เข่าเสื่อม ใครๆก็เป็นได้

แพทย์ ระบุข้อเข่าเสื่อมไม่ได้จำกัดอยู่ในกลุ่มผู้สูงอายุ แต่สามารถเกิดได้กับผู้ที่อายุน้อย เล่นกีฬาหักโหมหรือมีน้ำหนักตัวมากเกินไป

นพ.สมบัติ โรจน์วิโรจน์ ศัลยแพทย์ออร์โธปิดิกส์ ศูนย์ข้อสะโพกและข้อเข่า รพ.กรุงเทพ เปิดเผยว่า “ข้อเข่าเสื่อม” เป็นหนึ่งในความผิดปกติของร่างกาย ที่แม้จะไม่ใช่โรคร้ายแรงถึงขั้นเสียชีวิตแต่ก็เป็นต้นเหตุทำให้ผู้ป่วยสูญเสียคุณภาพชีวิตที่ดีและโรคนี้ไม่ได้จำกัดอยู่ในกลุ่มผู้สูงอายุเท่านั้น แต่สามารถเกิดได้กับผู้ที่อายุน้อยด้วยเช่นกัน หากเล่นกีฬาหักโหมหรือมีน้ำหนักตัวมากเกินไป

เบื้องต้นจะใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์ ช่วยวางแผนหาขนาดของข้อเข่าเทียมที่เหมาะสม รวมทั้งกระดูกที่จะถูกตัดออกว่าจะหนาบาง เล็กใหญ่ขนาดไหน และต้องเอียงทำมุมเท่าใด โดยเฉพาะกรณีที่มีความวิกลรูปผิดปกติมาก หรือกรณีที่เคยมีกระดูกหัก เคยผ่าตัดมาก่อน จากนั้นใช้เครื่องเอกซเรย์สองแกน สแกนตั้งแต่กระดูกสันหลังจนถึงปลายเท้าเพื่อสร้างภาพสามมิติออกมาช่วยวางแผนก่อนการผ่าตัด

"การผ่าตัดจะใช้เวลาประมาณ 1-2 ชั่วโมง สำหรับเหตุผลสำคัญที่ทำให้คนไข้เจ็บน้อยและฟื้นตัวไว คือ การผ่าตัดแบบทะนุถนอมเนื้อเยื่อไม่ให้บอบช้ำโดยขนาดของแผลที่พอเหมาะ การใช้เครื่องจี้ไฟฟ้าห้ามเลือดด้วยคลื่นวิทยุ ซึ่งหล่อด้วยน้ำเกลือ เพื่อไม่ทำให้เนื้อเยื่อรอบข้างถูกทำลาย ช่วยลดการเสียเลือดหลังการผ่าตัด และการบริหารยาลดความเจ็บปวดโดยการฉีดยาชาเข้าช่องไขสันหลังเพื่อไม่ให้เจ็บในระหว่างการผ่าตัด และจัดการความเจ็บปวดหลังการผ่าตัดด้วย Adductor Canal Block คือ การระงับการรับความรู้สึกที่เส้นประสาทในช่องแอดดั๊กเตอร์ เพื่อลดระดับความปวดโดยจะฉีดยาชาเข้าไปที่เส้นประสาทเหนือเข่า เพื่อให้ยาชาต่อไปแบบช้าๆ อัตโนมัติ ทำให้ไม่รู้สึกเจ็บปวด แต่กล้ามเนื้อยังทำงานได้" นพ.สมบัติ อธิบาย

หลังผ่าตัดผู้ป่วยบางรายโดยเฉพาะผู้สูงวัยอาจจะอยู่ที่ห้องพักฟื้นหนึ่งคืน จากนั้นจะย้ายมาอยู่ห้องปกติ ซึ่งจะทำการฟื้นฟูกล้ามเนื้อเข่าหลังผ่าตัดโดยมีนักกายภาพเพื่อให้ผู้ป่วยปรับตัวกับการรับน้ำหนักที่เพิ่มขึ้นทีละน้อยได้ ช่วยให้ฟื้นตัวเร็ว ภายในวันแรกก็สามารถขยับเดินได้ เมื่อครบ 4 วันตามโปรแกรม ผู้ป่วยจะสามารถเดินกลับบ้านใช้ชีวิตประจำวันได้และทำกายภาพบำบัดจนสามารถออกกำลังกายอย่างตีกอล์ฟ ขี่จักรยาน หรือว่ายน้ำได้

“ไม่ใช่ทุกคนที่ต้องเข้ารับการผ่าตัด เราเน้นรักษาตามระยะของโรค ถ้ายังสามารถใช้เข่าในสภาวะเข่าเสื่อมที่ยังไม่รุนแรงได้ ก็จะแนะนำให้เปลี่ยนวิธีการใช้งาน เช่น ห้ามนั่งคุกเข่า หรือนั่งยองๆ และควรเลือกเล่นกีฬาเบาๆ อย่าง ว่ายน้ำ เดินเร็ว ขี่จักรยาน เวลานั่งทำงานปรับที่นั่งให้สูงเพื่อให้เข่าได้เหยียดเต็มที่ หากต้องนั่งนานๆ ควรพักเข่าด้วยการเหยียดเข่าตรงในท่านั่งแล้วนับ 1-10 เพื่อให้กล้ามเนื้อหน้าขาแข็งแรงขึ้นทำประมาณ 20-30 ครั้ง ต้องควบคุมน้ำหนัก ให้พยายามขึ้นลงบันไดเท่าที่จำเป็นเท่านั้น ถ้าข้อเข่าเสื่อมที่ยังเป็นไม่มากเราสามารถรักษาด้วยการทานยาตามอาการ และการฉีดน้ำหล่อเลี้ยงข้อเทียมเพื่อช่วยลดการเสียดสีของข้อเข่า หรือฉีดยาสเตียรอยด์ในปริมาณที่จำกัดได้ แต่ถ้าการรักษาที่ว่ามาทั้งหมดไม่ได้ผลก็ต้องเข้ารับการผ่าตัด” นพ.สมบัติ กล่าวทิ้งท้าย