เจาะคัมภีร์ ‘คาราบาวกรุ๊ป-ไทยอีสเทิร์น’ เคลื่อนธุรกิจครอบครัวแบบมืออาชีพ
"ธุรกิจครอบครัว" จะเคลื่อนไปข้างหน้าได้อย่างยั่งยืน การวางโครงสร้างบริษัท ผู้ถือหุ้น การแบ่งปันผลประโยชน์ต้องลงตัว ขณะเดียวกันการสื่อสารภายใน การใส่ใจซึ่งกันและกันสำคัญ ส่องสูตร(ไม่)ลับฉบับ "คาราบาวกรุ๊ป" และ "ไทยอีสเทิร์นฯ" บริหารธุรกิจตระกูลอย่างไรให้สำเร็จ
Key Points:
- ผ่ามุมมอง "เสถียร เสถียรธรรมะ" พ่อรวยสอนลูก สานต่อธุรกิจครอบครัวทั้งเครื่องดื่มชูกำลัง ค้าปลีก และเหล้าเบียร์
- เป็นตัวอย่างลดข้อขัดแย้ง บาดหมางในการทำธุรกิจกับเพื่อน หุ้นส่วน ตั้งแต่ยุคบุกเบิก โดยจ่ายเงินแพงให้ "บิ๊กโฟร์" เป็นออดิท เป็นกรรมการชี้ขาด
- ถ่ายทอดการบริหารธุรกิจครอบครัวให้ทายาทตั้งแต่เด็ก ส่วนการทำงานต้องเรียนรู้ระดับล่างให้เข้าใจทุกอย่างถ่องแท้
- ความรัก-ความสุข คือหลักพื้นฐานสำคัญในการบริหารธุรกิจครอบครัว
- ไทยอีสเทิร์น กรุ๊ป โฮลดิ้งส์ ย้ำโครงสร้างบริษัท การแบ่งปันผลประโยชน์ชัดสำคัญมากต่อการเคลื่อนกิจการครอบครัว
- หลักการดูแลพนักงานแบบครอบครัว ส่วนครอบครัวต้องทำงานแบบมืออาชีพ และการมีธรรมนูญครอบครัว เป็นลายลักษณ์อักรเป็นกติกาที่สร้างเกราะป้องกันการทะเลาะเบาะแว้งของพี่น้อง
- ศาสตร์ 6C คัมภีร์สู่ความสำเร็จในการบริหารธุรกิจครอบครัว รับบริบทโลกเปลี่ยน
"เสถียร” เจ้าพ่อคาราบาว ค้าปลีกและน้ำเมาน้องใหม่ ผ่องถ่ายเลือดบริหารสู่ “ทายาท” ตั้งแต่วัยเยาว์ ปลูกฝัง “ความรัก-ความสุข” หัวใจสำคัญเคลื่อนธุรกิจลดทอนขัดแย้ง “พี่น้อง” เปรยหากวันหนึ่งกิจการใหญ่โตมโหฬารลุยต่อไม่ไหว เปิดกว้างไม่ยึดมั่นถือมั่น ด้าน “โทยอีสเทิร์น กรุ๊ป โฮลดิ้งส์” วางโครงสร้าง แบ่งปันผลประโยชน์ตั้ง “ธรรมนูญครอบครัว” คัมภีร์สานต่ออาณาจักรพ่อแม่สร้างการเติบโตรับบริบทโลกเปลี่ยนแปลง
โลกก่อเกิดมาช้านาน เช่นเดียวกับการค้าขายการทำธุรกิจ หลายประเทศมี “ธุรกิจครอบครัว” ยั่งยืนเป็นร้อยปี เช่น ประเทศสเปน มีร้านอาหารเก่าแก่จำนวนมากยังเสิร์ฟลูกค้า หรือญี่ปุ่นที่กว่า 4,000 บริษัท อายุยาวนาน 200-300 ปี เป็นต้น ส่วนไทยองค์กรร้อยปีที่เป็นธุรกิจครอบครัวยังมีน้อย
ทว่า การก่อร่างสร้างธุรกิจในไทยจำนวนมากเริ่มต้นจาก “ครอบครัว” วางรากฐานแกร่ง ก่อนส่งต่อทายาทบริหารต่อ และเติบใหญ่ ปัจจุบันมีเปลี่ยนผ่านองค์กร บ้างแปลงนามสกุลเป็น “มหาชน” เบ่งอาณาจักรยิ่งใหญ่ เช่น “คาราบาวกรุ๊ป” จากเพื่อนพ้องร่วมก่อตั้ง ถือหุ้นใหญ่แต่มี “สายเลือด” รับไม้ต่อ หรือ “ไทยอีสเทิร์น กรุ๊ป โฮลดิ้งส์” จากยุคพ่อแม่ก่อตั้ง ผ่องถ่ายสู่รุ่น 2 ตกผลึกจาก 2 องค์กรชั้นนำกับบทบาทธุรกิจครอบครัว “หมื่นล้านบาท” ผ่านงานเสวนา “สูตรสำเร็จธุรกิจครอบครัวไทย ในมุมของเจ้าของธุรกิจ”
จ่ายแพงบิ๊กโฟร์ซื้อประกันลดบาดหมางหุ้นส่วน
"เสถียร เสถียรธรรมะ" ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร บริษัท คาราบาวกรุ๊ป จำกัด(มหาชน) และประธานกรรมการ บริษัท ซีเจ มอร์ จำกัด เปิดเผยว่า แม้การก่อตั้งธุรกิจเครื่องดื่มชูกำลังของคาราบาวกรุ๊ป เกิดขึ้นกว่า 20 ปี จากเพื่อนพ้องพันธมิตร เช่น พี่แอ๊ด คาราบาว และณัฐชไม ถนอมบูรณ์เจริญ เมื่อสร้างการเติบโต และนำบริษัทเข้าจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย(ตลท.) สิ่งที่เป็นตัวประกันลดความขัดแย้งระหว่างกันทั้งมิตรและผู้ถือหุ้น คือการใช้ผู้ตรวจสอบบัญชีชั้นนำของโลก หรือ บิ๊กโฟร์ มาทำหน้าที่ โดยแลกกับการจ่ายค่าจ้างที่แพง สวนทางกับทุนจดทะเบียนบริษัทขณะนั้น 200 ล้านบาท
“ตอนนั้นธุรกิจเราเล็ก ไม่รู้จะอยู่รอดไหม แต่จ้างบิ๊กโฟร์มาเป็นออดิท อย่างน้อยเป็นการซื้อประกันไม่ให้ทะเลาะ บาดหมางกัน ลดความขัดแย้งของหุ้นส่วน และพี่น้อง เพราะออดิทจะตอบแทนเราทุกอย่างว่าบัญชีนี้ถูกต้องหรือไม่”
แม้ธุรกิจมีพันธมิตร ผู้ถือหุ้น อีกมิติ การเป็นแม่ทัพขับเคลื่อนธุรกิจยังมีทายาทเข้ามาสานต่อกิจการ ทั้งค้าลีก เครื่องดื่มชูกำลังในประเทศ และตลาดต่างประเทศผ่านบุตรชายและบุตรสาวทั้ง 3 คน ได้แก่ วีรธรรม, ร่มธรรม และเทียนธรรม เสถียรธรรมะ
ความรัก-ความสุข 2 สิ่งสำคัญนำธุรกิจ
ปัจจุบันอาณาจักรคาราบาวกรุ๊ป ขยายใหญ่การแบ่งให้ทายาทสืบทอดบริหารไม่ใช่เรื่องง่าย แต่สูตร(ไม่)ลับที่นำมาใช้คือการสอนให้ลูกๆได้เรียนรู้ธุรกิจตั้งแต่เด็กจนถึงมัธยมปลาย มีโอกาส ปิดเทอมจะพาไปวิ่งเล่นในบริษัท ทำกิจกรรมต่างๆ ตลอดจนทำงานจริงตั้งแต่ตำแหน่งระดับล่างเพื่อให้เกิดการซึมซับและคุ้นชิน ที่สำคัญเรียนรู้ความยากลำบากของผู้คนเพื่อให้เข้าใจชีวิตอย่างถ่องแท้
“สิ่งที่ผมกังวล คือลูกผมไม่รู้จักคน เพราะไม่เคยเห็นความยากลำบาก คนที่เข้าใจความลำบากจึงจะเข้าใจคน เพื่อปกครองคน คนที่ทำงานออฟฟิศผม หากเห็นลูกผม 3 คนเดินมา ถ้าไม่บอกไม่มีใครรู้ว่าลูกผม เพราะแต่งตัวกลมกลืนกับคนทำงาน ส่วนการสืบทอดธุรกิจ เมื่อกิจการใหญ่พอให้ทายาทเข้ามาบริหาร การเลี้ยงดูสำคัญ ผมพาลูกๆมาที่ทำงานตั้งแต่เด็ก ให้วิ่งเล่น ทำงานตั้งแต่ระดับล่าง เพื่อให้เข้าใจ”
นอกจากนี้ ความเป็นพี่น้องของลูกทั้ง 3 ยังมีการปลูกฝังตั้งแต่เด็กให้มีความรักต่อกัน และไม่ใช่แค่พร่ำสอน เมื่อทะเลาะกันน้องต้องยอมให้พี่ หรือพี่ต้องยอมให้น้อง แต่ต้องปฏิบัติให้เห็นด้วย หนึ่งในแบบอย่างที่เกิดขึ้นคือ “เสถียร” มีพี่น้องรวมกัน 10 คน พี่สาว 4 คนและน้องชาย 5 คน แต่ละคนมีฐานะที่แตกต่างกัน โดยตนเองความเป็นอยู่ดีกว่าคนอื่นๆ จึงดูแลอย่างดี แต่ละปีจะมีการให้ “แตะเอีย” หรือเงินมากกี่มากน้อย การดูแลคนในครอบครัว ยังเอื้อเฟื้อถึงพ่อตาแม่ยายของลูกๆด้วย เช่น ลูกชายแต่งงานมีลูกสะใภ้ ซึ่งเป็นลูกสาวคนเดียว เมื่อมีหลาน เกิดการไปมาหาสู่กันจึงเชิญแม่ยายมาอยู่ร่วมชายคา เป็นต้น
ข้อคิดเคลื่อนกิจการครอบครัว
เสถียร ย้ำว่า ปัจจุบันกิจการของคาราบาวกรุ๊ปขยายใหญ่มีเครื่องดื่มชูกำลัง ค้าปลีก และเหล้าเบียร์ การให้แบ่งทายาทบริหารแต่ละกิจการเป็นไปไม่ได้เพราะใหญ่เกินกว่าจะดูแลคนเดียว แต่ให้ทั้ง 3 เรียนรู้ทุกกิจการ หากให้ข้อคิดแก่ธุรกิจครอบครัวอื่นๆ อันดับแรกสำคัญสุดคือความรักของคนในครอบครัว หากสร้างสิ่งนี้ไม่ได้ การสร้างธุรกิจให้ใหญ่โตมโหฬารยิ่งยาก รองลงมาคือความสุข และต้องรู้ว่าเงินคืออะไร สำคัญอย่างไร
“ความรักให้ได้ทุกอย่าง ให้อภัย ให้โอกาส เอื้ออาทรต่อกัน วันหนึ่งเห็นพี่น้องลำบากรู้สึกอย่างไร หากหยิบยื่นหรือสร้างวัดได้ เราเคยหยิบยื่นอะไรให้พี่น้องไหม อย่าคิดเรื่องเงินเยอะ เงินสำคัญแต่อย่าให้เงินมาทำร้ายเรา ส่วนความสุขทำให้ครอบครัวเดินหน้าได้ ผมเห็นลูก..ทำไมหยุดงานบ่อย แต่คิดว่าหากเขาดำเนินชีวิตมีความสุขนั่นสำคัญกว่า อย่างไรก็ตาม อนาคต หากทายาทไม่ต้องการสานต่อธุรกิจ ผมบอกลูกว่าถ้าไม่ไหว ก็ขายกิจการเลย ทุกอย่างอนิจจัง อย่ายึดมั่นสิ่งต่างๆ”
โครงสร้าง แบ่งผลประโยชน์สำคัญ
"สินีนุช โกกนุทาภรณ์" กรรมการผู้จัดการ บริษัท ไทยอีสเทิร์น กรุ๊ป โฮลดิ้งส์ จำกัด(มหาชน) ในฐานะรุ่น 2 เคลื่อนธุรกิจ กล่าวว่า ปัจจุบันทายาทคือพี่น้อง 3 คน และสะใภ้ช่วยบริหารงาน สิ่งสำคัญต้องวางโครงสร้างองค์กรให้ดี รวมถึงการจัดสรรผลประโยชน์ให้ชัดเจน และการทำงาน “ครอบครัว” ต้องมีความเป็นมืออาชีพ เข้าประชุมตรงเวลา หน้าที่ความรับผิดชอบชัดเจน ทำงานตามลำดับชั้น เป็นต้น ส่วนการดูแลพนักงานจะเป็นแบบครอบครัว
สินีนุช โกกนุทาภรณ์ ทายาทรุ่น 2 เคลื่อน "ไทยอีสเทิร์นฯ"
“ถ้าใช้ข้ออ้างเพื่อเข้าประชุมช้าจะเป็นแบบอย่างที่ไม่ดี”
การทำธุรกิจครอบครัวรุ่น 2 เรียนรู้งานจากพ่อแม่ตั้งแต่เด็ก ปิดเทอม วันหยุดเข้าไร่อ้อยดูการทำงานจริงๆ เห็นการวางรากฐานของกิจการ เพื่อสานต่อปัจจุบันและสร้างการเติบโตสู่อนาคต
ด้านความเห็นต่าง หรือคิดแย้งภายในครอบครัว เช่น การค้าขาย ลงทุน การยกระดับมาตรฐานต่างๆ จะมีการยกความเห็นผู้ตรวจสอบบัญชี มาตรฐาน ความต้องการของลูกค้ามาชี้ขาด เช่น การลงทุนต้องมีตัวเลข การคำนวณที่ชัดเจน ลูกค้าจะไม่ซื้อสินค้า หากไม่ปรับระบบให้มีมาตรฐาน เป็นต้น
ธรรมนูญครอบครัวต้องปรับตลอด
ไทยอีสเทิร์น กรุ๊ปฯ มีการออกแบบธรรมนูญครอบครัว เป็นกติกาที่มีลายลักษ์อักษรเพื่อให้ทายาทยึดถือปฏิบัติร่วมกัน สร้างความยั่งยืนกิจการ นอกจากนี้ สิ่งสำคัญคือการให้ความสำคัญเรื่องใส่ใจระหว่างคนในครอบครัวเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการทะเลาะกัน
“ธรรมนูญครอบครัวของเรา จะมีการทบทวนและปรับอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้สอดคล้องกับยุคสมัยที่เปลี่ยนแปลงไป”
6C คัมภีร์นำทาง
ด้านศาสตราจารย์พิเศษ กิตติพงษ์ อุรพีพัฒนพงศ์ ประธานกรรมการ ธนาคารไทยเครดิต จำกัด(มหาชน) กรรมการ ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย กล่าวว่า 6C สูตรสำเร็จความยั่งยืนของธุรกิจครอบครัวไทย ประกอบด้วย 1.โครงสร้างบริษัทและผู้ถือหุ้น ( C : Corporate Structure) ซึ่งโครงสร้างบริษัทดีถือว่ามีชัยไปกว่าครึ่ง นอกจากจะสร้างการเติบโต ยังแก้ปัญหาธุรกิจครอบครัวได้
2.ค่าตอบแทน ผลประโยชน์ (Compensation) เพราะหลายธุรกิจครอบครัวทะเลาะเบาะแว้งจากคาใจการกระจายหุ้น ผลตอบแทน ดังนั้นการแบ่งปันผลประโยชน์ต้องชัดเจน 3.การสื่อสาร (Communication) เป็นศิลปะ และการพูดคุยกันในกิจการครอบครัวต้องชัดเจน มีผู้พูดมีผู้ฟัง 4.การระงับข้อพิพาท (Conflict Resolution) เมื่อเกิดความขัดแย้งในครอบครัวมีแน่นอน เกิดขึ้นแล้วต้องรู้จักบริหารความขัดแย้ง 5.ความเอื้ออาทรและกรุณา (Care and Compassion) และ6.ความเปลี่ยนแปลง (Change) สำคัญมากในยุคนี้ ทั้งการเปลี่ยนวิธีคิด ตลอดจนวิธีการทำงาน
