คิบบุตซ์-โมชาพ นิคมการเกษตรที่เติบโตด้วย Innovation ในประเทศอิสราเอล (4)

ชาร์ลส์ ฟูริเยร์ (Charies Fourier) นักสังคมนิยมอุดมคติ (Utopian Socialist) ชาวฝรั่งเศส มีแนวคิดที่ต้องการให้คนทุกชนชั้นทุกฐานะ ไม่ว่าจะเป็นคนรวยหรือคนจน ผู้ดีหรือไพร่ มารวมอยู่ในสถานที่ขนาดใหญ่ที่สามารถให้คนเข้ามาอยู่อาศัยรวมกันได้ถึง 1,500 คน เขาเชื่อว่าในระบบทุนนิยม ประชาชน 1 ใน 3 เท่านั้น เป็นผู้ทำงานให้เกิดประโยชน์ ที่เหลือ 2 ใน 3 ประกอบอาชีพที่ไม่มีประโยชน์ เป็นกาฝากที่ร่ำรวยเพราะระบบตลาดและเห็นว่าการแข่งขันระหว่างนายทุนด้วยกันนำไปสู่การผูกขาด แนวคิดของเขาเป็นที่มาของการจัดตั้ง ฟาลังสแตร์ (Phalannstere)หรือเมืองในสวน เขาเสนอให้สังคมกลับไปสู่ธรรมชาติและเกษตรกรรม สร้างเมืองสวนในที่สวยงามริมฝั่งธาร ล้อมรอบด้วยภูเขาและป่าไม้ ใช้พื้นที่ปลูกผัก ผลไม้ ดอกไม้ผสมด้วยการเลี้ยงเป็ด ไก่ เป็นเกษตรกรรมแบบใช้แรงงานเข้มข้น และใช้ฝีมือ สมาชิกจะทำงานด้วยความสนุก สนใจ สบายใจ งานควรถือเป็นความเพลิดเพลิน ไม่ใช่เพราะว่าถูกบังคับ มีเสรีภาพที่จะเลือกได้ว่าจะทำงานอะไรจึงจะเหมาะสมกับเขาที่สุด

หลักการในการจัดตั้งฟาลังสแตร์คือการผสานผลประโยชน์ที่ต่างกันของนายทุน กรรมการและผู้บริโภค โดยการให้บุคคลมีประโยชน์ทั้งสามฝ่าย คนรวยจะชักชวนให้มาซื้อหุ้น

โดยให้ผลตอบแทนเมื่อขายสินค้าได้มีกำไรจะแบ่งให้แก่ทุนเป็นเงินปันผล 4/12 ให้เป็นค่าแรงงานแก่ผู้ทำการผลิต 5/12 จัดสรรให้ฝ่ายจัดการ 3/12 เขาไม่เชื่อในเรื่องการแบ่งสรรรายได้จะต้องให้เท่ากัน เขายอมให้คนมีกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินส่วนตัว และมีสิทธิ์มีเสียงในการดำเนินการอันเป็นรูปแบบของสหกรณ์

ได้มีสานุศิษย์ของ ฟูริเอ นำไปทดลองปฎิบัติในสหรัฐอเมริกาที่ Book Farm, Red Bank ,New Jersey และ Massachusetts แต่ก็ล้มเหลว ปัญหาพื้นฐานของการจัดตั้งองค์กรการผลิตในรูปแบบสหกรณ์การผลิตคือการขาดเงินลงทุน

หลุยส์ บลังค์ นักคิดชาวฝรั่งเศส ได้เขียนหนังสือชื่อ Organization of Work ในปี 1839 เสนอให้รัฐบาลจัดตั้งโรงงานแห่งชาติ National Workshop รัฐบาลช่วยให้ทุนสหกรณ์ผู้ผลิตเงินทุนนี้ระยะแรกจะมีการคิดดอกเบี้ยแต่ต่อไปจะยกเลิกดอกเบี้ย รัฐทำหน้าที่เป็นนายธนาคารให้เงินทุนแก่โรงงานกู้ยืม แต่ไม่ได้เป็นเจ้าของหรือผู้จัดการบริหารงาน เพียงช่วยให้มีการจัดตั้งสหกรณ์แรงานแล้วปล่อยมือ โรงงานแห่งชาติไม่ใช่รัฐวิสาหกิจ

แนวคิดเรื่องฟาลังสแตร์และโรงงานแห่งชาติ ถูกนำไปปรับเปลี่ยนจัดตั้ง Kibbutz ในประเทศอิสราเอล ซึ่งแห้งแล้งมาก มีแต่ฝุ่นสีแดงไม่มีต้นหญ้าแม่แต่ต้นเดียว Kibbutz สามารถพลิกฟื้นดินแดงที่มีแต่ฝุ่นให้กลับมาเป็นฟาร์มที่ร่มรื่นสวยงามแต่ต่อมา Kibbutz ก็มีจำนวนลดน้อยลงกลายเป็นโมชาพ ตอนต่อไปผมจะนำเสนอว่าทำไม่โมชาพจึงเติบโตขึ้นอย่างรวดเร็ว และจะนำมาประยุกต์ใช้กับเกษตรกรไทยได้อย่างไร…