'คนที่ครบคน ที่จะภูมิใจได้'

 ผมได้พบกับท่านผู้ว่าการธนาคารแห่งประเทศไทย ดร.วิรไท สันติประภพ เรียนท่านว่าได้อ่านพบความเห็นท่านในหัวข้อนี้ ขออนุญาตนำมาแบ่งปันกับผู้อ่านต่อเพื่อขยายผลของการทำความเข้าใจเรื่องนี้

ดร.วิรไท บอกว่ายินดีเพราะอยากให้คนไทยได้ร่วมกันเดินหน้าพร้อม ๆ กัน

เนื้อหาบางตอนจากคำปาฐกถาเรื่อง “ปรับโครงสร้างเศรษฐกิจไทยสู่ยุค 4.0” ในโอกาสก้าวสู่ปีที่ 15 ของหนังสือพิมพ์โพสต์ทูเดย์ว่าอย่างนี้

สำหรับยุคของโลก 4.0 คงจะไม่เป็นเพียงแค่ “คนที่ครบคน ที่จะภูมิใจได้” ทักษะเหล่านั้นจะทำให้รับมือกับโลกยุค 4.0 ได้ การที่เราจะประสบความสำเร็จในอีก 10-15 ปีข้างหน้า คนไทยจะต้องปรับตัวและเพิ่มทักษะในเรื่องต่างๆ ดังนี้

1. ทักษะในการเรียนรู้ด้วยตัวเอง ในยุคดิจิทัล การค้นหาและเรียนรู้จากข้อมูลรอบตัวเป็นเรื่องที่ทำได้ง่ายกว่าสมัยก่อนมาก เพราะเทคโนโลยีช่วยให้เข้าถึงข้อมูลข่าวสารได้รวดเร็วและไร้พรมแดน แต่เทคโนโลยีก็ทำให้เกิด “ข่าวและข้อมูลที่เป็นเท็จ” แพร่กระจายอย่างรวดเร็วเช่นกัน และสร้างความเข้าใจผิดในวงกว้างได้ง่าย มีงานศึกษาของมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด ได้นำข้อมูลจากการสำรวจของ Pew Research Center มาวิเคราะห์ปรากฏการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้น พบว่าการแพร่กระจายของข่าวปลอมเป็นผลจาก (1) การขาดการประเมินข่าวก่อนส่ง (2) เมื่อข่าวสารนั้นตรงกับอคติที่เรามี (confirmation bias) เราจึงปักใจเชื่อว่าเป็นเช่นนั้น ในโลกยุค 4.0 การเรียนรู้และการตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูล (verify) และความสามารถในการแยกแยะว่าเป็นจริงหรือเท็จเป็นทักษะที่สำคัญ
2. คนไทยต้องมีทักษะด้านภาษาและการสื่อสารสำหรับเข้าถึงข้อมูลข่าวสารไร้พรมแดน และเป็นการขยายมุมมองให้ก้าวทันต่อโลก และเพิ่มโอกาสในการทำงานให้หลากหลายมากขึ้น
3. คนไทยในยุค 4.0 จำเป็นต้องมี “ทัศนคติต่อการดำเนินชีวิตที่ถูกต้อง” ที่สำคัญคือ การรู้จักพอประมาณ รู้เหตุรู้ผล และรู้วิธีสร้างภูมิคุ้มกันให้ตัวเอง ทัศนคติของการดำเนินชีวิตที่ถูกต้องจะช่วยให้แก้ปัญหาและสร้างความสำเร็จได้ ไม่ว่าจะเป็น การรู้จักทำงานร่วมกับผู้อื่น รู้จักใช้ประโยชน์จากความแตกต่างและความหลากหลายทางความคิด รวมถึงการมีคุณธรรมที่จะช่วยสร้างความผาสุก ความร่มเย็นในชีวิต ในยุคที่เราต้องเผชิญกับความผันผวน ความไม่แน่นอน และสิ่งเร้าจากภายนอกที่เข้ามาถึงเราได้จากทุกทิศทาง

เรื่องสุดท้ายที่สำคัญมากของคนไทยคือ

4. คนไทยต้องรู้จักการทำหน้าที่พลเมืองที่ดี ความรู้ต่างๆ จะด้อยค่าลงมากหากประชาชนไม่ได้ทำหน้าที่พลเมือง เราจำเป็นต้องตระหนักว่า เราเป็นเจ้าของประเทศคนหนึ่ง เราจึงมีหน้าที่ของการเป็นพลเมือง การ “นิ่งดูดาย” หรือคิดว่า “ธุระไม่ใช่” แล้วปล่อยให้ปัญหาต่างๆ ใหญ่โตขึ้น สุดท้าย ปัญหาเหล่านั้นก็จะส่งผลกระทบถึงเราในท้ายที่สุด การทำหน้าที่พลเมืองอย่างหนึ่งก็คือ การพร้อมเข้าแก้ปัญหาตามศักยภาพและในทุกโอกาสที่มี ถ้าทุกคนคิดได้เช่นนี้ พลังเล็กน้อยที่ทุกคนร่วมกันจะสะสมเป็นพลังที่ยิ่งใหญ่ได้ เทคโนโลยีและการสื่อสารในโลกยุค 4.0 จะช่วยทำให้เราทำหน้าที่พลเมืองได้ง่ายขึ้นและมีพลังมากขึ้นอย่างที่เราอาจจะคิดไม่ถึงอีกด้วย

การเปลี่ยนผ่านเข้าสู่โลกยุค 4.0 เป็นปรากฏการณ์สำคัญที่กำลังเกิดขึ้นทั่วโลก เราถอยกลับไม่ได้ การปรับโครงสร้างเศรษฐกิจของประเทศในทุกด้านให้พร้อมรับความท้าทายใหม่นี้เป็นเรื่องที่สำคัญยิ่ง

ร่างกายที่แข็งแรง จะต้องประกอบด้วยอวัยวะที่สมบูรณ์ตั้งแต่ระดับเซลล์ กล้ามเนื้อ หลอดเลือด โครงกระดูก จนถึงสมอง เศรษฐกิจไทยในยุค 4.0 ก็เช่นเดียวกัน ต้องมีความทนทาน มีภูมิคุ้มกัน สามารถรองรับความผันผวนที่มีแต่จะเพิ่มมากขึ้น ต้องมีกรอบกฎเกณฑ์กติกาที่จะเอื้อและส่งเสริมให้ผู้มีส่วนร่วมสามารถปรับตัวได้เร็วในทุกระดับ ต้องมีการกำกับดูแลโดยระบบตลาด ที่สร้างพลวัตการเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่อง ต้องมีผลิตภาพที่สูงขึ้นบนฐานของเทคโนโลยี การสร้างองค์ความรู้ และการประยุกต์ใช้องค์ความรู้ในทุกระดับของสังคม

และที่สำคัญ คนไทยต้องมีทักษะและวินัยที่จะเรียนรู้ตลอดชีวิตและมีโอกาสที่จะสามารถเรียนรู้ได้ตลอดชีวิต เราปฏิเสธไม่ได้ว่าทุกอวัยวะของระบบเศรษฐกิจไทยต้องเปลี่ยนแปลง ปรับตัว เพื่อรองรับการเข้าสู่โลกยุค 4.0 ถ้าเราจะยังคงเป็นคนวัยกลางคนที่สุขภาพไม่แข็งแรง เรามีแต่จะยิ่งเหนื่อยขึ้น และอ่อนแรงมากขึ้น เมื่อเราต้องวิ่งบนสายพานที่เราวิ่งหมุนด้วยความเร็ว 4.0

คุณพร้อมจะวิ่งบนสายพานความเร็ว 4.0 หรือยัง? ถ้าไม่พร้อม คุณแน่ใจว่ามี “หลุมหลบภัย” สำหรับตัวเองแล้วหรือ?