สสส. หนุนอาจารย์ประจำคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล คิดค้นนวัตกรรมรองเท้านวดกดจุดเพื่อช่วยเลิกบุหรี่ เพื่อเพิ่มความสะดวกให้กับระบบบริการเลิกบุหรี่

กระบวนการชักชวนหรือช่วยให้ประชาชนเลิกบุหรี่นั้น นอกจากการมีระบบบริการเลิกบุหรี่ที่เข้าถึงง่าย การสร้างภาคีเครือข่ายที่เข้มแข็ง หรือแม้แต่การทำงานอย่างจริงจังแล้ว อีกหนึ่งกลไกที่จะช่วยขับเคลื่อนได้เช่นกัน คือ นวัตกรรมต่าง ๆ ทั้งรูปแบบของงานวิจัยหรือสิ่งประดิษฐ์ ที่จะเป็นส่วนหนึ่งในการบรรเทาและลดภาระสำหรับบุคลากรที่เกี่ยวข้องได้เป็นอย่างดี

รศ.ดร.มณฑา เก่งการพานิช อาจารย์ประจำคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล เปิดเผยว่า ก่อนหน้านี้เคยมีงานวิจัยเรื่องนวดกดจุดสะท้อนเท้าเพื่อเลิกบุหรี่ มีการทดลองนำไปใช้งานจริงที่จังหวัดราชบุรี และสอนบุคลากรทางการแพทย์ที่สนใจเข้าร่วมเป็นอาสาสาสมัครในการทำงานเพื่อช่วยลดจำนวนผู้สูบบุหรี่ โดยการนวดกดจุดเพื่อเลิกบุหรี่จะเป็นการกระตุ้นจุดสะท้อนของการนวดจากเท้าไปยังสมอง เพื่อให้ความรู้สึกต่อการรับรสบุหรี่เปลี่ยนไป เกิดอาการมึนงง หรือรู้สึกคลื่นไส้เมื่อสูบบุหรี่ ซึ่งกระบวนการนวดกดจุดสะท้อนเท้าถือเป็นกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ที่ได้รับการพิสูจน์มาจากผู้เชี่ยวชาญด้านประสาทวิทยามาแล้ว และในหลายจังหวัดก็ใช้วิธีนวดกดจุดสะท้อนเท้าเพื่อเลิกบุหรี่เช่นกัน ซึ่งก็ได้ผลเป็นรูปธรรมอย่างชัดเจน

อย่างไรก็ตาม บางครั้งการนวดกดจุดสะท้อนเท้า ก็อาจจะติดขัดในเรื่องของความสะดวกของผู้รับบริการหรือผู้ให้บริการที่อาจจะมีเวลาว่างไม่ตรงกัน ทำให้คิดว่าหากมีเครื่องมือที่ช่วยในการกดจุดนวดเท้าได้เองที่บ้าน โดยใช้เครื่องมือที่เป็นนวัตกรรมใหม่ คือ รองเท้านวดและตัวนวดที่สามารถพกพาได้ง่าย มีความสะดวก ก็จะเป็นส่วนหนึ่งที่ช่วยลดจำนวนผู้สูบบุหรี่ลงได้ นวัตกรรมเครื่องช่วยนวดเท้าเลิกบุหรี่ มีทั้งเป็นลักษณะของรองเท้าที่มีอุปกรณ์เสริมใช้ตัวนำไฟฟ้ามาติดบริเวณนิ้วโป้งเท้าหรือแผ่นนวด ใช้กระแสไฟฟ้า 3 โวลต์ เพื่อนวด 3 จุดหยุดบุหรี่ ซึ่งยังส่งผลกระตุ้นการไหลเวียนได้ของเลือดได้ดีขึ้นและ มีความผ่อนคลาย  ซึ่งนวัตกรรมเวอร์ชั่นสุดท้าย กำลังอยู่ในขั้นตอนการยื่นจดอนุสิทธิบัตร เครื่องมือนวดกระตุ้นด้วยไฟฟ้าช่วยเลิกบุหรี่จะมีทั้งในรูปแบบลักษณะที่พกพาได้ง่าย และการนำไปใช้ในสถานประกอบการต่าง ๆ ซึ่งการศึกษาวิจัยและพัฒนานวัตกรรมเหล่านี้ ได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) มาอย่างต่อเนื่อง

ผลจากการทดลองใช้รองเท้านวดกดจุดเลิกบุหรี่ในพื้นที่นำร่อง พบว่า ประชาชนมีความสนใจในการทดลองใช้อยู่พอสมควร และมีคนที่ใส่รองเท้านวดกดจุดสามารถเลิกสูบบุหรี่ได้ โดยบอกว่าการรับรู้รสบุหรี่เปลี่ยนไป ซึ่งรวมไปถึงคนสูบบุหรี่ที่ดื่มสุราเป็นประจำก็ให้ความเห็นว่า รสชาติของสุราก็เปลี่ยนไปด้วยเช่นกัน ซึ่งทำให้เกิดความคิดที่ต้องการต่อยอดงานวิจัยชิ้นนี้ ไปยังผู้ที่ต้องการเลิกสุรา ถือเป็นความท้าทายใหม่ ที่ต้องดำเนินการศึกษาอย่างจริงจังมากขึ้น ในการพัฒนาชุดนวดเพื่อให้เลิกสูบบุหรี่ ดื่มสุรา ไปจนถึงสิ่งเสพติดในอนาคตด้วย

ขณะเดียวกัน ในส่วนของการกระจายรองเท้านวดกดจุดนั้น จะเป็นการสนับสนุนระบบบริการสุขภาพเป็นหลัก โดยเฉพาะในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) เพื่อให้ประชาชนเข้าถึงนวัตกรรมและบริการเลิกบุหรี่ให้ได้มากที่สุด

รศ.ดร.มณฑา กล่าวด้วยว่า นวัตกรรมนี้เป็นการตอบโจทย์ท่ามกลางสถานการณ์การแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 ด้วย เพราะไม่จำเป็นต้องให้อาสาสมัครทางสาธารณสุข (อสม.) ลงพื้นที่เพื่อไปนวด เพียงแค่ใช้นวัตกรรมนี้พร้อมคู่มือ แล้วมีการติดตามประเมินผลผ่านระบบออนไลน์ต่าง ๆ ซึ่งจะทำให้เกิดความปลอดภัยทั้งผู้เข้ารับบริการและให้บริการ พร้อมกันนี้ยังถือเป็นช่วงที่ควรส่งเสริมให้ประชาชนเลิกบุหรี่และสุรามากขึ้น เพราะแม้ว่าจะมีการฉีดวัคซีนแล้วก็ตาม แต่หากยังคงดื่มสุราหรือสูบบุหรี่อยู่ ก็จะส่งผลทำให้ภูมิคุ้มกันของร่างกายลดลงได้เช่นกัน

“ด้วยสถานการณ์การระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 ในขณะนี้ การเลิกบุหรี่คือสิ่งที่มีความสำคัญ ดังนั้น จึงขอเชิญชวนให้เข้าสู่กระบวนการเลิกบุหรี่ตั้งแต่วันนี้ เพื่อสุขภาพที่ดีขึ้น ซึ่งหน่วยงานต่าง ๆ ก็มีการช่วยเลิกบุหรี่หลากหลายรูปแบบ ทั้งการให้ยาสมุนไพร สายด่วนเลิกบุหรี่ 1600 หรือระบบให้บริการพร้อมนวัตกรรม แต่สิ่งสำคัญที่จะทำให้เลิกบุหรี่ได้คือเรื่องของใจ หากมีความตั้งใจจริงก็เชื่อว่าจะสามารถเลิกบุหรี่ได้อย่างแน่นอน” รศ.ดร.มณฑา กล่าวทิ้งท้าย