ลิงแสมทรงเลี้ยง ในรัชกาลที่9

 ภายหลังจากที่ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงมีพระราชดำริโครงการแก้มลิง เป็นครั้งแรก เมื่อปี พ.ศ.2538 ต่อมา ในปี 2541

พระองค์ทรงอ่านข่าวหนังสือพิมพ์ เรื่อง ลิงแสมเคราะห์ร้ายตัวหนึ่ง ที่มือเข้าไปติดในกะลามะพร้าว ชาวบ้านอยากช่วยแต่ช่วยไม่ได้ เพราะลิงคอยจะหนีขึ้นต้นไม้ กลายเป็นตัวประหลาดในฝูงลิง จึงถูกลิงด้วยกันรังเกียจและทำร้าย

พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช จึงทรงมีพระกรุณาโปรดเกล้าให้ สัตวแพทย์ประจำสวนสัตว์ดุสิต ไปช่วยลิงแสมตัวดังกล่าว ด้วยการยิงยาสลบแล้วนำมาผ่าตัดรักษา แต่มือของลิงอักเสบมานานจนคลายไม่ออกแล้ว และคงหากินเองยาก

และที่สำคัญไม่สามารถเข้าฝูงได้ดังเดิม พระองค์ท่าน จึงทรงรับมาเลี้ยงไว้ภายในสวนจิตรลดา จึงถือเป็นลิงทรงเลี้ยงตัวแรกของพระองค์

ต่อมา ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าให้สวนสัตว์ดุสิต จัดส่งลิงแสมให้มาอยู่เป็นเพื่อนคุณกะลาในวังสวนจิตรลดา ซึ่งขณะนั้น มีประชาชนนำลูกลิงแสม เพศผู้-เมีย คู่หนึ่ง มาบริจาคให้สวนสัตว์ดุสิต ทางสวนสัตว์ดุสิต จึงส่งลิงแสมคู่นี้ไปอยู่ในวังสวนจิตรลดา ทรงเรียกลิงแสมเพศผู้ว่า “คุณสมศักดิ์” และ เพศเมียว่า “คุณสมศรี” ซึ่งต่อมา คุณกะลา คุณสมศักดิ์ คุณสมศรี ได้รับการยกย่องให้เป็นลิงต้นแบบ และยังเป็นที่มาของการพัฒนาโครงการแก้มลิง อันเนื่องมาจากพระราชดำริ

เนื่องจากเป็นลิงที่มีลักษณะการกินตรงกับแนวพระราชดำริของพระองค์ ที่เคยมีดำริถึงลิงว่า “ลิงโดยทั่วไป ถ้าเราส่งกล้วยให้จะรีบปลอกเปลือก เอาเข้าปาก เคี้ยว และนำไปเก็บไว้ที่แก้ม ทำอย่างนี้จนกล้วยหมดหวี หรือ เต็มพุ้งแก้ม จากนั้นจะค่อยๆนำออกมาเคี้ยวและกลืนกินภายหลัง”

โครงการแก้มลิงจึงเป็นอีกหนึ่งโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริที่สะท้อนให้เห็นถึงพระอัจฉริยภาพของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช แสดงให้เห็นถึงความใส่พระทัยในสิ่งต่าง ๆ รอบตัวและทรงนำมาประยุกต์ใช้ในการแก้ปัญหา รวมถึงสร้างองค์ความรู้ใหม่ ๆ ที่สะท้อนถึงเรื่องราวความผูกพันระหว่างพระองค์กับลิงแสมทรงเลี้ยง

ต่อมาปี พ.ศ. 2553 คุณกะลาได้เสียชีวิตลง พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงมีความห่วงใยต่อ คุณสมศักดิ์และคุณสมศรี ที่มีอาการเซื่องซึมลง จึงโปรดเกล้าฯ ให้สวนสัตว์ดุสิตรับมาดูแล

ซึ่งสวนสัตว์ดุสิต ได้ทำการพัฒนาปรับปรุงสถานที่เพื่อจัดเป็นส่วนแสดงลิงแสมทรงเลี้ยง จนกระทั่งเสร็จสมบูรณ์ ในปี พ.ศ. 2557 พร้อมทั้ง จัดแสดงที่มาของโครงการแก้มลิง เพื่อให้เป็นแหล่งเรียนรู้สำหรับเด็ก เยาวชน และประชาชนทั่วไปทราบถึงพระมหากรุณาธิคุณ พระอัจฉริยภาพ และ พระราชจริยวัตรอันโดดเด่นของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามมินทราธิราช บรมนาถบพิตร ที่ยังคงอยู่ในใจของคนทั่วโลกตลอดกาล