รับมือพายุที่กำลังอยู่ข้างหน้า | บวร ปภัสราทร

เรากำลังเจอกับพายุลูกใหม่ที่ใหญ่กว่าเดิม ทั้ง ๆที่พายุเดิมก็ยังไม่สงบลงอย่างแท้จริง ถ้าตั้งหลักกันไม่ดีเพียงพอ ชีวิตการงานและหนทางทำมาหากินอาจอับปางลงได้ง่าย ๆ

ทุกอย่างรอบตัวดูสลับซับซ้อนไปหมด เรื่องนั้นมาเชื่อมโยงกับเรื่องนี้ได้อย่างไม่น่าที่จะเกิดขึ้นได้ เขายิงกันในแดนไกล แต่คอมพิวเตอร์สเปคเดิมกลับแพงขึ้น เจรจากันรู้เรื่องแล้ว แต่น้ำมันก็ยังไม่ค่อยจะลดลง 

หลายสิ่งหลายอย่างที่ไม่เคยคิดว่าเกี่ยวข้องกัน กลับส่งผลกระทบระหว่างกันจนกลายเป็นวิกฤต ไม่แน่นอนว่าวันนี้จะต้องดูปัจจัยอะไรกันบ้างเพื่อกำหนดหนทางทำมาหากินในวันหน้า  เปลี่ยนแปลงผันผวนไปหมด ยังไม่ทันจะได้หนทางรับมือเรื่องเดิม ก็มีเรื่องใหม่เกิดขึ้นตามมาอีก 

ชุลมุนกับการวิ่งไล่ตามว่าอะไรกำลังเกิดขึ้น พร้อม ๆกับที่หลายเรื่องที่เกิดขึ้นมาซ้อนกันอยู่นั้น ดูเหมือนจะคลุมเครือขัดแย้งกัน ของแพงขึ้นมากในขณะที่ผู้คนไม่ค่อยมีสตางค์ สภาพการณ์เช่นนี้เรียกกันย่อๆว่า VUCA ซึ่งมาจากคำเต็ม ๆว่า Volatility Uncertainty Complexity Ambiguity

เพราะว่าทุกอย่างรอบตัวผันผวนเปลี่ยนแปลงไปมาอย่างรวดเร็ว คลื่นลมเดี่ยวแรงเดี่ยวค่อย พัดมาทางทิศนี้สักพักก็พัดไปในทิศตรงข้าม เราจึงต้องตั้งตัวให้มั่นคงว่าเรากำลังจะไปที่ไหน เราอยากให้การงานของเราเป็นอย่างไร 

กำหนดที่หมายปลายทางของเราให้ชัดเจนที่สุดเท่าที่จะทำได้ แล้วยึดมั่นที่จะไปสู่ปลายทางนั้นให้จงได้ไม่ว่าจะเจออุปสรรคใดก็ตาม เจอพายุอย่ารีบหันหัวเรือกลับ ไม่แน่ว่าต่อไปพายุจะพัดไปทางไหนอีก อย่าเปลี่ยนปลายทางบ่อยนักในยามที่รอบตัวเต็มไปด้วยความผันผวน

ตั้งเป้าหมายปลายทางที่ชัดเจนแล้ว ก็ตามมาด้วยการทำความเข้าใจสรรพสิ่งที่เกิดขึ้น แยกแยะให้ได้ว่าอะไรที่เป็นความไม่แน่นอนอย่างแท้จริง อะไรเป็นเพียงแค่ว่าเรายังไม่รู้ หาข้อมูล หาสาระที่เกี่ยวข้องให้มากเข้าไว้ ถ้าได้ข้อมูลและสาระอยู่ในมือเพียงพอ อาจเห็นชัดว่าส่วนไหนในสถานการณ์นั้นยังคงสภาพอยู่ 

ท่ามกลางส่วนอื่นๆ ที่มีความไม่แน่นอนอยู่มาก แยกให้ออกระหว่างอะไรที่ไม่แน่นอนจริง ๆ กับอะไรที่ยังคงสภาพอยู่ ตรงไหนมีคลื่น ตรงไหนทะเลเรียบ คิดคนเดียวคิดไม่ออกก็ชวนพรรคพวกมาช่วยระดมสมอง ได้สาระยังไม่พอก็ทำวิจัยเพิ่มเติมสักหน่อย ทำทุกอย่างเพื่อให้มั่นใจได้ว่าอะไรบ้างที่เรายังเชื่อได้ในยามนี้ 

แยกแยะให้ได้ว่าใครโกหก ใครหลอกหลวง แล้วตัดสาระที่ได้จากคนเหล่านี้ออกไป การโกหกและหลอกหลวงเกิดขึ้นเป็นประจำในสภาพการณ์ VUGA  ซึ่งสงครามเป็นตัวอย่างหนึ่งของสภาพ VUGA  โรงเรียนทหารของสหรัฐที่เวสต์พอยต์เลยมีกฎแห่งเกียรติยศว่าจะไม่โกหก ไม่หลอกลวง ไม่ขโมย และจะไม่ยอมทนกับการกระทำดังกล่าวของใครก็ตาม

คนโกหกเพิ่มทั้งความไม่แน่นอนและความคลุมเครือในกับวิกฤติที่กำลังเกิดขึ้น ใครโกหกท่ามกลางวิกฤติ คนนั้นไม่มีค่าใดๆ อีกต่อไป 

ความคลุมเครือลดลงได้ด้วยการเพิ่มความกระจ่าง จะให้เห็นว่าอะไรเป็นอะไรได้อย่างกระจ่างชัด ให้พยายามมองเริ่มต้นจากพื้นฐานของวิกฤตนั้น แล้วค่อยๆ มองเพิ่มมากขึ้นจนกระทั่งไปถึงรายละเอียด อย่ามองย้อนกลับคือมองที่รายละเอียดก่อนจะมองพื้นฐานของเรื่องนั้น มองเห็นบ้านทั้งหลังก่อนที่จะไปมองผ้าม่านที่กำลังถูกลมพัดปลิวไปมา 

ซึ่งถ้าไปเริ่มต้นมองรายละเอียดตรงนั้น เราจะได้แต่ความคลุมเครือ ความกระจ่างได้จากการสื่อสารพูดคุยกับคนที่มีส่วนร่วมในวิกฤตินั้นอย่างรอบด้าน อย่าฟังเพียงด้านใดด้านหนึ่ง แต่สื่อสารเพื่อให้ได้ความกระจ่าง ไม่ใช่สื่อสารเพื่อหาอะไรมาด่ากัน ยิ่งด่ากันในเรื่องใดมากเท่าใด เรื่องนั้นก็ยิ่งคลุมเครือมากขึ้นเท่านั้น คำด่ากันไม่เคยให้ความกระจ่างใดๆ

ท่ามกลาง VUGA อย่ายึดมั่นถือมั่นกับอะไรจนยึดตนเองให้ไม่ยอมขยับไปทางไหน เคยรักเคยชอบวิธีทำงานแบบไหน ต้องพร้อมจะปรับเปลี่ยนได้ในทันทีที่สถานการณ์บังคับ เปลี่ยนวิธีทำตามสถานการณ์ ไม่ใช่มัวแต่หาสถานการณ์ที่หวังว่าหนทางเดิม ๆจะยังใช้ได้อยู่ต่อไป. 
คอลัมน์ : ก้าวไกลวิสัยทัศน์
รศ.ดร.บวร ปภัสราทร
คณะเทคโนโลยีสารสนเทศ
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี