ความคิดสร้างสรรค์สร้างได้

ที่แต่ละบริษัทพากันผลิตออกมาเพื่อกระตุ้นความรักแม่ แต่หากพูดในมุมของการตลาดสักหน่อย ก็เพื่อสร้างให้เกิดการส่งต่อ การแชร์ และสร้างภาพลักษณ์ที่ดีให้กับบริษัทหรือองค์กรของตน เท่าที่ดูแล้วมีอยู่หลายบริษัทที่ทำออกมาได้อย่างดีแปลกใหม่ ให้มุมมองใหม่ๆ ซึ่งมุมมองใหม่ ความคิดที่สร้างสรรค์เหล่านี้ เป็นสิ่งที่สำคัญอย่างยิ่งสำหรับวงการโฆษณา แต่กลับเป็นสิ่งที่ผมรู้สึกว่ามันขาดหายไปพอสมควร สังเกตหรือไม่ว่า ช่วงหลังๆ มานี้ เราไม่ค่อยได้หวือหวากับโฆษณาใหม่ๆ กันสักเท่าไร สาเหตุเป็นเพราะอะไร และที่สำคัญไม่ใช่แค่วงการโฆษณาเท่านั้น วงการภาพยนตร์ วงการทีวี ก็ไม่ค่อยมีสิ่งใหม่ๆ ความแปลกใหม่ให้เราได้เห็น วันนี้ผมจึงอยากเขียนถึงเรื่องความคิดสร้างสรรค์ให้ได้อ่านกัน

ความคิดสร้างสรรค์สามารถสร้างขึ้นได้ครับ เพราะมันไม่ใช่สิ่งที่ติดตัวมาตั้งแต่เกิดเสียทีเดียว แต่ก่อนที่เราจะมารู้จักเทคนิคการฝึกฝนเพื่อพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ของตน เรามาดูกันก่อนดีกว่าครับว่า คนที่มีความคิดสร้างสรรค์นั้น ควรมีลักษณะนิสัยอย่างไร และหากคุณยังไม่มี ก็ควรรีบปรับตัวทันที

ข้อแรกคือ คุณห้ามเป็นคนใจแคบเด็ดขาด หากคุณอยากเป็นคนที่มีความคิดสร้างสรรค์ คุณต้องเป็นคนเปิดกว้าง รับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น ไม่ว่าความคิดของคนอื่นจะเข้าท่าหรือไม่ก็ตาม เพราะบางทีสิ่งสร้างสรรค์ อาจเกิดจากความคิดที่ไร้สาระก็เป็นได้ คุณต้องพยายามเข้าใจความคิดของผู้อื่น โดยไม่วิพากษ์วิจารณ์ บางคนเป็นคนที่ชอบปฏิเสธ อันนั้นไม่ดี อันนี้ก็ไม่ได้ ต้องทำแบบเดิมๆ ที่คนอื่นทำกันมาตลอด การมีความคิดเช่นนี้ ก็คือการปิดกั้นสิ่งใหม่ที่อาจจะดีกว่าของเดิมนั่นเอง ที่สำคัญอย่าเป็นคนที่ดูถูกความคิดคนอื่น หรือคิดว่าความคิดคนอื่นเป็นความคิดที่ตลกไม่น่าเอามาเป็นเรื่องจริงจัง

ข้อที่สอง คุณต้องหัดเป็นเด็ก คนที่มีความคิดสร้างสรรค์ส่วนใหญ่ มักจะมองโลกผ่านสายตาของเด็ก เพราะการมองโลกของเด็กจะเป็นการเห็นสิ่งต่างๆ ที่แปลกใหม่เสมอ และทำให้เกิดคำถามต่างๆ นานา ซึ่งบางคำถามอาจสร้างสรรค์สิ่งใหม่ได้ เช่น คำพูดของเด็กคนหนึ่งอาจพูดว่า “แม่ๆ หนูอยากตัวเล็กแล้วนอนบนช้อนส้อมได้จัง” หากเราเป็นคนที่มีความคิดสร้างสรรค์ จะไม่เห็นว่าคำพูดของเด็กนั้น เป็นคำพูดที่ไร้สาระ แต่คำพูดนั้น นำมาซึ่งเตียงนอนรูปช้อน เก้าอี้รูปช้อนได้ เห็นหรือไม่ครับว่า จริงๆ แล้วความคิดสร้างสรรค์นั้น อยู่รอบๆ ตัวเรา เพียงแต่ว่าเราจะเปิดกว้างและรับมันเข้ามาหรือเปล่าเท่านั้นเอง

เมื่อทราบถึงลักษณะของคนที่มีความคิดสร้างสรรค์แล้ว ลองมาดูกันว่า เทคนิคในการสร้างสรรค์ความคิดใหม่นั้นมีอะไรบ้าง เทคนิคแรกคือ การจับคู่สิ่งต่างๆ อย่างอิสระ ความคิดสร้างสรรค์ หรือความคิดใหม่ๆ นั้น สามารถเกิดขึ้นมาได้ เพียงแค่คุณรู้จักจับสิ่งต่างๆ มาเชื่อมโยงเข้าด้วยกัน โดยไม่จำเป็นต้องสนใจว่า สิ่งที่คุณนำมาเชื่อมโยงกันนั้น เกี่ยวข้องกันหรือไม่อย่างไร เช่น คุณลองเอากระติกน้ำมาวางคู่กับหมอน แล้วคราวนี้ลองปล่อยให้ความคิดของคุณโลดแล่นไปเลยครับว่า ของสิ่งนี้เมื่ออยู่คู่กันจะทำให้เกิดอะไรขึ้นได้บ้าง ที่สำคัญอย่าปิดกั้นความคิดใดๆ นี่แหละครับคือจุดเริ่มต้นของการสร้างสรรค์ความคิดใหม่ๆ

เทคนิคที่สองคือ การเปรียบเทียบหรือการเปรียบเปรย สิ่งนี้ก็เป็นอีกสิ่งหนึ่งที่นักโฆษณา นักสร้างภาพยนตร์หลายคนนำมาใช้เพื่อสร้างสิ่งใหม่ๆ เช่น หากคุณหยิบแตงโมขึ้นมาหนึ่งลูก คุณลองเปรียบดูว่า แตงโมก็เปรียบเหมือนกับ... แล้วคุณก็ลองจินตนาการไปได้เลยครับว่า มันเปรียบเหมือนกับอะไร อย่าปิดกั้นความคิด ปล่อยไปเรื่อยๆ สิ่งที่ใหม่ ความคิดใหม่ที่สร้างสรรค์ก็จะเกิดขึ้นมาเองครับ

ข้อที่สาม การระดมความคิด หรือภาษาอังกฤษเรียนว่า Brainstorming เป็นสิ่งที่สำคัญมากอย่างหนึ่งในการผลิตงานสร้างสรรค์ จากประสบการณ์ที่ผ่านมา ผมเห็นชัดเลยครับว่า การระดมความคิด เป็นสิ่งที่นักศึกษาไทยทำกันไม่ค่อยได้ เพราะนักศึกษาไทยกลัวคนหาว่าโง่ กลัวคนหาว่าผิด ทุกครั้งที่ผมให้นักศึกษาระดมความคิดทีไร แทนที่จะรีบพูดออกมากลับเงียบคิดแล้วคิดอีก กลั่นกรองอยู่ในหัวสมองตัวเองเสียนานสองนาน จนบางครั้งก็ตัดสินเองเลยว่า ความคิดนั้นๆ ไม่ดี ไม่ใช่ ไม่ถูกต้อง จึงไม่พูดออกมา

การระดมความคิดนั้นคือ การที่ใครคิดอะไรก็พูดออกมาเลย ไม่ต้องผ่านการกรองใดๆ จะเป็นความคิดที่ดี ที่งี่เง่า ที่แปลกประหลาด ก็พูดกันออกมาเลย เหมือนเอาของออกมาวางบนโต๊ะกันให้หมด ซึ่งของที่นำออกมาวางนั้น มันอาจจะไม่ดี อาจจะซ้ำกับคนอื่น อาจจะเก่า อาจจะใหม่ แต่ทุกคนก็ควรนำออกมาวางไว้บนโต๊ะ ส่วนการคัดเลือกของเหล่านั้น จะเกิดขึ้นภายหลังการระดมความคิด ดังนั้น สิ่งหนึ่งที่สำคัญที่สุดในการระดมความคิดคือ อย่ากลัวโง่ อย่ากลัวซ้ำ แต่ให้กลัวเงียบมากกว่า เพราะหากระดมเมื่อไหร่ แล้วเงียบเมื่อนั้น ความคิดสร้างสรรค์จะไม่เกิดขึ้นเลย

เหล่านี้คือ ลักษณะนิสัยและเทคนิคการสร้างความคิดสร้างสรรค์ ที่ผมอยากนำมาแบ่งปันให้ผู้อ่านได้รับรู้ และผมเชื่อเหลือเกินว่า ความคิดสร้างสรรค์เป็นสิ่งที่จำเป็นอย่างยิ่งในสังคมไทย เราจะไม่สามารถพัฒนาก้าวไกลได้เลย หากเราคอยแต่จะตามหลัง ทำซ้ำกับผู้อื่นอยู่ตลอดเวลา มาช่วยกันสร้างสิ่งใหม่ๆ ให้กับสังคมเรากันนะครับ

-----------------
ชีวิน สุนสะธรรม