หอยฝาเดียวที่เรียก‘หอยขม’

หอยฝาเดียวที่เรียก‘หอยขม’

พบกับนักเขียน คอลัมภ์เท่าฝาหอย (ตอน4) เขาจะเล่าถึงเรื่องเปลือกหอยที่สัมพันธ์กับโลกและมนุษย์ทั้งมุมละเมียดละไมและมุมที่หลายคนไม่รู้

............................

หอยขม มีชื่อภาษาอังกฤษว่า Pond snail, Marsh snail, River snail 

ไม่รู้ทำไมคนไทย ไต กะได... คนแรก ๆ จึงเรียกกันหอยขม แต่ก็เป็นอาหารที่กินกันมาช้านาน ในซากโบราณที่บ้านเชียง อุดรธานี ก็พบซากเปลือกหอยขมจำนวนมากปะปนกับซากเปลือกหอยโข่งและเหล่าหม้อไหลายก้นหอย

หอยขมเป็นหอยฝาเดียว พบเฉพาะน้ำจืดเท่านั้น มีฝาปิดเปลือก (operculum) ทุกชนิดที่พบในโลก กว่าหนึ่งร้อยชนิดและชนิดย่อย 

หากมองอย่างลึกซึ้งก็จะเห็นความสวยงามแตกต่างกันไปทั้งนั้น

ในไทยมีอยู่สองสามชนิดที่นิยมกินกัน โดยมากเราบั่นปลายยอด (ก้นหอย) ออก ล้างน้ำ แล้วนำมาแกงอ่อมหรือแกงคั่วกินกัน 

หอยพวกที่มีฝาปิด ก็เพื่อดูดให้เนื้อเยื่อขดภายในพ้นภัยจากศัตรูผู้ล่า พอมาบั่นยอดออก ภาวะกึ่งสุญญากาศภายในโพรงเปลือกก็หายไป เนื้อก็หลุดออกโดยง่าย โดยเฉพาะเมื่อเราดูดออกจากทางปากของเปลือก 

หอยขมจึงเรียกได้อีกหลายชื่อเช่น “หอยจุ๊บ” “หอยจูบ” หรือ “หอยดูด”

หอยขมมีอวัยวะเพศทั้งเพศผู้และเพศเมียอยู่ในตัวเดียวกัน สามารถผสมตัวเองหรือผสมข้าม โดยการมาประกบกันได้ และการผสมพันธุ์ได้ด้วยตัวของมันเอง แต่จะทำได้เมื่ออายุได้ 60 วัน 

หอยขมออกลูกเป็นตัว ครั้งละหลายสิบตัว ลูกหอยขมที่ออกมาใหม่ ๆ จะมีวุ้นหุ้มอยู่ แม่หอยขมจะใช้หนวดแทงวุ้นจนแตก เพื่อให้ลูกหอยหลุดออกจากวุ้น ลูกหอยขมสามารถเคลื่อนไหวได้ทันทีเมื่อออกจากตัวแม่

ในธรรมชาติหอยน้ำจืด มักเป็นสัตว์ที่เป็นพาหะในการนำพยาธิมาสู่ผู้บริโภคในห่วงโซ่อาหารโดยเฉพาะมนุษย์ เนื่องจากวงจรชีวิตของพยาธิในระยะตัวอ่อนจะเข้ามาฝังตัวในหอย 

ถ้าจะกินหอยขม ก็ควรทำให้สุกเต็มที่ หอยที่ปรุง บางตัวมีลูกอ่อนที่เปลือกยังอ่อนอยู่ภายใน พอปรุงสุก เคี้ยวโดนเข้าก็รู้สึกกรุบกรอบได้ชัดเจน 

เด็ก ๆ ไทยสมัยก่อนจึงชอบกินหอยขมกัน เพราะทั้งอร่อยและแสนสนุกเวลาแข่งกันจุ๊บหอย!

(ข้อมูลบางส่วนจาก Wikipedia)