สื่อนอกวิเคราะห์ 'เศรษฐกิจไทย' เปราะบาง แต่ทำไม 'บาทแข็ง' แซงหน้าภูมิภาค

"ค่าเงินบาท" กำลังจะปิดสิ้นปีด้วยการมุ่งหน้าสู่การทำสถิติแข็งค่าสุดในรอบ 8 ปีเมื่อเทียบกับดอลลาร์สหรัฐ แต่เมื่อมองเผินๆ จะเห็นว่า "แทบไม่มีเหตุผลชัดเจนมากพอที่สามารถอธิบายได้ว่า ทำไมเงินบาทจึงทำผลงานดีกว่าสกุลเงินอื่นในภูมิภาค" เพราะเศรษฐกิจไทยยังอยู่ในภาวะเปราะบาง จากการท่องเที่ยวที่ฟื้นตัวอย่างเชื่องช้า ภาระหนี้ครัวเรือนในระดับสูง และการถูกเรียกเก็บภาษีนำเข้าสหรัฐในอัตรา 19%

การแข็งค่าของเงินบาท "ซึ่งส่วนหนึ่งได้แรงหนุนจากการพุ่งขึ้นของราคาทองคำ" กำลังทำให้ภาคการผลิตของไทยสูญเสียความสามารถในการแข่งขัน และซ้ำเติมความท้าทายของรัฐบาลภายใต้การนำของนายอนุทิน ชาญวีรกูล นายกรัฐมนตรีที่เพิ่งเข้ารับตำแหน่ง และกำลังเผชิญแรงกดดันจากการยุบสภา เลือกตั้งก่อนกำหนดในเดือนกุมภาพันธ์ ปีหน้า 

ทำไมเงินบาทถึงแข็งค่ามาก

เงินบาทเริ่มแข็งค่าขึ้นเมื่อเทียบกับดอลลาร์สหรัฐตั้งแต่กลางปี 2567 ซึ่งเป็นช่วงเวลาใกล้เคียงกับที่รัฐบาลเปิดตัวมาตรการกระตุ้นเศรษฐกิจ และนักลงทุนเริ่มขายดอลลาร์ล่วงหน้าก่อนที่ธนาคารกลางสหรัฐ (เฟด) จะเข้าสู่วงจรการปรับลดอัตราดอกเบี้ยรอบล่าสุด

นอกจากนี้ ความกังวลเกี่ยวกับสถานะของดอลลาร์ในฐานะสกุลเงินสำรองของโลก ท่ามกลางกระแสการขายสินทรัพย์สหรัฐ "Sell America" ยังเป็นอีกปัจจัยที่ช่วยหนุนการแข็งค่าของเงินบาทในปีนี้

การแข็งค่าล่าสุดของเงินบาทยังได้รับแรงหนุนจากสัญญาณอ่อนแรงของตลาดแรงงานสหรัฐ ซึ่งทำให้ตลาดคาดการณ์ว่าเฟดอาจปรับลดอัตราดอกเบี้ยเพิ่มเติมในปี 2569 นอกจากนี้ ยังมีปัจจัยตามฤดูกาลจากช่วงพีกการท่องเที่ยวของไทยเองด้วย

ขณะเดียวกัน ปัจจัยเรื่อง "มาตรการภาษีศุลกากรสหรัฐ" ของประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ยังส่งผลกระทบหนุนค่าเงินบาทไทยให้แข็งค่าขึ้นด้วย โดยภาษีทรัมป์ส่งผลบวกต่อเศรษฐกิจไทยในช่วงที่ผ่านมา 2 ด้าน ด้านแรกคือ ผู้ส่งออกเร่งส่งออกสินค้าที่ผลิตในประเทศ เช่น รถยนต์ ไปยังสหรัฐก่อนที่ภาษีจะมีผลบังคับใช้ ส่วนอีกด้านคือ อัตราภาษี 19% ที่สหรัฐเรียกเก็บกับสินค้าจากไทย ยังต่ำกว่าอัตรา 30% ที่สหรัฐเรียกเก็บจากจีน

ความแตกต่างของอัตราภาษีดังกล่าว "จูงใจให้ผู้ผลิตย้ายฐานการผลิตมาตั้งโรงงานในไทย" เพื่อผลิตสินค้าส่งออกไปยังตลาดสหรัฐ ส่งผลให้ยอดคำขอรับการส่งเสริมการลงทุนทั้งจากนักลงทุนไทย และต่างชาติในช่วงเจ็ดเดือนแรกของปี 2568 "พุ่งขึ้นแตะระดับสูงสุดเป็นประวัติการณ์" ที่ 4.22 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ

'ราคาทองขาขึ้น' อีกหนึ่งปัจจัยหนุน

ค่าเงินบาทที่แข็งค่ายังได้รับแรงหนุนจาก "ราคาทองคำ" ที่พุ่งขึ้นมากกว่า 60% ในปีนี้ หลังจากนักลงทุนลดการถือครองสินทรัพย์สหรัฐ และหันไปหาการลงทุนทางเลือก โดยเฉพาะทองคำซึ่งเป็นสินทรัพย์ปลอดภัย ทองคำยังถือเป็นแหล่งเก็บรักษาความมั่งคั่งยอดนิยมของคนไทย และนักลงทุนไทยเองก็มีบทบาทสำคัญในตลาดค้าทองคำโลก ทำให้ประเทศไทยติดอันดับ "1 ใน 10" ตลาดทองคำที่ใหญ่ที่สุดของโลก

เมื่อราคาทองคำปรับตัวสูงขึ้น ผู้ค้าทองคำในไทยมักเร่งขายทอง และนำรายได้ที่เป็นดอลลาร์สหรัฐมาแปลงเป็นเงินบาท ส่งผลให้เงินดอลลาร์ไหลเข้าสู่ประเทศจำนวนมาก ในช่วงเดือนมกราคม ถึงตุลาคม การส่งออกทองคำของไทยเพิ่มขึ้นถึง 52% คิดเป็นมูลค่า 1.16 หมื่นล้านดอลลาร์ ซึ่งยิ่งเพิ่มแรงกดดันให้เงินบาทแข็งค่า

ทำไมเงินบาทแข็งค่าจึงเป็นปัญหา

เงินบาทที่แข็งค่าทำให้ "สินค้าส่งออกของไทย" มีราคาแพงขึ้นในตลาดต่างประเทศ ข้อมูลจาก กระทรวงพาณิชย์ ระบุว่า การส่งออกของไทยในเดือนตุลาคม ขยายตัวในอัตราที่ "ช้าที่สุดในรอบกว่า 1 ปี" 

ขณะเดียวกัน ภาคการท่องเที่ยวก็ได้รับผลกระทบจากค่าเงินบาทที่แข็งขึ้นเช่นกัน ทำให้ประเทศไทยสูญเสียความได้เปรียบด้านต้นทุนในฐานะแหล่งท่องเที่ยวราคาประหยัด และทำให้กระทรวงการคลัง ปรับลดคาดการณ์จำนวนนักท่องเที่ยวต่างชาติในปี 2568 ลงเหลือ 33.5 ล้านคน จากเดิมที่คาดไว้ 34.5 ล้านคน โดยเฉพาะ "นักท่องเที่ยวจีน" ที่กำลังเมินไทยไปหาแหล่งท่องเที่ยวใหม่ที่ถูกกว่า เช่น เวียดนาม และมาเลเซีย แนวโน้มนี้ยังถูกกดดันจากความกังวลด้านความปลอดภัย หลังเกิดเหตุลักพาตัว ซิง ซิง นักแสดงชาวจีนที่เป็นข่าวใหญ่เมื่อต้นปี 

ขณะเดียวกัน สถานการณ์น้ำท่วมรุนแรงในจังหวัดภาคใต้ตอนล่างของไทย ยังส่งผลกระทบต่อการเดินทางเข้ามาของนักท่องเที่ยวจากมาเลเซีย ซึ่งเป็นตลาดนักท่องเที่ยวต่างชาติที่ใหญ่ที่สุดของไทยอีกด้วย

สำหรับผลกระทบฝั่งครัวเรือนไทย ค่าเงินบาทที่แข็งขึ้นช่วยให้ราคาสินค้านำเข้าปรับตัวลดลง เช่น เชื้อเพลิง และสินค้าอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งช่วยบรรเทาแรงกดดันด้านเงินเฟ้อได้บางส่วน

อย่างไรก็ตาม โครงสร้างเศรษฐกิจไทยนั้นพึ่งพา "การส่งออก" และ "การท่องเที่ยว" เป็นหลัก ผลเสียจากค่าเงินบาทแข็งค่าจึงมีน้ำหนักมากกว่าประโยชน์ที่ได้

รัฐบาลไทยทำอะไรได้บ้าง

หลังการประชุมกับภาคอุตสาหกรรมเมื่อต้นเดือนกันยายน นายอนุทิน เปิดเผยว่า รัฐบาลจะเร่งแก้ไขปัญหาความกังวลเกี่ยวกับค่าเงินบาทแข็งค่า อย่างไรก็ตาม ทิศทางนโยบายกลับเต็มไปด้วยความไม่แน่นอน เนื่องจากสถานการณ์ทางการเมืองที่ยังคงผันผวน และมีแนวโน้มยืดเยื้อไม่จบในเร็ววัน

นายอนุทิน ซึ่งเป็นนายกรัฐมนตรีคนที่ 3 ของไทยในรอบ 2 ปี ได้ประกาศยุบสภาผู้แทนราษฎรในช่วงกลางเดือนธันวาคม เพื่อหลีกเลี่ยงการลงมติไม่ไว้วางใจจากพรรคประชาชน ซึ่งเป็นคู่แข่งหลัก โดยการเลือกตั้งทั่วไปจะมีขึ้นในวันที่ 8 กุมภาพันธ์ 2569

ไม่ว่ารัฐบาลชุดใดจะเข้ามาบริหารประเทศในปีหน้า ก็จะต้องเผชิญความท้าทายในการรักษาสมดุลอย่างระมัดระวัง หากเงินบาทแข็งค่าต่อไปอาจฉุดรั้งเศรษฐกิจที่เปราะบาง แต่หากดำเนินมาตรการอ่อนค่าเงินอย่างชัดเจน ก็อาจทำให้ "กระทรวงการคลังสหรัฐ" พิจารณาขึ้นบัญชีไทยเป็น "ประเทศบิดเบือนค่าเงิน" ซึ่งอาจนำไปสู่มาตรการตอบโต้ทางการค้า และซ้ำเติมผู้ส่งออกไทยอีกระลอก

ทางการไทยระบุว่า ได้เข้าแทรกแซงตลาดอัตราแลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศเพื่อบรรเทาความผันผวนที่รุนแรงเกินไป โดยธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ส่งสัญญาณว่าต้องการให้ค่าเงินบาทเคลื่อนไหวตามปัจจัยพื้นฐาน เช่น ดุลบัญชีเดินสะพัด ส่วนต่างอัตราดอกเบี้ย และการเติบโตทางเศรษฐกิจ โดยยังคงช่องทางในการเข้าแทรกแซงหากความผันผวนเพิ่มสูงขึ้น

อย่างไรก็ตาม ทางการไม่ได้ปล่อยให้ตลาดเคลื่อนไหวอย่างอิสระทั้งหมด ความพยายามชะลอการแข็งค่าของเงินบาทมีส่วนทำให้ทุนสำรองระหว่างประเทศของไทยเพิ่มขึ้นแตะระดับสูงสุดเป็นประวัติการณ์ที่ 2.78 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐ ณ วันที่ 12 ธันวาคม 2568 หรือคิดเป็นราวครึ่งหนึ่งของผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (จีดีพี)

เพื่อรับมือกับเงินบาทแข็งค่า ธปท.ได้เสนอให้ขยายเพดานเงินได้จากต่างประเทศที่ไม่ต้องนำกลับไทย เพื่อเพิ่มความยืดหยุ่นในการบริหารจัดการรายได้จากต่างประเทศ และอาจมีมาตรการเพิ่มเติมออกมาในระยะต่อไป

นอกจากนี้ ธปท.กำลังอยู่ระหว่างหารือกับผู้ค้าทองคำ เพื่อหาวิธีลดอิทธิพลของตลาดทองคำที่มีต่อค่าเงินบาท โดยหนึ่งในแนวทางที่พิจารณาคือ การส่งเสริมให้มีการซื้อขายทองคำผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์โดยชำระเงินเป็นดอลลาร์มากขึ้น ซึ่งอาจช่วยลดความเชื่อมโยงโดยตรงระหว่างกระแสเงินจากทองคำกับค่าเงินบาท และ ธปท.ยังได้สั่งการให้สถาบันการเงินเพิ่มการตรวจสอบธุรกรรมที่เกี่ยวข้องกับทองคำ เพื่อลดการไหลเวียนของทองคำผ่านช่องทางที่ไม่เป็นทางการ

อีกหนึ่งมาตรการที่อยู่ระหว่างการพิจารณาคือ การเก็บภาษีจากการซื้อขายทองคำแท่ง อย่างไรก็ตาม เจ้าหน้าที่ระบุว่ามาตรการดังกล่าวต้องใช้เวลาในการศึกษาอย่างละเอียด และต้องมีการหารือกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในอุตสาหกรรมก่อนดำเนินการ

 

 

ที่มา: Bloomberg

พิสูจน์อักษร....สุรีย์  ศิลาวงษ์