิเศษจากความสวยหล่อ” ส่งผลต่อการปฏิบัติในที่ทำงาน ไม่ว่าจะเป็นการได้รับบริการที่ดีกว่า (43%) หรือโอกาสทางการศึกษา (20%) และเกือบ 1 ใน 5 ยอมรับว่า ตนเคยพลาดงานในฝันเพียงเพราะรูปลักษณ์

อีกด้านหนึ่ง 80% ของผู้ตอบแบบสอบถามที่จัดว่าตนเป็นคนหน้าตาดี กลับเคยเผชิญความท้าทาย เช่น ถูกลดคุณค่าให้เป็นแค่รูปลักษณ์ (20%) หรือรู้สึกกดดันว่าต้องดูดีตลอดเวลา (20%)

อคติเรื่องรูปลักษณ์ยังฝังแน่นในระบบการจ้างงาน

ตลอดหลายทศวรรษที่ผ่านมา งานวิจัยจำนวนมากพบว่า ผู้ว่าจ้างยังคงตัดสินผู้สมัครจากรูปลักษณ์ภายนอก เช่น

- 1 ใน 3 ของผู้จัดการฝ่ายบุคคลยอมรับว่า “รอยสักที่มองเห็นได้” เป็นสิ่งที่ยากจะมองข้าม ในการพิจารณาให้ตำแหน่งงานกับผู้สมัครคนนั้นๆ 

- 28% มองว่าการเจาะตามร่างกายเป็นสิ่งรบกวนสมาธิของนายจ้าง

- 25% ยอมรับว่าชุดที่ผู้สมัครใส่มาสัมภาษณ์ มีผลต่อการตัดสินใจของฝ่ายบุคคลอย่างเลี่ยงไม่ได้

โดยรวมแล้ว 90% ของผู้ว่าจ้างยืนยันว่า “บุคลิกภาพแบบมืออาชีพ” เป็นปัจจัยสำคัญในการผ่านกระบวนการจ้างงาน และพนักงานที่ดูดีมีแนวโน้มจะได้งานมากกว่า ได้รับการเลื่อนตำแหน่งมากกว่า ก้าวหน้าและประสบความสำเร็จในสายงานได้เร็วกว่าคนทั่วไป

ไม่เพียงเท่านั้น เจ้านายที่หน้าตาดียังมีแนวโน้มได้รับคะแนนประเมินจากลูกน้องสูงกว่าผู้จัดการทั่วไปด้วย นักจิตวิทยาบางรายให้ความเห็นว่า เรามัก “โยงความดูดีเข้ากับคุณสมบัติเชิงบวก” โดยอัตโนมัติ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้คนหน้าตาดีได้เปรียบมากกว่าความสวยหล่อเพียว ๆ

ผู้สมัครงานต้องรู้! วิธีสังเกตอคติเรื่องรูปลักษณ์ภายนอกขณะสัมภาษณ์งาน

มารินา คลิเมนกา (Marina Klimenka) ผู้ร่วมก่อตั้ง Luvly แพลตฟอร์มด้านภาพลักษณ์ แนะนำเทคนิคแก่ผู้สมัครงาน ในการสังเกตอคติจากรูปลักษณ์จากนายจ้างในระหว่างสัมภาษณ์ พร้อมวิธีรับมืออย่างมืออาชีพ ดังนี้

1. อ่านภาษากายตั้งแต่แรกเจอ

ทันทีที่คุณเดินเข้าห้องหรือเข้าร่วมวิดีโอคอล สายตาของผู้ที่สัมภาษณ์คุณ อาจเผยอะไรบางอย่าง เช่น เลิกคิ้วเล็กน้อย ยิ้มแบบฝืนๆ สิ่งเหล่านี้อาจเป็นสัญญาณว่าพวกเขาคาดหวังอะไรจากรูปลักษณ์ของคุณ เธอแนะนำให้สังเกตไว้ แต่ไม่ต้องพูดถึงตรงๆ หากบทสนทนาเบี่ยงเบนจากประสบการณ์ทำงานของคุณโดยสิ้นเชิง นั่นอาจเป็นสัญญาณว่าคุณเจอกำแพงของอคติแล้ว

2. ฟังคำชมให้ดี

หากผู้สัมภาษณ์ชมบ่อยเกินไปในเรื่องที่ไม่เกี่ยวกับทักษะหรือประสบการณ์ เช่น “แต่งตัวดีจัง” “ดูสดใสจังเลย” นั่นอาจเป็นสัญญาณว่ารูปลักษณ์กำลังกลบความสามารถ เธอแนะนำให้ค่อยๆ พูดกลับเข้าสู่บทสนทนาเกี่ยวกับประสบการณ์อย่างสุภาพ โดยไม่จำเป็นต้องปะทะ

3. อย่าพยายามเปลี่ยนรูปลักษณ์เพื่ออคติ

หากคุณรู้สึกว่าตัวเองถูกปฏิเสธซ้ำๆ และเริ่มคิดว่าอาจต้องเปลี่ยนทรงผม ลดสไตล์ส่วนตัว หรือถอดต่างหูออกเพื่อให้การแต่งกายดู “เข้ากัน” เธอแนะนำว่า อย่าทำแบบนั้น! เพราะอคติเรื่องหน้าตาไม่ใช่ความผิดของคุณ จุดแข็งของคุณคือ “ความสามารถ” และควรโฟกัสไปที่บริษัทที่เห็นคุณค่าของสิ่งนี้จริงๆ

4. บันทึกสิ่งที่เกิดขึ้น

หลังสัมภาษณ์ (หรือระหว่างหากจำได้) ควรจดบันทึกคำถาม ความรู้สึก หรือคำพูดที่เกี่ยวกับรูปลักษณ์ อายุ หรือความคิดเห็นไม่เหมาะสม เพราะนี่จะเป็นหลักฐานที่ช่วยให้คุณตัดสินใจได้ว่าเป็นความผิดปกติชั่วครั้งชั่วคราว หรือเป็นปัญหาของระบบ และหากต้องร้องเรียน ก็จะมีข้อมูลไว้ใช้ประกอบ

อย่างไรก็ตาม แม้สิทธิพิเศษจากหน้าตา ยังมีอยู่จริงในโลกการทำงานและการสมัครงาน แต่มันไม่ใช่ทั้งหมดของความสำเร็จ จำไว้ว่า.. “ความสำเร็จ” ไม่จำเป็นต้องมาจากความสวยหล่อเสมอไป

หากผู้สมัครงานอยากแสดงให้ผู้สัมภาษณ์เห็นว่าคุณพร้อมสำหรับตำแหน่งนั้น ไม่จำเป็นต้องทำศัลยกรรมหรือแปลงโฉมครั้งใหญ่ แค่จำไว้ว่า 3 สิ่งที่ไม่เคยตกยุคในการสัมภาษณ์งานคือ ควบคุมความกังวลให้ดี, ระบุความสามารถจริงในเรซูเม่อย่างซื่อสัตย์ และดูดีที่สุดในแบบที่เป็นคุณเอง เพื่อรับมือกับอคติด้านรูปลักษณ์อย่างมั่นใจ เพราะทุกคนมีคุณค่าในตัวเอง!

 

อ้างอิง: Forbes, Luvly.care, MarketScience, Studyfinds.org