ทำอย่างไร ใจของเราจึงจะพ้นทุกข์ได้เสมอ | ปกรณ์ วิชยานนท์

บ่อยครั้งทำให้สภาวะเศรษฐกิจตกต่ำแทบทั่วโลก ซึ่งก่อให้เกิดความทุกข์ในหลายรูปแบบแก่ทั้งผู้บริหารประเทศคู่ค้าและประชาชนทั่วไป 

ดังนั้น เราจึงควรพิจารณาถึงต้นตอและวิวัฒนาการของ "ความทุกข์" ในมุมมองที่กว้าง ๆ ก่อนดีกว่า  เพื่อจะได้สามารถทำใจให้พ้นทุกข์ได้เสมอ

‎‎ ใจของคนเราทั่ว ๆ ไปมักจะประสบความทุกข์ใหญ่ ๆ อยู่ 3 ประเภทได้แก่

(1) ไม่ทันต่อเวลา         

(2) ไม่ได้สิ่งที่ต้องการหรืออยากได้

(3) สิ่งที่เกิดขึ้นจริงไม่ตรงกับสิ่งที่เราเชื่อหรือยึดมั่นเอาไว้ก่อนหน้านั้น

ต้นตอความทุกข์ทั้ง 3 ประเภทนี้คือ "เวลา" เวลาคือสิ่งที่เดินหน้าต่อเนื่องไปอยู่เสมอ  ดังนั้นจึงเป็น      ตัวแปรที่อาจก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงแก่ทุก ๆ อย่างรอบตัวเราได้ กล่าวในอีกรูปแบบหนึ่งคือ                 การเคลื่อนไหวของเวลาสามารถสร้างความไม่แน่นอนขึ้นได้อยู่เสมอ 

ดังนั้น จึงไม่น่าแปลกใจที่บุคคลใดที่ยังมีความอยาก ความยึดมั่น และความไม่ทันต่อเวลา  มักจะประสบความทุกข์ได้ง่ายกว่าผู้อื่น เพราะ"เวลา" สามารถนำมาซึ่งความเปลี่ยนแปลงและความไม่แน่นอนได้ตลอดเวลาและ/หรือไม่ตรงตามที่คาด

เมื่อเราเข้าใจถึงแกนหลักของความเป็นทุกข์แล้วว่าอยู่ที่ "เวลา" ซึ่งเดินไปข้างหน้าอย่างสม่ำเสมอ ไม่หยุดยั้ง  และสามารถก่อความไม่แน่นอนได้ทุกเมื่อ  จึงไม่น่าแปลกใจที่ผลสุดท้ายของ "เวลา" ที่เคลื่อนตัวอยู่เสมอนั้นอาจก่อให้เกิดความทุกข์(หรือความสุข)ได้

ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับว่าเราคาดหรือหวังอะไรไว้ก่อนหน้าหรือไม่ (หรือว่าไม่ได้คาด/หวังเอาไว้เลย)

เมื่อเราเห็นถึงวิวัฒนาการของความทุกข์แล้ว คงไม่ยากที่จะเข้าใจถึง 4 ช่องทางที่จะกล่าวต่อไปนี้  ซึ่งจะช่วยให้ใจของเราพ้นทุกข์ได้เสมอ

‎ ‎1. กำหนดจิตใจของเราให้ "ทันปัจจุบัน" อยู่ตลอดเวลา  การกำหนดนี้จะช่วยสร้างนิสัยให้เรามีสติและรู้ตัวอยู่เสมอว่าอะไรกำลังเกิดขึ้น

‎ 2. "คิดล่วงหน้า" หรือตามภาษาชาวบ้านที่ ร. 9 ท่านได้สอนเราไว้ว่า "คิดก่อนพูด คิดก่อนทำ" ช่องทางนี้มีจุดประสงค์ที่จะเพิ่มความรอบคอบให้แก่ตัวเราก่อนที่จะพูดหรือทำอะไรลงไป  และไม่ควรนำไปตีความหมายอย่างผิดพลาดเช่น  คิดเก็งกำไร  หรือวางแผนทุจริตล่วงหน้า

3. "ลดความอยากและความยึดมั่น" ให้เหลือน้อยที่สุดเท่าที่จะทำได้  ความอยากและความยึดมั่น     ที่กล่าวในที่นี้ครอบคลุมหลายแง่มุมมากเช่น ความอยากในทรัพย์สมบัติหรือในความสำเร็จของธุรกิจ  ความยึดมั่นในความคิดเห็นที่ตนมีอยู่หรือในประสบการณ์ของตนหรือบุคคลที่ตนเคารพ

4. รู้จัก "ปรับตัวให้ยืดหยุ่นหรืออะลุ่มอล่วย" เพราะผู้คนในโลกส่วนใหญ่มีนิสัยใจคอและความชอบ/ไม่ชอบที่ไม่เหมือนกัน  โดยแต่ละคนก็มีแนวโน้มที่จะเข้าข้างตัวเองมากกว่าผู้อื่น  ดังนั้น ความยืดหยุ่นหรืออะลุ่มอล่วยจะช่วยให้การเข้าอยู่ร่วมกันในสังคมเป็นไปได้ราบรื่นมากขึ้น

อีกเหตุผลหนึ่งของการปรับตัวเช่นนั้นคือ เนื่องจาก "เวลา" ที่เคลื่อนตัวอยู่เสมอนั้นอาจทำให้ปัจจัยรอบตัวเรา (และความสำคัญของปัจจัยเหล่านั้น) เปลี่ยนแปลงไปได้เสมอเช่นกัน ดังนั้น เราจึงต้องรู้จักปรับตัวเราให้เข้ากับค่านิยมหรือ  สิ่งใหม่ ๆ ได้มากที่สุด

‎‎ สี่กลยุทธ์ที่เสนอข้างต้นจะช่วยทำให้ผู้ปฏิบัติ (1) มีความรอบคอบและ (2) สามารถควบคุมตนเองได้อย่างเหมาะสมในทุกเวลาและสถานการณ์ 

ผลดีทั้ง 2 ประการนี้น่าจะช่วยให้ผู้ปฏิบัติมีพฤติกรรมที่ดี     พร้อม ๆ ไปกับสัมมาคารวะและกาลเทศะที่ถูกต้อง  จึงจะสามารถต่อสู้กับความผันผวนในโลกนี้ได้        อย่างไร้ความทุกข์ในใจ 

นอกจากนั้นยังจะช่วยให้ผู้ปฏิบัติสามารถพัฒนามนุษยสัมพันธ์ที่ดีให้แก่ตนเองด้วย  ซึ่งจะทำให้ผู้ปฏิบัติก้าวหน้าได้อย่างรวดเร็วในการประกอบวิชาชีพทุกสาขา  เพราะเป็นที่ยอมรับกันทั่วไปแล้วว่า  มนุษยสัมพันธ์ที่ดีนั้นเป็นคุณสมบัติที่สำคัญกว่าตัวแปรอื่น ๆ ทั้งปวงรวมถึงคุณวุฒิและปริญญาบัตรใด ๆ ทั้งสิ้น

‎‎ โดยสรุป เนื่องจาก "เวลา" เป็นสิ่งที่เดินหน้าไปอยู่เสมอ  จึงก่อให้เกิดความไม่แน่นอนและ         ความทุกข์ตามมาได้  ดังนั้น ถ้าเราต้องการจะต่อสู้กับความไม่แน่นอนและเลี่ยงความทุกข์เหล่านั้นได้สำเร็จ  ก็ควรพิจารณาปฏิบัติตาม 4 ช่องทางที่เสนอข้างต้น

สี่ช่องทางนี้ตรงกับหลักการของศาสนาแทบทุกศาสนา  ซึ่งสอนให้เราฝึกปฏิบัติธรรม (เช่น นั่งสมาธิ เดินจงกรม) เพื่อช่วยสร้างสติให้รู้ตัวอยู่เสมอ  แล้วเราถึงจะสามารถปฏิบัติตามศีล (หรือคำสอนที่ควรทำ) ได้ทันต่อเวลาและได้อย่างรอบคอบ  ซึ่งจะช่วยให้ใจของเราสามารถพ้นทุกข์ได้เสมอ.