กลยุทธ์คือ การเลือก

ล่าสุดมีหนังสือทางด้านกลยุทธ์เล่มหนึ่งที่ผมชื่นชอบและคิดว่าน่าจะมีประโยชน์สำหรับท่านผู้อ่าน หนังสือดังกล่าวชื่อ Playing to Win : How Strategy Really Work เขียนโดย A.G. Lafley อดีตซีอีโอของ P&G และ Roger Martin คณบดีจากมหาวิทยาลัยโตรอนโต ความน่าสนใจของหนังสือเล่มนี้ก็คือความพยายามในการอธิบายกลยุทธ์ให้เข้าใจได้ง่าย ชัดเจน และน่าจะเป็นแนวทางให้องค์กรต่างๆ สามารถนำไปใช้ในการกำหนดกลยุทธ์ของตนเองได้ครับ

เราพูด เขียน และ เรียนกันในเรื่องของกลยุทธ์กันเยอะมาก รวมทั้งบริษัทและองค์กรต่างๆ ก็มีการวางแผนกลยุทธ์ วางแผนยุทธศาสตร์กันเป็นประจำปี แต่ลองสังเกตแล้วเราจะพบว่าในหลายองค์กร หลายตำรานั้น สิ่งที่เราเรียกว่า กลยุทธ์ หรือ Strategy นั้น จริงๆ แล้วไม่ใช่กลยุทธ์แต่อย่างใด เมื่อพิจารณากลยุทธ์ของบางองค์กรจะพบว่าจริงๆ แล้วสิ่งที่พวกเขาเรียกว่ากลยุทธ์นั้น จริงๆ แล้วเป็นเพียงแค่แผนงานประจำปี แต่ไม่ใช่กลยุทธ์ หรือ การเขียนแผนขึ้นมาก็ไม่ใช่กลยุทธ์ ถึงแม้ว่าแผนจะมีความเกี่ยวข้องกับกลยุทธ์ แต่แผนก็ไม่ใช่กลยุทธ์ ในขณะเดียวกันหลายองค์กรมักจะคิดว่ากลยุทธ์คือการปฏิบัติตามแนวทางที่เป็นเลิศหรือ Best Practices ซึ่งการทำตามผู้อื่นก็ไม่ใช่กลยุทธ์ครับ

ในหนังสือ Playing to Win นั้นระบุไว้เลยครับว่า กลยุทธ์ คือ การตัดสินใจเลือก โดยเฉพาะอย่างยิ่งการเลือกว่าจะทำสิ่งใด และ เลือกที่จะไม่ทำสิ่งใด (Strategy is Choice) โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลยุทธ์คือการตัดสินใจเลือกในหลายๆ ประการ ที่ทำให้องค์กรสามารถประสบความสำเร็จเหนือองค์กรอื่น

สาเหตุที่กลยุทธ์จะต้องเลือกนั้น เนื่องจากองค์กรไม่สามารถเป็นทุกอย่างให้กับทุกคน ดังนั้น องค์กรจะต้องเลือกว่าจะเป็นหรือไม่เป็นอะไร แต่ก็ใช่ว่ากลยุทธ์คือการเลือก (Choice) ที่เป็นคำตอบกว้างๆ เท่านั้นนะครับ แต่ในหนังสือเล่มดังกล่าวยังแนะนำคำถามย่อยอีกห้าคำถามที่บังคับให้เราต้องเลือก เพื่อให้ได้มาซึ่งกลยุทธ์ที่เหมาะสม

คำถามแรกคือ What is your winning aspiration? หรืออีกนัยหนึ่งก็คือองค์กรจะต้องเลือกว่าอะไรคือเป้าหมายที่แสดงถึงชัยชนะที่ต้องการ หรือ อะไรคือเส้นชัยที่องค์กรต้องการไปให้ถึงในอนาคต ที่จะแสดงถึงความสำเร็จขององค์กร ซึ่งเส้นชัยดังกล่าวไม่ใช่แค่คำสวยๆ ที่เรามักจะเขียนกันในวิสัยทัศน์และพันธกิจเท่านั้น แต่ต้องสามารถที่จะมีตัววัดหรือสิ่งที่สามารถระบุได้ว่าเราเข้าใกล้เส้นชัยนั้นหรือยัง

คำถามที่สองคือ Where to play? ซึ่งแสดงถึงขอบเขตการดำเนินงานและการแข่งขันขององค์กรครับ ว่าองค์กรจะเลือกแข่งขันและดำเนินงานในตลาดใด? กับลูกค้ากลุ่มใด? ด้วยช่องทางไหน? ในกลุ่มผลิตภัณฑ์ใด? และในขั้นตอนใดของอุตสาหกรรม? ซึ่งการที่องค์กรจะตัดสินใจเลือกคำตอบสำหรับ Where to play? นั้น องค์กรจะต้องเริ่มด้วยสิ่งที่องค์กรมีความโดดเด่นหรือเป็นหลักขององค์กร (Core) แล้วหลังจากนั้นค่อยขยายหรือเติบโตจากสิ่งที่เป็นหลัก (Core) ขององค์กรไปสู่ขอบเขตอื่นๆ ที่มีความน่าสนใจต่อไป

คำถามที่สามคือ How to win? หรือ อะไรคือวิธีการที่องค์กรจะใช้ในการแข่งขันหรือดำเนินงานเพื่อให้ประสบกับชัยชนะหรือประสบความสำเร็จ ซึ่งในการเลือกและกำหนด How to win? นั้น องค์กรจะต้องเลือกว่าจะใช้วิธีการใดที่จะทำให้เกิดคุณค่าและความแตกต่างที่โดดเด่นจากคู่แข่งขันอื่นๆ

คำถามที่สี่คือ What capabilities must be in place to win? ซึ่งหมายความว่าอะไรคือความสามารถที่องค์กรจะต้องมีเพื่อทำให้องค์กรประสบชัยชนะหรือประสบความสำเร็จได้ ส่วนคำถามสุดท้ายหรือคำถามที่ห้าคือ What management systems are required to support the strategic choices? หรืออะไรคือระบบทางการบริหารที่จะช่วยสนับสนุนต่อการเลือกต่างๆ ที่องค์กรได้ตัดสินใจเลือกไปได้

การมองกลยุทธ์ในมุมมองของทางเลือก โดยเฉพาะการตอบคำถามเกี่ยวกับทางเลือกทั้งห้าประการข้างต้นนั้น เป็นอีกมุมมองหนึ่งที่ง่าย กระชับ และน่าสนใจครับ อีกทั้งไม่ยากที่องค์กรต่างๆ จะสามารถนำไปปรับใช้ครับ ท่านผู้อ่านอาจจะเริ่มจากการลองตอบทั้งห้าคำถามทางกลยุทธ์จากมุมมองขององค์กรท่านดูก่อนก็ได้นะครับ แล้วท่านอาจจะพบว่าสำหรับบางคำถามนั้น ตอบไม่ได้ง่ายๆ เหมือนที่คิด ซึ่งอาจจะเป็นเนื่องจากกลยุทธ์ของท่านยังไม่ชัดเจน หรือยังไม่มีกลยุทธ์ก็ได้ครับ