พร้อมกันหรือยังสำหรับทักษะปี 2020?

มักจะใช้ปี 2020 เป็นหลักอ้างอิงสำหรับทักษะแห่งอนาคต (Skills for the future) ดังนั้นสัปดาห์นี้จะพาท่านผู้อ่านไปย้อนดูอีกครั้งว่า ที่บรรดาผู้เชี่ยวชาญมองไว้ว่าเป็นทักษะที่สำคัญสำหรับปี 2020 นั้น ในช่วงเวลาอีก 2 เดือนที่เหลือของปี 2019 นั้น ท่านเตรียมตัวเองให้พร้อมหรือยัง?

เริ่มต้นจาก Institute for the Future ซึ่งได้ออกรายงานชิ้นหนึ่งในปี 2011 ชื่อ Future Work Skills 2020 โดยได้มองล่วงหน้าไว้สิบปี ว่าภายในปี 2020 ปัจจัยการเปลี่ยนแปลงอะไรบ้างที่จะเกิดขึ้น และจากการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวทักษะอะไรคือสิ่งที่สำคัญและจำเป็น โดยในรายงานฉบับดังกล่าวมองไว้ว่าในปี 2020 มีทักษะที่สำคัญและจำเป็นสำหรับคนทำงาน 10 ประการ ประกอบด้วย

1. Sense-makingหรือสามารถในการหาความหมายที่ซ่อนอยู่ซึ่งคอมพิวเตอร์ไม่สามารถทำได้2. Social Intelligence หรือ ความฉลาดทางสังคม 3. Novel & adaptive thinking หรือ การคิดใหม่และนอกกรอบ 4. Cross-cutural competency หรือความสามารถในการทำงานในหลากหลายวัฒนธรรม 5. Computational thinking หรือ การแปลงข้อมูลที่มากมายมหาศาลสู่สิ่งที่จับต้องได้และมีความหมาย 6. New-media literacy หรือความสามารถในการเข้าถึง ประเมิน สร้าง สื่อใหม่ๆ 7. Transdisciplinarity หรือ ความสามารถในการเรียนรู้และเข้าใจในศาสตร์ที่หลากหลาย 8. Design mindset หรือการคิดเชิงออกแบบ 9. Cognitive load management หรือ ความสามารถในการกรองสิ่งที่สำคัญออกมาจากข้อมูลที่มากมาย และ 10. Virtual collaboration หรือ ความสามารถในการทำงานในโลกออนไลน์

ต้องอย่าลืมว่าทักษะทั้งสิบประการข้างต้นนั้น ถูกมองไว้เกือบสิบปีล่วงหน้า และเมื่อถึงปัจจุบัน กล่าวได้ว่าทักษะหลายๆ ประการไม่ต้องรอให้ถึงปี 2020 ถึงจะกลายเป็นทักษะที่สำคัญหรือจำเป็น แต่เป็นมาก่อนจะถึงปี 2020 อยู่หลายปี

มาลองดูอีกค่ายหนึ่งคือ WEF ที่ในตอนต้นปี 2016 ได้ออกรายงานถึงทักษะที่สำคัญ 10 ประการในปี 2020 ได้แก่ 1. Complex problem sovling 2. Critical thinking 3. Creativity 4. People management 5. Coordinating with others 6. Emotional intelligence 7. Judgement & decision making 8. Service orientation 9. Negotiation 10. Cognitive flexibility

จากรายชื่อ 20 Skills ของทั้งสองสถาบันนั้น ข้อเสนอแนะหนึ่งที่แต่ละคนน่าจะทำ คือการประเมินตนเองตามทักษะต่างๆ ข้างต้น (ทักษะบางประเด็นอาจจะเหมือนกัน) ว่าภายใต้ทักษะแต่ละประการนั้นตนเองมีหรือได้รับการพัฒนาในระดับมากน้อยเพียงใด (อาจจะทำเป็นสเกล น้อย-กลาง-มาก) เพื่อที่จะได้ประเมินว่าตนเองยังขาดหรือต้องได้รับการพัฒนาในทักษะด้านใดเพิ่มขึ้น เพื่อให้เตรียมพร้อมสำหรับปี 2020 ที่กำลังจะมาถึง

อย่างไรก็ดี ประเด็นหนึ่งที่จะพบคือ ทักษะหลายๆ ประการไม่ต้องรอถึงปี 2020 ก็ได้กลายเป็นสิ่งที่สำคัญและจำเป็นไปเรียบร้อยแล้ว เนื่องจากรายงานต่างๆ ที่จัดทำขึ้นมานั้น ได้จัดทำขึ้นมาก่อนล่วงหน้าปี 2020 ถึง 5-10 ปี ดังนั้นเมื่อสถานการณ์จริงได้เกิดขึ้น ทักษะที่ได้คิดไว้ก่อนล่วงหน้าก็อาจจะล้าสมัยหรือเกิดไปก่อนล่วงหน้าแล้ว

ในช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมาหลายๆ สถาบันทั้ง OECD หรือ WEF ก็ได้เริ่มจัดทำรายชื่อของทักษะสำหรับปี 2030 กันแล้ว ซึ่งถ้าดูแล้วทักษะสำหรับปี 2030 นั้น ไม่ได้แตกต่างจากของปี 2020 เท่าใดนัก เพียงแต่จะมีความลึกขึ้น เช่น OECD ระบุทักษะหนึ่งที่สำคัญสำหรับปี 2030 คือ Meta-cognitive skills (จากเดิมแค่ Cognitive skills)

ปี 2030 อาจจะไกลไปหน่อย แต่ปี 2020 กำลังจะมาถึงในอีกสองเดือนข้างหน้า ดังนั้นถือโอกาสใกล้สิ้นปีทบทวนตนเองอีกครั้งว่าท่านประกอบด้วยทักษะที่สำคัญและจำเป็นสำหรับปี 2020 หรือยัง?