เด็กไทยไร้โอกาสเรียน เกือบ 1 ล้านชีวิต เพราะยากจน หลุดเข้าตลาดแรงงานก่อนวัย

กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.) เผยข้อมูลล่าสุด พบว่าประเทศไทยมีเด็กและเยาวชนกว่า 980,000 คน ที่ไม่มีชื่ออยู่ในระบบการศึกษา โดยเฉพาะในปี 2567 ที่ผ่านมา มีเด็กกลุ่มใหม่ที่ต้องหลุดออกจากระบบการศึกษาสูงถึง 391,747 คน

ปัญหานี้สะท้อนให้เห็นถึงความเหลื่อมล้ำและอุปสรรคในการเข้าถึงการศึกษาอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในกลุ่ม เด็กยากจน เด็กในพื้นที่ห่างไกล และเด็กที่ต้องออกจากโรงเรียนเพื่อทำงานช่วยเหลือครอบครัว หากไม่มีการแก้ไขที่เป็นระบบ เด็กเหล่านี้อาจสูญเสียโอกาสในการพัฒนาศักยภาพตนเอง ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจและสังคมของประเทศในระยะยาว

การศึกษา—รากฐานสำคัญ

รสลิน โกแวร์ ผู้อำนวยการมูลนิธิศุภนิมิตแห่งประเทศไทย กล่าวว่า ผู้เชี่ยวชาญจากมูลนิธิศุภนิมิตฯ นำตัวเลขดังกล่าวมาใช้เป็นข้อมูลตั้งต้น เพื่อหาทางออกของปัญหาร่วมกับเครือข่ายในท้องถิ่น ตามพันธกิจของมูลนิธิศุภนิมิตฯ กับบทบาทด้านพัฒนาเยาวชน ให้มีทักษะชีวิตและมีต้นทุนชีวิตที่ดี

พบว่าปัจจัยเสี่ยงหลักๆ ที่ทำให้เด็กไทยต้องหลุดออกจากระบบการศึกษา คือ

• ปัญหาความยากจนและรายได้ครอบครัวที่ไม่แน่นอน
• การทำงานนอกถิ่นฐานของพ่อแม่หรือผู้ปกครอง ซึ่งส่งผลต่อการเลี้ยงดูเด็ก
• ความเหลื่อมล้ำด้านการเข้าถึงสถานศึกษาที่อยู่ห่างไกล

คุณภาพของการศึกษาที่ไม่เท่าเทียม อาจส่งผลให้เด็กเล็งเห็นถึงความสำคัญของการเรียนลดลง รวมไปถึงค่าใช้จ่ายแฝงต่างๆ ที่ตามมาในแต่ละวัน ทำให้เด็กและเยาวชนเหล่านี้ ตัดสินใจออกจากโรงเรียน และเบนเข็มเข้าสู่ตลาดแรงงานก่อนวัยอันควรไปอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

หยุดความยากจน ถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น

รสลิน กล่าวด้วยว่า เด็กและเยาวชนที่ต้องทำงานตั้งแต่อายุยังน้อย มักจะขาดทักษะและความรู้ที่จำเป็นสำหรับการทำงานที่มีคุณภาพในอนาคต วงจรความยากจน จึงถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น ซ้ำเติมปัญหาความเหลื่อมล้ำในสังคมให้หยั่งรากลึกและรุนแรงยิ่งขึ้น

ท่ามกลางความท้าทายของสภาพเศรษฐกิจและสังคมในทุกวันนี้ มูลนิธิศุภนิมิตฯ เราได้ดำเนินงานอย่างต่อเนื่อง เพื่อแก้ไขปัญหาเด็กและเยาวชนในหลากหลายมิติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการป้องกันปัญหาแรงงานเด็กที่เกิดจากการหลุดออกจากระบบการศึกษาก่อนวัยอันควร

เราตระหนักดีว่า การสร้างโอกาสทางการศึกษาที่เท่าเทียมและทั่วถึงทุกพื้นที่ คือรากฐานสำคัญในการแก้ไขปัญหาแรงงานเด็กอย่างยั่งยืน ซึ่งแนวทางการทำงานของเรา จะมุ่งเน้นไปที่การช่วยเหลือให้เด็กและเยาวชนที่ด้อยโอกาสสามารถเข้าถึงและคงอยู่ในระบบการศึกษาได้อย่างต่อเนื่อง ผ่านโครงการหลักของมูลนิธิศุภนิมิตฯ นั่นคือ โครงการอุปการะเด็ก และกิจกรรมส่งเสริมทักษะอาชีพที่หลากหลาย

ตัวอย่างเช่น โครงการกลไกการสร้างเครือข่ายความร่วมมือในท้องถิ่นเพื่อเพิ่มโอกาสทางการศึกษาสำหรับกลุ่มเปราะบาง ที่เน้นการทำงานร่วมกันกับหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคประชาชนและแกนนำท้องถิ่น เน้นการเข้าถึงกลุ่มเปราะบาง และดำเนินตามมาตรการให้ความช่วยเหลืออย่างทันท่วงที

โครงการพัฒนาชุมชนเป็นพื้นที่แบบพึ่งตนเองและยั่งยืน โครงการนี้เราเน้นการสร้างงาน สร้างอาชีพ พัฒนาศักยภาพเด็กให้เหมาะสมกับช่วงวัย เพื่อรองรับการเปลี่ยนแปลงที่อาจเกิดขึ้นได้ในอนาคต หากเด็กและเยาวชนจำเป็นต้องหลุดจากระบบการศึกษา จะได้มีทักษะวิชาชีพติดตัวไว้สร้างรายได้ต่อไป

สถิติแรงงานเด็กในประเทศไทย

ข้อมูลจาก TDA Report 2023 ระบุว่า

• เด็กอายุ 5–14 ปีที่ทำงาน: ร้อยละ 13.0 หรือประมาณ 1,302,267 คน
• เด็กที่ทำงานและเรียนไปพร้อมกัน: ร้อยละ 14.4 ของเด็กอายุ 7–14 ปี
• เด็กที่ทำงานในภาคเกษตรกรรม: การปลูกและเก็บเกี่ยวอ้อย การทำประมง และการทำงานบนเรือ
• เด็กที่ทำงานในอุตสาหกรรม: การผลิตเสื้อผ้า การทำงานในโรงงานปศุสัตว์ และการก่อสร้าง
• เด็กที่ทำงานในบริการ: การทำงานในบ้าน ร้านอาหาร ร้านซ่อมรถ ปั๊มน้ำมัน และการขายของบนถนน

ความพยายามแก้ไขของภาครัฐ

• การดำเนินคดี: รัฐบาลไทยได้ดำเนินคดีต่อบุคคล 197 คนที่เกี่ยวข้องกับการค้ามนุษย์และการแสวงหาประโยชน์จากเด็ก
• การลงทะเบียนแรงงานข้ามชาติ: มีการออกมาตรการให้แรงงานข้ามชาติและเด็กของพวกเขาที่ไม่มีเอกสารสามารถลงทะเบียนและอยู่ในประเทศได้จนถึงกุมภาพันธ์ 2025 
• การสร้างเครือข่ายการป้องกัน: มีการสร้างเครือข่ายการป้องกันแรงงานเด็กผ่านแอปพลิเคชัน Line ที่เชื่อมโยงสมาชิก 2,106 คนใน 33 จังหวัด