เจาะพิกัด! เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันตก

เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันตก เป็นส่วนหนึ่งของ ผืนป่าตะวันตกของประเทศไทย ซึ่งผืนป่าตะวันตกเป็นผืนป่าขนาดใหญ่ ที่อยู่ทางด้านตะวันตกของประเทศไทย ประกอบด้วยผืนป่าอนุรักษ์ที่ประกาศจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติและเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า รวมด้วยกันทั้งหมด 17 แห่ง ครอบคลุมอยู่ในพื้นที่ 6 จังหวัด คือ จังหวัดตาก จังหวัดกำแพงเพชร จังหวัดนครสวรรค์ จังหวัดอุทัยธานี จังหวัดสุพรรณบุรี และจังหวัดกาญจนบุรี โดยมีขนาดพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 12 ล้านไร่ หรือ 18,727 ตารางกิโลเมตร

ผืนป่าตะวันตกตั้งอยู่บนเทือกเขาถนนธงชัยต่อกับเทือกเขาตะนาวศรี มีลักษณะภูมิประเทศเป็นเทือกเขาที่สลับซับซ้อน มีความสูงจากระดับน้ำทะเลตั้งแต่ 150-2,100 เมตรจากระดับน้ำทะเล เป็นส่วนหนึ่งของเทือกเขาถนนธงชัยตอนล่าง ในพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอุ้มผาง อ.อุ้มผาง จ.ตาก



จากลักษณะของภูมิประเทศที่เป็นแนวเชื่อมต่อของแนวเทือกเขาจากตอนเหนือและตอนใต้ ผืนป่าตะวันตกจึงถูกจัดอยู่ในเขตชีวภูมิศาสตร์เทือกเขาตะนาวศรี ซึ่งมีความพิเศษทางด้านศูนย์รวมความหลากหลายทางชีวภาพของพันธุ์พืชและพันธุ์สัตว์ป่าที่มาบรรจบกันจากด้านทิศเหนือที่เชื่อมต่อกับเทือกเขาหิมาลัยด้านทิศใต้จากมาเลเซีย ด้านตะวันออกจากอินโดจีน และด้านตะวันตกจากพม่า

ส่งผลให้ผืนป่าตะวันตกมีความหลากหลายทางชีวภาพทั้งในระดับพันธุกรรม ระดับชนิด และระดับสังคมสูงกว่าผืนป่าอื่นๆ ในประเทศไทย

อีกทั้งพื้นที่ใจกลางผืนป่าตะวันตกกว่า 3 ล้านไร่ อันประกอบไปด้วยพื้นที่

1.เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง

2.เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันออก

3.เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันตก

ซึ่งได้รับการประกาศให้เป็นพื้นที่มรดกโลกทางธรรมชาติแห่งแรกของประเทศไทย

สำหรับ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร ได้รับการประกาศเป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเมื่อวันที่ 24 เมษายน พ.ศ. 2517 มีเนื้อที่ทั้งสิ้น 2,000,000 ไร่ ตามประกาศในราชกิจจานุเบกษาฉบับพิเศษเล่ม 91 ตอนที่ 72 ลงวันที่ 24 เมษายน พ.ศ. 2517 ตั้งอยู่ท้องที่อำเภอทองผาภูมิและอำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรีและอำเภออุ้มผาง จังหวัดตาก

ต่อมาเมื่อวันที่ 12 สิงหาคม พ.ศ. 2534 ได้ผนวกพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าน้ำโจนจำนวน 279,500ไร่ ท้องที่อำเภอทองผาภูมิ จังหวัดกาญจนบุรี เป็นพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า

เนื่องจาก เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร พื้นที่มีความกว้างใหญ่ในปี พ.ศ.2534 จึงได้แยกการบริหารงานเป็น

1.เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร ด้านตะวันออก ให้อยู่ในพื้นที่จังหวัดตาก

2.เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันตก ให้อยู่ในพื้นที่จังหวัดกาญจนบุรี ซึ่งพื้นที่คงเหลือในส่วนของจังหวัดกาญจนบุรี มีเนื้อที่ 1,331,062 ไร่

ภูมิประเทศในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร เป็นภูเขาสลับซับซ้อน ยอดเขาสูงสุดคือเขาใหญ่ อยู่บริเวณตอนกลางของพื้นที่ เป็นต้นน้ำและลำธารหลายสาย มีป่าไม้หลายชนิดประกอบด้วยทุ่งหญ้า ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง และป่าดงดิบ และมีสัตว์ป่าหลายชนิดอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก