สุขกาย สุขใจ ด้วยวิถีภูมิปัญญาชาวเกาะเกิด

 “เกาะเกิด” แหล่งเรียนรู้และแหล่งท่องเที่ยววิถีชุมชนในลักษณะโฮมสเตย์ริมน้ำ โดดเด่นด้วยแนวคิดหลักในการพัฒนาชุมชนแบบเติมโตไปทั้ง องค์ความรู้ เศรษฐกิจ และสังคม โดยการพัฒนาให้พื้นที่แห่งนี้เป็นศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง ที่นำเอาองค์ความรู้ที่เป็นจุดแข็งของแต่ละคนมาพัฒนาเป็นฐานกิจกรรม เพื่อเปิดให้นักท่องเที่ยวได้เข้ามาสัมผัส สร้างการไหลเวียนของรายได้อย่างทั่วถึง และยังเป็นการกระชับความสัมพันธ์ระหว่างคนในพื้นที่ ทำให้เกิดเป็นสังคมที่มีการเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่และก้าวเดินหน้าไปอย่างมั่นคงร่วมกัน

 

ด้วยแนวคิดในการดำเนินชีวิตแบบพอเพียงของคนในชุมชน และการยึดหลักสำคัญในการทำแหล่งเรียนรู้ คือ “นอกจากนักท่องเที่ยวจะได้รับความสุขและความสนุกจากการมาเยือนแล้ว จะต้องได้ความรู้กลับไปด้วย” โครงการ “SOOK Travel” โดยศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ สำนักงานกองทุนสนันสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) จึงขอนำเสนอตัวอย่างกิจกรรมการท่องเที่ยวที่แหล่งเรียนรู้แห่งนี้ จุดประกายการมีสุขภาวะที่ดีผ่านกิจกรรม “สุขกาย สุขใจ ด้วยวิถีภูมิปัญญาชาวเกาะเกิด”

3 กิจกรรมเด่นที่แนะนำให้ผู้ที่สนใจได้ลองไปสัมผัส กิจกรรมแรก คือ “กิจกรรมตะลุยสวนอินทรีย์ลดการใช้สารเคมี” โดยเจ้าของสวนคือ “คุณเดช” หรือ “คุณธงธน ชัยดำรงชัย” และ “คุณลิน” หรือ “คุณวรินทร์ทิพย์ ชัยดำรงชัย” สองสามีภรรยาวุฒิปริญญาตรี ที่มีงานประจำทำรายได้มั่นคง แต่ผันมาทำการเกษตรเพราะมองถึงความมั่นคงและความสุขที่แท้จริงของตนเอง ทั้งสองคนใช้ประโยชน์จากที่ดินว่างเปล่ากว่า 20 ไร่ ให้คุ้มค่า โดยการนำมาแปลงเป็นนาข้าว สวนผัก และฟาร์มเลี้ยงเป็ดและไก่ เพื่อให้สามารถผลิตอาหารหลักได้เพียงพอต่อการรับประทานและจำหน่าย อีกทั้งยังมั่นใจได้ว่าปลอดภัยจากสารเคมี นอกจากนั้นสิ่งที่ทำยังสามารถเอื้อประโยชน์ต่อกันได้ “ตามหลักการทำเกษตรแบบผสมผสาน (Integrated Farming System)” ดังที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช (รัชกาลที่ 9) ได้พระราชทานแนวทางไว้แก่ราษฎร เช่น การนำข้าวเปลือกจากข้าวที่ปลูกมาเลี้ยงไก่ และมูลสัตว์ก็สามารถนำมาทำเป็นปุ๋ยต่อได้ เป็นต้น โดยทั้งสองคนได้อธิบายความสุขที่แท้จริงสำหรับพวกเขาว่า นอกจากจะเป็นเรื่องความมั่นคงทางด้านอาหาร การสามารถสร้างรายได้ให้เพียงพอต่อการอยู่อย่างพอเพียงแล้ว ยังเป็นการได้อยู่พร้อมหน้ากันทั้งครอบครัว

กิจกรรมที่สอง “สมุนไพรไล่แมลง” โดย  “คุณอ๊อด” หรือ “คุณสุชิน อุ้มญาติ” ประธานการท่องเที่ยวชุมชนเกาะเกิด และผู้เชี่ยวชาญด้านการทำน้ำกลั่นสมุนไพรไล่แมลง โดยนำเอาสมุนไพรที่มีฤทธิ์สามารถไล่แมลงได้และมีการปลูกในชุมชน 5 ชนิด มาทำการกลั่น ประกอบด้วย สะเดา - ไล่หนอนใยผัก และหนอนกระทู้กล้า, สาบเสือ - ไล่เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล และเพลี้ยหอย, ใบน้อยหน่า - ไล่หนอนกระทู้ และเพลี้ยอ่อน, ตะไคร้หอม - ไล่หนอนแก้ว ผีเสื้อวางไข่ และยุง, ใบของต้นยูคาลิปตัส - ไล่แมลงวัน เมื่อกลั่นเสร็จแล้วจะได้น้ำกลั่นหัวเชื้อมาจำหน่ายในราคาย่อมเยา สามารถนำมาผสมน้ำใช้ไล่ศัตรูพืชและแมลงรบกวนในครัวเรือนได้เป็นอย่างดี ซึ่งผู้ที่สนใจสามารถศึกษาลงลึกไปถึงการผลิตอุปกรณ์ในการกลั่นและวิธีการเลือกสรรสมุนไพร ทั้งนี้วัตถุดิบสามารถปรับตามที่มีปลูกในท้องถิ่นได้

กิจกรรมที่สาม คือ “ท่องเที่ยวเรียนรู้ภูมิปัญญาชุมชน” กับ 2 ฐานกิจกรรมย่อย ที่จะพาไปออกกำลังกายและทำขนม ฐานกิจกรรมแรก คือ “ม้ายืนเพื่อสุขภาพ” โดย “คุณสำอาง พรรณโอภาส” หรือ “คุณอาง” อดีตช่างไม้ทำเรือนผู้ผันตัวมาเป็นช่างไม้ผลิตอุปกรณ์เพื่อดูแลสุขภาพ โดยม้ายืนเป็นอุปกรณ์สำหรับช่วยยืดเส้น บรรเทาอาหารปวดเส้นเอ็นร้อยหวาย หัวเข่า เอว และหลัง สามารถใช้บริหารร่างกายได้ทุก ๆ วัน เพียงใช้เวลาประมาณ 15 - 20 นาทีเท่านั้น อีกฐานการเรียนรู้ คือ “ข้าวยาคู” โดย “คุณพเยาว์ รัตนปรากฏ” แม่ครัวผู้เชี่ยวชาญ ข้าวยาคูเป็นขนมโบราณที่นอกจากจะช่วยบรรเทาความหิวและความกระหายแล้ว ยังช่วยในเรื่องการย่อยอาหารได้อีกด้วย โดยการทำข้าวยาคูจะใช้ข้าวอ่อนนำมาตำให้เมล็ดแหลก แล้วกรองเอาส่วนที่เป็นน้ำมาต้มกับน้ำตาล ทำให้มีลักษณะคล้ายแป้งเปียกสีเขียวอ่อน เมื่อจะรับประทานก็นำมาราดหน้าด้วยน้ำกะทิเล็กน้อยหรือใส่มะพร้าวอ่อน ให้สัมผัสที่นุ่ม หอม ทานคล่องคอ และยังดีต่อสุขภาพ

โดยทุกกิจกรรมที่กล่าวมาข้างต้นนี้ นอกจากการเป็นกิจกรรมบรรยายให้ความรู้ เสริมการจุดประกายการใช้ชีวิตอย่างมีความสุขแล้ว ยังเป็นกิจกรรมเชิงปฏิบัติการ (Workshop) ที่นักท่องเที่ยวทุกคนจะได้ลองลงมือทำ เช่น ฐานกิจกรรมกิจกรรมตะลุยสวนอินทรีย์ลดการใช้สารเคมี ก็จะได้ปลูกผักสวนครัวในวัสดุเหลือใช้นำกลับไปดูแลและรับประทานกันแบบปลอดสารพิษ ฐานสมุนไพรไล่แมลงทุกคนก็จะได้ลองนำเข้าเครื่องกลั่นด้วยตนเองเพื่อเรียนรู้วิธีการผลิตแบบครบทุกขั้นตอน เช่นเดียวกันฐานท่องเที่ยวเรียนรู้ภูมิปัญญาชุมชน ก็จะได้ลองยืดเหยียดคลายเส้นด้วยอุปกรณ์ชนิดต่าง ๆ และหากใครสนใจก็สามารถขอเรียนรู้วิธีการผลิตอุปกรณ์ได้ และสำหรับฐานการทำขนมข้าวยาคู ทุกคนจะได้ลองลงมือทำตั้งแต่การตำข้าว การกรอง การนึ่ง และลองรับประทานขนมที่ทำเสร็จใหม่ ๆ จากเตาฝีมือตนเอง

นอกจาก 3 กิจกรรมหลักที่แนะนำข้างต้น ที่นี่ยังมีอีกนานาฐานกิจกรรมครอบคลุมการเรียนรู้ทั้ง ทั้งทางด้านการทำการเกษตร การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร การทำอาหารและขนม การบำบัดรักษา การออกกำลังกาย รวมถึงการออกแบบริหารพัฒนาชุมชน เป็นต้น โดยผู้ที่สนใจสามารถเข้ามาท่องเที่ยวได้ทั้งในลักษณะเที่ยวรายวันและการเข้าพักโฮมเสตย์ริมแม่น้ำเจ้าพระยาของชุมชน เพื่อเรียนรู้วิถีชีวิตแบบลงลึกยิ่งขึ้น สอบถามรายละเอียดการท่องเที่ยวชุมชนเพิ่มเติมได้ที่ คุณสุชิน อุ้มญาติ (คุณอ๊อด)  โทร: 081-423-0708 และติดตามกิจกรรมของ SOOK by สสส. ได้ที่ Facebook: Sookcenter