ย้อนอดีตการล่มสลาย ของธนาคารพาณิชย์ไทย สาเหตุบทเรียนที่ต้องเรียนรู้ (6)
การเข้ามาแทรกแซงธุรกิจธนาคารในเชิง Political Policy ตั่งแต่อดีตยังคงเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นกับธนาคารกรุงเทพฯ พาณิชยการต่อมา บทบาทของนักการเมือง
ก่อนสงครามโลกครั้งที่สองจะสิ้นสุดลง เป็นช่วงที่ธนาคารของอังกฤษในเมืองไทยเลิกกิจการ “ตันจินเกง” พ่อค้าชาวจีนที่มีชื่อเสียง เจ้าของบริษัทโหวงฮก ที่ดำเนินธุรกิจเดินเรือทะเล ชักชวนพรรคพวก เช่นตันซิ่วเม้ง หวั่งหลี ร่วมทุนตั้งธนาคารกรุงเทพฯพาณิชยการ เมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน 2487 สำนักงานตั้งอยู่ที่บริษัทโหวงฮก แถวทรงวาด
โดยได้มีการเชื้อเชิญ พระพินิจชนคดี หรือยกซ่าน แซ่ด่าน (พินิจ อินทรทูติ) ผู้บัญชาการตำรวจนครบาล(ขณะนั้น) ในฐานะคนจีนด้วยกันที่ได้ดิบได้ดีมีอำนาจที่ผู้ก่อตั้งพึ่งพิงได้เข้าร่วมในการก่อตั้ง ต่อมากลุ่มพระพินิจฯ กลายเป็นผู้ถือหุ้นใหญ่ของธนาคารกรุงเทพฯพาณิชยการ และส่งลูกสาวอินทิรา ชาลีจันทร์ เข้ามาทำงานในธนาคาร และคนในตระกูลก็ทยอยเข้ามาทำงานด้านต่าง ๆ ในสำนักงานใหญ่และผู้จัดการสาขา
พระองค์เจ้าคำรบ อธิบดีกรมตำรวจในยุค 2458-2475 ที่มีส่วนผลักดันให้พระพินิจขนคดีเจริญก้าวหน้าในตำแหน่งหน้าที่การงาน คือพระบิดาของ ม.ร.ว.บุญรับ ม.ร.ว.เสนีย์ และ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช โดยพระพิจชนคดี ได้แต่งงานกับ ม.ร.ว.บุญรับ ปราโมช ทำให้ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ฯมีบทบาทเกี่ยวข้องกับธนาคารกรุงเทพฯพาณิชยการ โดยก้าวขึ้นมาดำรงตำแหน่งประธานกรรมการ แทน ม.ร.ว.บุญรับฯตั้งแต่ปี 2524 และชักชวนธะนิต พิศาลบุตร ที่เคยทำงานที่แบงก์ชาติด้วยเข้ามาร่วมงาน และเป็นกรรมการผู้จัดการแทน ม.จ.อาชวดิส ดิสกุล นักเรียนอังกฤษรุ่นเดียวกับ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ฯ ในปี 2518
ความขัดแย้งในการบริหารงานของผู้บริหารระดับสูงของธนาคารกรุงเทพฯพาณิชยการ มีมาตลอด ในวันประชุมสามัญผู้ถือหุ้นครั้งที่ 42 เมื่อวันที่ 30 กันยายน 2528 ธะนิต พิศาลบุตร ถูกซักถามเรื่องการปล่อยสินเชื่อจากนิธิพัฒน์ ชาลีจันทร์ ว่าธนาคารมีหนี้สงสัยจะสูญสำหรับลูกค้าที่เป็นนิติบุคคลจำนวน 1,138 ล้านบาท มีหลักทรัพย์ค้ำประกันมูลค่าเพียง 431 ล้านบาท ธนาคารจะเรียกเก็บหนี้ถึง 1,000 กว่าล้านบาท ได้อย่างไร ธะนิต ชี้แจงว่าหลักประกันเป็นที่ดิน ซึ่งราคาที่ดินทั่วไปสูงขึ้นมาก หลักประกันที่มีอยู่ย่อมมีราคาสูงขึ้นด้วย
สำหรับหนี้ทั้งหมด ธนาคารได้ติดตามอยู่ จะเก็บได้มาอย่างไร ยังไม่อาจคาดหมายได้ แต่เชื่อว่าธนาคารจะต้องเสียหายบ้าง การโต้เถียงเป็นไปอย่างรุนแรง ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ฯ ได้ออกมาห้ามทัพเพื่อไม่ให้เหตุการณ์ลุกลาม ปัญหาของธนาคารคือเงินทุนจดทะเบียนในงวดธันวาคม 2526 มีเพียง 275 ล้านบาท แต่มีเงินฝากสูงถึง 20,000 ล้านบาท ตามกฎของ ธปท. ธนาคารพาณิชย์ปล่อยสินเชื่อได้เพียง 12.5 เท่า ของเงินกองทุน ธนาคารที่เงินฝากมากแต่ไม่สามารถปล่อยสินเชื่อได้ ทำให้ผลการประกอบการตกต่ำลง ราคาหุ้นตกต่ำลงจาก 230 บาท/หุ้น เหลือเพียงแค่ 130 บาท/หุ้น
และในการประชุมสามัญผู้ถือหุ้น เมื่อ 28 มีนาคม 2529 ธะนิต พิศาลบุตร ที่นั่งเก้าอี้ผู้บริหารธนาคารกรุงเทพฯพาณิชยการ มานานถึง 40 ปี ก็ต้องหลุดจากเก้าอี้ คนที่ทำงานกับหม่อมคึกฤทธิ์ฯนานถึง 40 ปี เพราะได้รับความไว้วางใจอย่างสูงหาไม่ได้อีกแล้ว ชัยชนะของกลุ่มชาลีจันทร์ ทำให้ เกริกเกียรติ ชาลีจันทร์ บุตรชายคนเดียวของนิธิพัฒน์-อินทิรา ชาลีจันทร์ หลานชาย ม.ร.ว.คึกฤทธ์ ปราโมช ทายาทของตระกูลอินทรทูต ที่มีความรู้ด้านการเงิน เคยทำงานที่แบงก์ชาติในบทบาทกำกับธนาคารพาณิชย์ ก้าวเข้ามาคุมบังเหียนธนาคารที่บรรพบุรุษก่อตั้งมายาวนาน ต้องล่มสลายลงด้วยฝีมือของหลานตา
การเข้ามาแทรกแซงธุรกิจธนาคารในเชิง Political Policy ตั่งแต่อดีตยังคงเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นกับธนาคารกรุงเทพฯพาณิชยการต่อมา บทบาทของนักการเมือง เรื่องราวของ “มะไข่” สาวสวยชาวพม่าผู้มีบทบาทสำคัญ เหมือนนิยายน้ำเน่า เป็นเรื่องที่ต้องติดตามครับ…..