ตลาด ‘คาร์บอนเครดิตไทย’ อนาคตที่สดใส หรือแค่รอวันกฎหมายบังคับ

ปัจจุบัน ตลาดคาร์บอนเครดิตในประเทศไทยยังคงเป็นแบบ "ภาคสมัครใจ" ภายใต้การดูแลขององค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (อบก.) แต่สถานการณ์นี้กำลังจะเปลี่ยนไปอย่างสิ้นเชิง เมื่อ ร่าง พ.ร.บ. การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ มีแนวโน้มที่จะมีผลบังคับใช้ภายในปีหน้า ซึ่งจะทำให้เกิดการแบ่งบทบาทที่ชัดเจนขึ้น

กฎหมายใหม่จ่อบังคับใช้ คาถาเปิดประตูสู่ตลาดคาร์บอนเครดิตภาคบังคับ

• ตลาดภาคบังคับ : จะถูกกำกับดูแลโดยสำนักงานกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ (ก.ล.ต.) 
• ตลาดภาคสมัครใจ : ยังคงอยู่ภายใต้การบริหารจัดการโครงการของ อบก. เช่นเดิม

"กรุงเทพธุรกิจ" มีโอกาสพูดคุยกับ "อโณทัย สังข์ทอง" ผู้อำนวยการ สำนักสื่อสารและทะเบียนคาร์บอนเครดิต องค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (อบก.) ในงาน "TGO One Night Understand" ถึงจุดเปลี่ยนสำคัญที่จะกระตุ้นให้เกิดความต้องการคาร์บอนเครดิตเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ และอาจเป็นปัจจัยที่ดึงดูดผู้พัฒนาโครงการที่กักเก็บคาร์บอนเครดิตไว้กลับเข้าสู่ตลาดอีกครั้ง

"Over Supply" ชั่วคราว กลยุทธ์ "เก็บของเก่า รอของใหม่"

"อโณทัย" กล่าวว่า แม้จะมีการซื้อขายคาร์บอนเครดิตภาคสมัครใจในประเทศไทยไปแล้วกว่า 3.7 ล้านตันคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่า แต่ในทางเศรษฐศาสตร์ ตลาดกลับมีแนวโน้มที่จะเข้าสู่สภาวะ "อุปทานส่วนเกิน" หรือ "Over Supply"

ข้อมูลจาก อบก. ชี้ให้เห็นว่ากว่า 70% ของผู้พัฒนาโครงการ ไม่ได้มีเป้าหมายหลักในการขายคาร์บอนเครดิตทันที แต่เลือกที่จะกักเก็บไว้เพื่อใช้ในอนาคตของตนเอง หรือรอขายเมื่อกฎหมายภาคบังคับมีผลบังคับใช้ ซึ่งน่าจะทำให้ราคา และอุปสงค์เพิ่มสูงขึ้น

ขณะเดียวกัน ผู้ซื้อส่วนใหญ่ก็มีวัตถุประสงค์คล้ายกันคือ ซื้อไว้เพื่อใช้เอง และเก็บไว้เพื่อขายต่อในอนาคต สะท้อนให้เห็นว่าทั้งผู้ซื้อ และผู้ขายกำลังเตรียมพร้อมรับมือกับภูมิทัศน์ใหม่ของตลาดคาร์บอนเครดิตที่กำลังจะเกิดขึ้น

ราคาใกล้เคียงสากล แต่ไทยต้องหาจุดยืนเพื่อเป็น "Hub อาเซียน"

รัฐบาลไทยมีเป้าหมายอันทะเยอทะยานที่จะผลักดันประเทศให้เป็น "Hub ของอาเซียน" ในตลาดคาร์บอนเครดิต แต่การจะไปถึงจุดนั้นได้ ไทยจำเป็นต้องพิจารณาจุดแข็ง และจุดยืนของตัวเองในเวทีภูมิภาค

จุดแข็งของไทย : เป็นผู้นำในการมี มาตรฐานคาร์บอนเครดิตของชาติ (T-VER) มาตั้งแต่ปี 2014 และรับรองคาร์บอนเครดิตไปแล้วมากกว่า 22 ล้านตัน ซึ่งเป็นสิ่งที่อินโดนีเซีย และเวียดนามกำลังเร่งพัฒนาตามมา

ทั้งนี้หากดูตัวอย่างคู่แข่งในอาเซียนพบว่า

• อินโดนีเซีย : โดดเด่นด้านปริมาณการซื้อขาย และเป็นผู้ขายรายใหญ่ที่สุด โดยเฉพาะจากโครงการฟื้นฟูป่า
• สิงคโปร์ : เป็นผู้นำด้านโครงสร้างพื้นฐาน และแพลตฟอร์มการซื้อขาย (Exchange Platform) แม้ไม่มีโครงการลดก๊าซเรือนกระจกในประเทศ

การจะก้าวสู่การเป็น Hub ได้นั้น ไทยต้องตัดสินใจว่าจะเน้นเป็นผู้นำด้านไหน จะเป็นศูนย์กลางด้านการค้า การออกใบรับรอง หรือทั้งสองอย่าง ซึ่งเป็นโจทย์ที่สำคัญสำหรับผู้กำหนดนโยบาย

ราคาคาร์บอนเครดิต ไม่ได้แตกต่างจากตลาดโลกอย่างที่คิด

แม้จะมีข้อถกเถียงเรื่องราคา แต่ข้อมูลล่าสุดชี้ว่าราคาคาร์บอนเครดิตในประเทศไทยไม่ได้แตกต่างจากตลาดต่างประเทศมากนัก

• โครงการป่าไม้ : ราคาในไทยซื้อขายล่าสุดที่ 500 บาทต่อตัน ซึ่งใกล้เคียงกับราคาต่างประเทศที่ประมาณ 175-210 บาท หรือสูงกว่าเล็กน้อย
• โครงการพลังงานทดแทน : ราคาต่ำสุดในไทยอยู่ที่ 45 บาทต่อตัน ซึ่งก็ไม่ได้แตกต่างจากราคาเฉลี่ยต่างประเทศที่ประมาณ 35 บาท 
• ราคาที่ผู้ซื้อพอใจจ่าย : กว่า 60% ของผู้ซื้อระบุว่ายินดีจ่ายที่ 50-200 บาทต่อตัน ซึ่งเป็นราคาที่ผู้พัฒนาโครงการมองว่าสอดคล้องกับการลงทุน และสะท้อนสภาพตลาด

ตลาดคาร์บอนเครดิตภาคสมัครใจของไทยมีศักยภาพสูง และพร้อมสำหรับการเติบโต แต่ยังต้องเผชิญกับความท้าทายในการบริหารจัดการอุปทานส่วนเกินชั่วคราว และการวางตำแหน่งตัวเองในระดับภูมิภาค การมาของกฎหมายใหม่จะเป็นตัวเร่งให้ตลาดนี้เปลี่ยนผ่านไปสู่ยุคใหม่ และเป็นบททดสอบสำคัญว่าประเทศไทยจะสามารถก้าวสู่การเป็น "Hub คาร์บอนเครดิตแห่งอาเซียน" ได้สำเร็จหรือไม่

พิสูจน์อักษร....สุรีย์  ศิลาวงษ์