ไม่ยอมเป็น ‘นายกฯ บนสายพาน’

 ทั้งที่แท้จริงแล้ว เขาเป็นสตรองแมนด้านการเมืองและกิจการในประเทศ ที่อยู่เบื้องหลังนายกรัฐมนตรีญี่ปุ่นคนที่แล้วยาวนานถึง 8 ปี   การได้เป็นนายกรัฐมนตรีของเขานั้นน่าสนใจมาก

Shinzo Abe ลาออกจากการเป็นนายกรัฐมนตรีเมื่อเดือนสิงหาคมปีนี้หลังจากดำรงตำแหน่งมายาวนานถึง 8 ปี ซึ่งนานที่สุดในประวัติศาสตร์การเมืองญี่ปุ่น     เนื่องจากป่วยเป็นโรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง     ล่าสุดมันอักเสบขึ้นมาอย่างมากจนต้องตัดสินใจลาออก     พรรค LDP (Liberal Democrat Party) พรรคใหญ่พรรคเดียวของญี่ปุ่นซึ่งครองอำนาจเกือบตลอดตั้งแต่หลังสงครามโลกครั้งที่สองได้จัดให้มีการเลือกหัวหน้าพรรคคนใหม่ซึ่งก็จะเป็นนายกรัฐมนตรีไปโดยปริยาย    Yoshihide Suga ซึ่งเป็น Chief Cabinet Secretary คู่ใจของนายกรัฐมนตรีคนที่ลาออกชนะจึงได้เป็นแทนเมื่อเดือนกันยายนที่ผ่านมา

Chief Cabinet Secretary ตามชื่อก็คือเลขาธิการคณะรัฐมนตรีของไทย  แต่อำนาจและความรับผิดชอบของญี่ปุ่นนั้นใหญ่โตและกว้างขวางมาก    เป็นตำแหน่งการเมืองที่รับผิดชอบงานของนายกรัฐมนตรีโดยเฉพาะในเรื่องการเมืองและการทำงานของระบบราชการ Shinzo Abe และนายกรัฐมนตรีอีกหลายคนก็เคยอยู่ในตำแหน่งนี้ก่อนที่จะก้าวขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรี

Suga (ออกเสียงว่า ซู่-กา  โดยเน้นพยางค์แรก)   อายุ 72 ปี     เรียนจบปริญญาตรี      ด้านกฎหมายจากมหาวิทยาลัย Hosei    ตั้งแต่เรียนจบก็เป็นผู้ช่วยสมาชิกผู้แทนราษฎรจนสมัคร เลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาเทศบาลเมือง Yokohama ในปี ค.ศ. 1987 และเป็น ส.ส. ครั้งแรกในปี 1996    ตั้งแต่เข้าสู่สภาผู้แทนราษฎรก็ชอบพอกับ ส.ส. ชื่อ Shinzo Abe  เมื่อเขาได้เป็นนายกรัฐมนตรีครั้งแรกระหว่าง ปี 2006-2007    Suga ก็ได้เป็นรัฐมนตรีกระทรวงกิจการภายในประเทศและสื่อสาร และในปี 2012   เมื่อ Abe ได้เป็นนายกรัฐมนตรีอีกสมัย เขาก็ได้เป็นChief Cabinet Secretary ร่วมชะตากรรมกันมาตลอด

ระหว่างหาเสียงในพรรคเมื่อเดือนสิงหาคมปีนี้   เขาบอกว่าจะเป็นนายกรัฐมนตรีชั่วคราวเพื่อปกป้องสิ่งที่ลูกพี่ได้ทำไว้สัก 1 ปี   แล้วพรรคค่อยเลือกนายก “ตัวจริง” หรือหัวหน้าพรรคในเดือนกันยายน     ปีหน้าหลังจากเลือกตั้งใหญ่ไปแล้ว     อย่างไรก็ดีหลังจากเขาได้เป็นแล้วสื่อวิจารณ์ว่าดูท่าเขาจะไม่เป็นนายกชั่วคราวเสียแล้ว เพราะมี ครม. ที่เข้มแข็ง และออกนโยบายที่ท้าทาย     มีโครงการสำคัญในลำดับสูงถึง 40 โครงการ

ไม่ว่าจะมุ่งมั่นอย่างไรก็ตาม  ปัญหาที่รัฐบาลจะต้องเผชิญหน้านั้นไม่ใช่เรื่องเล็กน้อย มันคุกรุ่นมาตลอดเวลาหลายปี ส่วนหนึ่งเป็นผลที่ต่อเนื่องมาจากสิ่งที่คนญี่ปุ่นเรียกว่า The Lost Decades (ทศวรรษที่สูญเสียไป ; ค.ศ. 1990-2010)   ซึ่งเกิดจากฟองสบู่ในอสังหาริมทรัพย์แตก สถาบันการเงินไม่มั่นคง   และผลพวงที่สำคัญยิ่งก็คือผลิตภาพของประเทศที่คงตัวในขณะที่จีนทยานตัวขึ้นมาอย่างแรง

ปัญหาสำคัญก็คือขนาดของประชากรที่ลดน้อยลง และมีสัดส่วนของคนสูงอายุสูงขึ้นจากประชากร 127 ล้านคนจะลดลงเหลือ 102 ล้าน ในปี  2050    แรงขับเคลื่อนที่สร้างการเจริญเติบโตของเศรษฐกิจซึ่งอาศัยแรงงานจากประชากรก็จะหายไป    การระบาดของ Corona Virus ทำให้เศรษฐกิจญี่ปุ่นหดตัวถึงกว่าร้อยละ 6 ในปีนี้ซึ่งจะซ้ำเติมการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจที่ไม่สูงอยู่แล้ว

ญี่ปุ่นได้ใช้การท่องเที่ยวเป็นตัวช่วยผลักดันเศรษฐกิจ โดยในปี 2019 มีนักท่องเที่ยวจากต่างประเทศ 31.9 ล้านคน  เกือบครึ่งคือคนจีน และเกาหลีใต้      การแข่งขันทางการค้ากับจีนที่มีขนาดเศรษฐกิจใหญ่อันดับ 2 ของโลก และอันดับ 3 คือญี่ปุ่น     ทำให้ความสัมพันธ์มิได้ราบรื่นอย่างที่ประสงค์    ที่ค่อยยังชั่วก็คือการที่ Trump หลุดไปจากวงโคจรของการเมืองโลกซึ่งจะทำให้ความสัมพันธ์กับสหรัฐอเมริกาอยู่บนฐานที่เป็นปกติมากขึ้น

ญี่ปุ่นไม่อาจมีกองทัพป้องกันประเทศได้ภายใต้รัฐธรรมนูญหลังสงครามโลกครั้งที่สองและมีสนธิสัญญากับสหรัฐอเมริกาให้ความคุ้มครองทางทหาร   สหรัฐอเมริกามีท่าทีที่จะถอนทหารออกจากฐานทัพในญี่ปุ่นด้วยซ้ำจนทำให้เกิดความไม่แน่นอนขึ้น

Suga ที่ไม่สันทัดในเรื่องความสัมพันธ์ระหว่างประเทศต่างจาก Abe ที่ถนัดด้านนี้   และมักปล่อยด้านในประเทศให้ Suga จัดการ     มาครั้งนี้ Suga จึงมีรัฐมนตรีต่างประเทศมือเก่าที่เป็นนักต่อรองและเข้าใจเรื่องความสัมพันธ์กับสหรัฐอเมริกา   ในด้านเศรษฐกิจที่ Suga ย้ำว่าเป็นเรื่องสำคัญยิ่ง  เขาได้ Taro Aso อดีตนายกรัฐมนตรีมาเป็นรองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการคลังเพื่อรับมือกับปัญหาโดยเฉพาะ

ประวัติความเป็นมาและบุคลิกภาพของ Suga  อาจช่วยตอบปัญหาได้ว่าเขาจะรับมือกับสารพัดปัญหาได้หรือไม่ Suga ได้ชื่อว่าเป็นคนที่ขยันและทำงานเก่ง  หากข้าราชการคนใดทำงานไม่เป็นไปตามเป้า  เขาก็ไม่เก็บไว้  เขาเข้าใจกลไกของระบอบราชการและการเมืองดีเพราะมีประสบการณ์สูงจากการเคยทำงานในตำแหน่งสำคัญ ๆ

เป็นที่รู้กันทั่วว่าเขาเป็นคนที่มีวินัยส่วนตัวสูงมาก   ไม่กินเหล้า ไม่สูบบุหรี่    เมื่อหมอทักว่าอ้วนไป  เขาลดน้ำหนักได้ 14 กิโลกรัมในเวลา 4 เดือน ทุกวันตื่นตีห้า    ออกกำลังบริหารหน้าท้อง 100 ครั้ง    เดินเร็วอีก 40 นาที อ่านหนังสือพิมพ์ฉบับสำคัญทุกฉบับ   ตอนเย็นบริหารแบบเดิมอีก 100 ครั้ง   บ่อยครั้งในวันเสาร์อาทิตย์จะเรียกข้าราชการและนักธุรกิจมาให้ข้อมูลเพื่อเรียนรู้เรื่องราวและปัญหาต่าง ๆ

Suga ได้ชื่อว่าเป็นคนที่มีชีวิตเดินตามแผนกลยุทธ์ส่วนตัวอย่างละเอียดทุกขั้นตอน     ถึงแม้จะเป็น ส.ส. ครั้งแรกเมื่ออายุ 47 ปี ซึ่งถือว่าสายเกินไปก็สามารถไต่ขึ้นมาเป็นนายกรัฐมนตรีได้ด้วยความขยัน      บากบั่นมานะ    ทำงานหนัก   โดยตระหนักว่าตนเองไม่มีแต้มต่อ     ไม่ได้จบมหาวิทยาลัยโตเกียว   วาเซดะ  เคโอะ      หรือเกียวโต   เหมือนนายกรัฐมนตรีญี่ปุ่นโดยทั่วไป   หากจบจาก Hosei ซึ่งเป็นมหาวิทยาลัยเอกชนมีชื่อด้านกฎหมายและการเมือง (Abe จบจากมหาวิทยาลัย Seikei)   เป็นลูกของเกษตรกรปลูกสตรอเบอรี่ในชนบทจากจังหวัด Akita     ต้องเรียนมหาวิทยาลัยไปทำงานไป (ทั้ง Abe และ Aso มีปู่เป็นอดีตนายกรัฐมนตรี)

หากจะได้เป็นนายกรัฐมนตรี “ตัวจริง” หลังจาก 1 ปี ผ่านพ้นไป   เขาจะต้องแสดงฝีมือให้ประชาชนเห็นและยอมรับในระดับอย่างน้อยใกล้เคียงที่เขาได้รับอยู่ในตอนนี้คือร้อยละ 74 และชนะเลือกตั้งทั่วไปอย่างประทับใจ     ถึงแม้ญี่ปุ่นจะมีปัญหาหนักอกหลายเรื่อง    แต่ด้วยคุณภาพของประชาชนโดยพื้นฐานและการนำของนายกรัฐมนตรีที่มีความสามารถ   การฟาดฟันเอาชนะได้ในระดับหนึ่งจนได้เป็น “ตัวจริง” ก็เป็นสิ่งที่เป็นไปได้

หาก Suga ได้อยู่ต่อเป็น “ตัวจริง” ก็อาจหลุดพ้นจากการเป็นสมาชิกของกลุ่มนายกรัฐมนตรีญี่ปุ่นก่อนหน้า Abe ที่เป็น “นายกฯบนสายพาน”    กล่าวคือมาแล้วก็ไปอย่างรวดเร็วจนประชาชนจำชื่อไม่ได้     ญี่ปุ่นมีนายกรัฐมนตรีถึง 9 คน ก่อนหน้า Abe ระหว่าง ค.ศ. 2001-2011   สูงสุดเป็นอยู่ 2 ปีกว่า จนต่ำสุด 266 วัน มีอยู่ 6 คน ที่เป็นประมาณคนละ 1 ปี

ลูกเกษตรกรยูโดสายดำคนนี้ไม่ธรรมดาอย่างแน่นอน   ถึงแม้จะมีอายุน้อยกว่า Trump 2 ปี และ Biden 6 ปี   ก็มีสุขภาพแข็งแรง    มีความมุ่งมั่นทำงานรับใช้ชาติ     เรามาช่วยกันเป็นกำลังใจให้ท่านเพราะญี่ปุ่นเป็นทั้งมหามิตรด้านเศรษฐกิจและวัฒนธรรมของไทยเราในปัจจุบัน