โคราชเดิ่นยิ้ม เล่นเบ่งบาน เปิดพื้นที่ "ปิดเทอมสร้างสรรค์ อัศจรรย์วันเล่น"

"โคราช" เป็นจังหวัดใหญ่ ที่มีทั้งความเป็นเมืองศูนย์กลางของภูมิภาคอีสาน ขณะเดียวกันก็ยังแฝงความเป็นพื้นที่ห่างไกลจากโอกาสในบางมิติ ด้วยสภาพสังคมที่มีความเจริญกึ่งเมืองกึ่งชนบทนี้เอง อาจทำให้ "โคราช" เผชิญปัญหาหลายอย่าง ทั้งด้านโอกาสและความเหลื่อมล้ำ ไปจนถึงปัญหาสังคม ไม่แตกต่างจากหลายเมืองในประเทศไทย เพื่อลดความเหลื่อมล้ำการเข้าถึงโอกาสการเรียนรู้ของเด็กและเยาวชน โดยเฉพาะการเรียนรู้นอกห้องเรียนทั้งในวันว่าง วันหยุด และช่วงปิดเทอม

ปิดเทอมใหญ่ปีนี้ "โคราช" เป็นอีกหนึ่งพื้นที่นำร่อง "สานพลัง 15 ภาคี" จัดใหญ่เทศกาลเดิ่นยิ้มเบ่งบาน "ปิดเทอมสร้างสรรค์ อัศจรรย์วันเล่น" ที่จัดขึ้นเพื่อเด็กและเยาวชนโคราชและพื้นที่ใกล้เคียง ให้ทุกคนมีโอกาสเข้าร่วมกิจกรรมสร้างสรรค์ที่เหมาะสมกับวัยและความสนใจ โดย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ หรือ สสส. ร่วมหนุนระดมกิจกรรม 4 โซนเสริมทักษะ สร้างการเรียนรู้ให้เด็กและเยาวชน พร้อมชวนร่วมเป็นเครือข่ายผู้ใหญ่ใจดี เปิดพื้นที่สร้างสรรค์ทั่วประเทศ

จุดกระแสพื้นที่เรียนรู้สร้างสรรค์

ย้อนไปหลายปีก่อน หากจำได้ สสส. เคยจุดกระแสกิจกรรมสวดมนต์ข้ามปีให้เป็น Talk of the Town ได้ประสบความสำเร็จมาแล้ว เช่นเดียวกันกับ "ปิดเทอมสร้างสรรค์" คืออีกความตั้งใจที่จะจุดประกายให้พ่อแม่ผู้ปกครองเห็นความสำคัญของการส่งเสริมการใช้เวลาว่างที่เกิดประโยชน์ โดยเฉพาะในแง่พัฒนาการเรียนรู้ และการเปิดโลกทัศน์สร้างแรงบันดาลใจในเชิงสร้างสรรค์ของลูกๆ หลานๆ

ณัฐยา บุญภักดี ผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนสุขภาวะเด็ก เยาวชน และครอบครัว สสส. กล่าวว่า ปีนี้ถือว่าคึกคัก เรามี 4 จังหวัดนำร่องเมืองแห่งการเรียนรู้ นอกจาก กทม. ที่สร้างปรากฏการณ์จัดงานปิดเทอมสร้างสรรค์ยิ่งใหญ่จนกระตุ้นให้จังหวัดต่างๆ เริ่มตื่นตัวแล้ว เด็กๆ จะมีโอกาสเข้าร่วมกิจกรรมที่น่าสนใจตลอดเดือน เมษายน-มิถุนายน 2566 นี้ ถือเป็นปิดเทอมใหญ่ที่จะไม่น่าเบื่อ เพราะยังมี 25 จังหวัด เข้ามาเป็นเครือข่าย นอกเหนือจากนำร่อง 4 จังหวัด

"จุดเด่นของ โคราช เป็นแหล่งอารยธรรมและมีการรวมตัวกันอยู่แล้ว มีการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม มีเอกชนทำร้านหนังสือ แกลเลอรี เป็นต้น เหล่านี้เป็นทุนที่ดีในการขับเคลื่อนปิดเทอมสร้างสรรค์ในเวอร์ชันโคราช ให้สนุกสนานได้ไม่แพ้เด็กในเมืองหลวง ทุกแหล่งทั้งรูปแบบโมเดิร์นหรือภูมิปัญญาสามารถเป็นแหล่งเรียนรู้หมดเลย อีกส่วนเป็นความเข้มแข็งโคราชที่วันนี้มากันในทุกภาคส่วน ไม่ว่าจะเป็นหน่วยงานต่างๆ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ทำให้มีกิจกรรมที่หลากหลายนับร้อยกิจกรรมสร้างสรรค์ให้เด็กๆ เข้าร่วม" ณัฐยา กล่าว

เมืองแห่งการเรียนรู้ เมืองแห่งพื้นที่สร้างสรรค์

ภูมิสิทธิ์ วังคีรี รองผู้ว่าราชการจังหวัดนครราชสีมา กล่าวว่า ภาคีเครือข่าย 15 หน่วยงาน ทั้งภาครัฐ เอกชน สถาบันการศึกษา และภาคประชาสังคมในจังหวัดนครราชสีมา ตั้งใจร่วมจัดสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัย สร้างเสริมการเรียนรู้ในชุมชน ด้วยระบบนิเวศที่สร้างสรรค์หลากหลายที่ทุกคนเข้าถึงและใช้ประโยชน์ร่วมกันได้ โดยเฉพาะสนับสนุนให้เด็กและเยาวชนมีสุขภาวะที่ดีทั้งกาย จิต ปัญญา และสังคม สร้างการเรียนรู้ มีพัฒนาการสมวัย มีทักษะชีวิต และทักษะในศตวรรษที่ 21 โดยนำฐานทุนของพื้นที่ ได้แก่ แหล่งเรียนรู้ ภูมิปัญญา สื่อ ศิลปะร่วมสมัยโคราชกำลังก้าวสู่สังคมคุณภาพสูง เป็นเป้าหมายที่อยากให้เกิดขึ้น คือการที่คนโคราชมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น และเราจะเปลี่ยนผ่านสิ่งดีๆ เหล่านี้สู่ลูกหลานที่จะเป็นคนคุณภาพในอนาคต

วรวุฒิ อมะรึก ผู้ประสานงาน Korat child and youth care มูลนิธิเพื่อนเยาวชนเพื่อการพัฒนา (มยพ.) หนึ่งเรี่ยวแรงที่มีส่วนในการยกระดับกิจกรรมปิดเทอมสร้างสรรค์เพื่อน้องๆ ในโคราช เล่าถึงที่มาของงานนี้ว่า ก่อนทำงานนี้ทางเราได้มีการคุยกันช่วยกันแชร์ประสบการณ์ว่า ช่วงปิดเทอมเด็กๆ เจออะไรกันบ้าง พบว่าเด็กโคราชจะมีไลฟ์สไตล์สองรูปแบบคือ เด็กในเมืองผู้ใหญ่จะมองว่าเป็นโอกาสให้เด็กเรียนพิเศษ เขาจะถูกให้เรียนพิเศษอย่างเดียวเลย อัดแน่นจันทร์ถึงศุกร์ เด็กบางส่วนยอมรับว่าไม่มีความสุขเพราะต้องเคร่งเครียดกับการเรียนที่หนักขึ้น ส่วนเด็กที่อยู่รอบนอก เป็นกลุ่มที่จะว่างกว่า พ่อแม่ส่วนใหญ่ทำงานไม่มีเวลาก็ยื่นมือถือให้ลูก ด้วยความที่ไม่รู้จะให้ลูกทำอะไร

พื้นที่เสี่ยง

วรวุฒิ กล่าวเพิ่มเติม ปัญหาที่พบ เด็กโคราชบางรายมีภาวะเครียด จากที่ผ่านมามีข่าวเด็กฆ่าตัวตาย เพราะมีการแข่งขันเรื่องการศึกษาสูง บางคนพอมีเวลาว่าง ก็ไม่รู้จะทำอะไร เลยถูกชี้นำไปสู่ภัยใกล้ตัว นั่นคือ สิ่งเสพติด เหล้า บุหรี่ ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงต่อสุขภาพ เป็นต้น สิ่งเหล่านี้อาจอยู่แค่ปากซอยบ้านเขาเอง มันเข้าถึงได้ง่าย ทำให้เรารู้สึกว่าภัยเหล่านี้กลายเป็นสิ่งที่อยู่ใกล้ตัวเด็กมากกว่าพื้นที่สร้างสรรค์ ก็เลยคิดว่าต้องทำอย่างไรให้มีพื้นที่สร้างสรรค์มากกว่าพื้นที่เสี่ยงสำหรับเด็กโคราช

"เราทำงานเกี่ยวกับเด็กมาก่อน ก็มาดูว่ามีหน่วยงานไหนบ้างที่เกี่ยวกับเด็ก เดิมก็เป็นแค่ภาคประชาสังคมทำกันเอง แต่การทำพื้นที่เรียนรู้ เรามองว่าส่วนใหญ่ภาครัฐจะมีทรัพยากรด้านนี้อยู่แล้ว เช่น สวนสัตว์ พิพิธภัณฑ์ แหล่งภูมิศาสตร์ ภูมิปัญญา ก็เลยชวนกันมาทำเรื่องปิดเทอมสร้างสรรค์ เป็นพื้นที่เรียนรู้ภายใต้กิจกรรม เทศกาลโคราชเดิ่นยิ้ม เล่นเบ่งบาน ปิดเทอมสร้างสรรค์ อัศจรรย์วันเด็กเล่น" วรวุฒิ กล่าว

โคราชเดิ่นยิ้ม

"เดิ่น" ในภาษาโคราชนั้นหมายถึง "กลางแจ้ง" สะท้อนให้เห็นว่าแต่ละกิจกรรมคือการสนับสนุนให้เด็กๆ ได้ออกมามีกิจกรรมนอกบ้าน ผ่านพื้นที่เรียนรู้ที่หลากหลาย

"สำหรับพื้นที่นำร่องจริงๆ เราปักหมุดไว้ 6 อำเภอ โดยอำเภอเมืองเป็นอำเภอที่มีกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง คิดว่าจะมีการขยายแบบเพื่อนชวนเพื่อน ตอนนี้มีการขยายพื้นที่เรียนรู้ที่ต่อเนื่องอยู่ 41 พื้นที่ และตั้งเป้าจะขยับขยายให้ครบ 60 พื้นที่ รวมกว่าร้อยกิจกรรมภายในสองเดือนนี้ เพื่อให้เด็กๆ สนุกกับกิจกรรมตลอดช่วงปิดเทอมสามเดือน เมษายน-มิถุนายน 2566"

โดยทางทีมงานยังจัดทำแผนที่ฐานข้อมูลพื้นที่เล่น พื้นที่สร้างสรรค์ พื้นที่เรียนรู้ ทั้งภาครัฐ เอกชน สถานศึกษา ภาคประชาสังคม ใน 6 อำเภอ ได้แก่ อำเภอเมือง อำเภอปักธงชัย อำเภอหนองบุญมาก อำเภอโชคชัย อำเภอพิมาย อำเภอปากช่อง อีกด้วย

ส่วนผลตอบรับที่เกิดขึ้น "วรวุฒิ" เผยว่า ส่วนหนึ่งผู้ปกครองค่อนข้างว้าวว่าโคราชมีกิจกรรมแบบนี้ด้วย ซึ่งพอยกระดับมาเป็นโคราชเดิ่นยิ้ม ทำให้สะดวกต่อทั้งน้องๆ เด็กๆ และผู้ปกครองที่จะสนใจจะเข้าร่วมกิจกรรมได้มีแพลตฟอร์มสื่อกลางในการรวบรวมข้อมูลและรายละเอียดกิจกรรมเข้าถึงง่ายมากขึ้น เพราะสามารถเสิร์ชหาข้อมูลได้ว่าเดือนนี้มีกิจกรรมอะไรที่ไหนได้ผ่านทั้งแพลตฟอร์มออนไลน์ช่องทางเว็บไซต์ ปิดเทอมสร้างสรรค์ ของสสส. และ Koratcyc

ปวีณ์นุช ชูปุริม หนึ่งในผู้เข้าร่วมกิจกรรมเล่าถึงวันว่างของลูกสาว ด.ญ.พรไพลิน เง้าฉาย นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา ว่า โดยปกติปิดเทอม ลูกสาวมักจะอยู่บ้าน และมีเรียนกิจกรรมพิเศษ เช่น วาดรูป ร้องเพลง บ้างตามความสนใจ น้องข้าวฟ่างจะเรียนค่อนข้างหนัก เพราะต้องเรียนเสริมพิเศษกับโรงเรียนตอนเย็นถึงหกโมงครึ่ง พอวันเสาร์ก็จะมีกิจกรรมหรือเรียนพิเศษอีกต่างหาก เรียกว่าเรียนตลอด 6 วัน เขาจะมีวันอาทิตย์ว่างวันเดียว ก็อยากให้ได้รีแลกซ์ทำอะไรที่เขาชอบ ถามว่ามีติวหรือเรียนพิเศษบ้างไหม เราก็คิดว่าให้เรียนช่วงซัมเมอร์กับทางโรงเรียนดีกว่า ช่วงนี้ก็ไม่บังคับ ให้เขาอยากเรียนในสิ่งที่อยากทำแทน ว่างๆ ก็ดูหนังฟังเพลงแต่อยากให้มีกิจกรรมแบบอื่นบ้าง เราเห็นข่าวจัดกิจกรรมที่นี่จากอาจารย์ที่มหาวิทยาลัยที่รู้จักเลยลองมาดู ซึ่งใจเราอยากให้เขาลองทำกิจกรรมพวกจิตอาสาค่ะ

น้องข้าวฟ่าง เล่าเสริมว่า ปกติไม่ได้ไปไหน อยู่บ้านก็ไม่มีอะไรทำ เลยเล่นเกม ร้องเพลง เต้นบ้าง เป็นคนชอบทำกิจกรรมหลายอย่าง ชอบกิจกรรมทดลองใหม่ๆ เรื่อยๆ ดังนั้นสิ่งที่อยากให้มีในเทศกาลปิดเทอมสร้างสรรค์คือ การมีกิจกรรมใหม่ๆ น่าสนใจเข้ามาตลอด

เชื่อว่าประสบการณ์การเรียนรู้นอกห้องเรียนในช่วงปิดเทอมนี้ จะเป็น "ทุนชีวิต" ให้พวกเขาพร้อมเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีศักยภาพร่วมสร้างสรรค์สังคมน่าอยู่ต่อไป