6 เทคโนโลยีพลิกผันมหา'ลัย ยุค 4.0

ซึ่งมหาวิทยาลัยมีบทบาทผลิตนักศึกษาที่จะเข้าไปทำงานในยุคเศรษฐกิจอัตโนมัติ (Automation Economy) ในขณะเดียวกัน แพลตฟอร์มธุรกิจการศึกษาที่ใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ที่เรียกว่า EdTech หรือสตาร์ทอัพด้านการศึกษาก็กำลังเกิดขึ้นอย่างมากมาย มหาวิทยาลัยทั่วโลกจึงอยู่ในช่วงเวลาของการปรับตัวเพื่อโอบรับโอกาสจากเทคโนโลยี พร้อมกับแข่งขันหรือร่วมเป็นพันธมิตรกับแพลตฟอร์มใหม่ๆ

การปรับตัวของมหาวิทยาลัยทั่วโลกได้ใช้ 6 เทคโนโลยีที่สำคัญ (Educause, 2019) ช่วยออกแบบการเรียนการสอนใหม่ให้ตอบโจทย์นักศึกษารายบุคคล 

1.เทคโนโลยีโทรศัพท์เคลื่อนที่ (Mobile Learning)การเรียนรู้ผ่านสมาร์ทโฟนและแท็บเล็ตมีมานานแล้ว นักศึกษาและอาจารย์ได้ใช้อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์พกพาเพื่อเรียนรู้ โดยปัจจุบันเน้นการเชื่อมโยงอุปกรณ์ให้ข้อมูลซิงค์กันเพื่อสามารถเข้าถึงการเรียนการสอนได้อย่างต่อเนื่องในทุกที่ทุกเวลาที่ต้องการมหาวิทยาลัยต่างๆ ได้ใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีนี้ เช่น มหาวิทยาลัยแห่งชาติไต้หวันพัฒนาแพลตฟอร์ม CloudClassRoom (CCR) เพื่อแปลงอุปกรณ์สมาร์ทโฟนเป็นเครื่องมือโต้ตอบในห้องเรียนช่วยให้ผู้เรียนมีปฏิสัมพันธ์กับผู้สอนและสามารถรวบรวมคำตอบพร้อมวิเคราะห์อัตโนมัติเพื่อให้ภาพรวมของความคืบหน้าของผู้เรียนอย่างทันเวลา มหาวิทยาลัย University of Memphis ใช้โปรแกรมเครื่องมือเล่นเกมแบบโต้ตอบ หรือ Kahoot เพื่อรับข้อมูลจากชั้นเรียนได้ทันที

2.เทคโนโลยีการวิเคราะห์ (Analytics Technologies)ส่วนใหญ่ใช้วิเคราะห์การเรียนรู้ของผู้เรียน เกรดและพฤติกรรมของผู้เรียน ช่วยพยากรณ์และออกแบบการเรียนในระดับบุคคล เช่น มหาวิทยาลัยควีนส์แลนด์สร้างแพลตฟอร์ม RiPPLEสำหรับแนะนำแหล่งเรียนรู้ส่วนบุคคลให้กับผู้เรียนส่วนมหาวิทยาลัยซิดนีย์สร้างแพลตฟอร์ม Student Engagement System (SRES) ช่วยให้อาจารย์สามารถบริหารจัดการข้อมูลและการประเมินผู้เรียนรายบุคคล

3.เทคโนโลยีความจริงผสม (Mixed Reality) เทคโนโลยีความจริงผสมทำให้เกิดการเชื่อมโยงกันระหว่างโลกกายภาพและโลกดิจิทัลซึ่งวัตถุดิจิทัลและวัตถุจริงอยู่ร่วมกันในพื้นที่หนึ่งๆ เทคโนโลยีความจริงผสมกำลังเติบโตอย่างรวดเร็วมหาวิทยาลัยซานดิเอโกสเตท(San Diego State University) ได้พัฒนาVirtual Immersive Teaching and Learning (VITaL)เป็นเครื่องมือสอนโดยผนวกเทคโนโลยีแบบผสมทั้งความจริงเสมือน (VR) ความจริงเสริม (AR) และความจริงผสม (MR)ให้เหมาะกับการเรียนการสอนมหาวิทยาลัยแคนเทอเบอรี่ (University of Canterbury)ให้นักศึกษาสามารถสำรวจประเทศไอซ์แลนด์แบบเสมือน(Virtual Field Trip) ในประเด็นเกี่ยวกับภูมิทัศน์ทางธรณีวิทยาการจัดการขยะอันตรายและพลังงานความร้อนใต้พิภพ

4.ปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence)ความก้าวหน้าของปัญญาประดิษฐ์ยุคใหม่จากกระบวนการเรียนรู้เชิงลึก (Deep Learning) ช่วยพัฒนาปัญญาประดิษฐ์ไปได้ไกลจนนำไปสู่ยุคที่เครื่องจักรสามารถเรียนรู้และทำหลายสิ่งที่มนุษย์ทำได้ มหาวิทยาลัยต่างๆ ได้ใช้ปัญญาประดิษฐ์มากขึ้น เช่น มหาวิทยาลัยGeorgia State ใช้ปัญญาประดิษฐ์วิเคราะห์และเชื่อมโยงกับนักเรียนที่มีศักยภาพจะเข้ามาเป็นนักศึกษา ช่วยแนะนำจัดการเกี่ยวกับการลงทะเบียน การให้ความช่วยเหลือทางการเงิน

ส่วน IU Boostเป็นแอปพลิเคชั่นที่ใช้ระบบปัญญาประดิษฐ์โดยทำหน้าที่ส่งสัญญาณการแจ้งเตือนอัตโนมัติเมื่อผู้เรียนยังไม่ได้ส่งการบ้านที่มีกำหนดส่งใกล้เข้ามาหรือ Edulaiเป็นซอฟต์แวร์ใช้ปัญญาประดิษฐ์ที่ออกแบบมาสำหรับนักศึกษาเพื่อช่วยตรวจสอบและวัดความก้าวหน้าของการพัฒนาทักษะต่างๆ เช่นการคิดเชิงวิพากษ์การสื่อสารการทำงานร่วมกันและความเป็นผู้นำ

5.เทคโนโลยีบล็อกเชน (Blockchain Technology)ทำหน้าที่เป็นระบบบัญชีดิจิทัลแบบกระจาย ตัดอำนาจคนกลางออกไป สร้างระบบเก็บบันทึกข้อมูลที่มีความปลอดภัยสูงมหาวิทยาลัยทั่วโลกกำลังสำรวจวิธีการที่เทคโนโลยีบล็อกเชนจะใช้สำหรับการบันทึกใบรับรองผลการเรียนสัญญาฉลาด (Smart Contract) และการจัดการตัวตน(Identity Management)เช่น FlexchainEduเป็นระบบบล็อกเชนที่เปลี่ยนแปลงวิธีการจัดการศึกษาขั้นสูงและตรวจสอบข้อมูลนักศึกษาให้ข้อมูลใบรับรองนักศึกษาที่ตรวจสอบได้โดยผู้จ้างWoolfเป็นเครือข่ายบล็อคเชนที่เปิดให้นักศึกษาจากทุกที่ในโลกสามารถเรียนกับอาจารย์ในทุกแห่งในโลกเพื่อรับปริญญาEdRecเป็นข้อเสนอการใช้ระบบบล็อกเชนโดยสามารถบันทึกข้อมูลเกี่ยวกับการเรียนทั้งหมดตลอดเส้นทางการศึกษาจนประกอบอาชีพ

6.เทคโนโลยีผู้ช่วยเสมือน (Virtual Assistants)ปัจจุบันเทคโนโลยีผู้ช่วยเสมือนก้าวหน้าไปมาก เช่น Siri, Alexa, Bixby หรือ Google Assistant ผู้ช่วยเสมือนมีความสามารถตอบสนองความต้องการขั้นพื้นฐานของผู้เรียนที่เกี่ยวข้องกับข้อมูลในมหาวิทยาลัย ตัวอย่าง Chatbotsที่ให้การสนับสนุนนักศึกษาตลอด 24 ชั่วโมงเช่น AgentBotที่พัฒนาขึ้นสำหรับ Siglo21 University ในอาร์เจนตินาเพื่อให้การสนับสนุนนักศึกษาด้านวิชาการ Amazon Echo Dots ใช้ในมหาวิทยาลัยหลายแห่งในสหรัฐอเมริกาเพื่อให้ข้อมูลแก่นักศึกษาตั้งแต่ให้คำปรึกษาทางวิชาการไปจนถึงความช่วยเหลือด้านการเงิน มหาวิทยาลัย Northeastern University พัฒนา Husky Helper ผู้ช่วยเสมือนเพื่อตอบคำถามสำคัญ20 อันดับแรกที่ผู้เรียนถามจากศูนย์บริการข้อมูลในช่วงสามปีที่ผ่านมาAskSLUพัฒนาขึ้นสำหรับมหาวิทยาลัยเซนต์หลุยส์(Saint Louis University)ช่วยตอบคำถามกว่า130 ข้อจากนักศึกษา เป็นต้น

การเรียนรู้ที่ออกแบบมาเฉพาะสำหรับบุคคลและการช่วยเหลือให้ข้อมูลและคำปรึกษากับนักศึกษารายบุคคล ณ เวลาที่ต้องการ เป็นแนวโน้มใหญ่ของการศึกษาในอนาคต เทคโนโลยีเปิดโอกาสให้ผู้เรียนออกแบบการเรียนรู้ของตนเองเพื่อตอบโจทย์งานแห่งอนาคต

มหาวิทยาลัยจึงจำเป็นต้องปรับตัวอย่างรวดเร็วกว่าที่เคยเป็นมาเพื่อเป็นสถาบันที่ช่วยสร้างอนาคตและโอกาสสำหรับคนรุ่นใหม่ พร้อมกับเป็นแหล่งเรียนรู้สำหรับการปรับเปลี่ยนทักษะสำหรับคนทำงานทุกช่วงวัยเพื่อให้เข้าสู่ยุคเศรษฐกิจอัตโนมัติได้อย่างยืดหยุ่นและมั่นคง

โดย...

ธราธร รัตนนฤมิตศร

ประกาย ธีระวัฒนากุล

สถาบันอนาคตไทยศึกษา

https://www.facebook.com/thailandfuturefoundation/