'อเลฆานโดร แฟร์นานเดซ' ราชาแห่งเทมปรานีโญ

วันที่ 22 พฤษภาคม 2564 อเลฆานโดร แฟร์นานเดซ เจ้าของไวน์ เปสกูเอรา (Pesquera) หรือ ตินโต เปสกูเอรา (Tinto Pesquera) แห่งประเทศสเปน เสียชีวิตด้วยวัย 88 ปี

     อเลฆานโดร แฟร์นานเดซ

อเลฆานโดร แฟร์นานเดซ ได้ชื่อว่าผู้ปฏิวัติการทำไวน์ในเขตริเบรา เดล ดูเอโร (Ribera del Duero) รวมทั้งวงการไวน์สเปน ด้วยการทำให้องุ่น เทมปรานีโญ (Tempranillo) ซึ่งในเขตนี้เรียกว่า ตินโต เดล ปาอิส (Tinto del País) หรือ ตินโต ฟีโน (Tinto Fino) มีคุณภาพและศักยภาพสูง ตั้งแต่ช่วงศตวรรษที่ 19 เป็นต้นมา จนได้รับการยกย่องให้เป็น ราชาแห่งเทมปรานีโญ หรือ King of Tempranillo

    ไร่องุ่นเทมปรานีโญ

เทมปรานีโญ เป็นองุ่นแดงประจำชาติของสเปน ชื่อแผลงมาจากคำว่า “เทมปราโน” (Temprano) ในภาษาสเปนแปลว่า Early เนื่องจากองุ่นพันธุ์นี้สุกเร็วกว่าองุ่นทุกชนิดในสเปนประมาณ 1 สัปดาห์  ผู้เชี่ยวชาญบอกว่าเทมปรานีโญ มีคุณสมบัติคล้ายกาแบร์เนต์ โซวีญยอง (Cabernet Sauvignon) มากที่สุด ปัจจุบันสเปนปลูกเทมปรานีโญประมาณ 75% ของทั่วโลก

     องุ่นเทมปรานีโญอายุมาก

เทมปรานีโญเป็นองุ่นเปลือกค่อนข้างหนา ใช้ทำไวน์แดงประเภทฟูลบอดี้ สามารถดื่มขณะที่เป็นไวน์ใหม่ (Young Wine) ได้ แต่ถ้าเป็นไวน์คุณภาพดี บ่มในถังโอ๊ค สีจะแดงเข้มสดใส มีกลิ่นเบอร์รี พลัม ยาสูบ วานิลลา หนังสัตว์ และเฮิร์บ

ในสเปน เทมปรานีโญ ปลูกมากใน 2 พื้นที่หลักคือ ริโอฆา (Rioja) และริเบรา เดล ดูเอโร (Ribera del Duero) ขณะที่เขตโตโร (Toro) ที่อยู่ติดกับริเบรา เดล ดูเอโร เรียกว่า ตินโต เดอ โตโร (Tinto de Toro) โดยในริโอฆานิยมผสมกับองุ่นอีก 2 -3 พันธุ์ คือ การ์นาชา ตินตา (Garnacha Tinta), กราซิอาโน (Graciano) และมาซูเอโย (Mazuelo) ในอัตราส่วนเทมปรานีโญไม่ต่ำกว่า 60% แล้วบ่มในถังโอ๊ค ส่วนในริเบรา เดล ดูเอโร ซึ่งมีไวน์แดงแพงที่สุดของสเปนคือ Vega Sicilia รุ่น Unico ใช้เทมปรานีโญผสมกับกาแบร์เนต์ โซวีญยอง ส่วนรุ่น Valbuena 5° ใช้เทมปรานีโญผสมกับแมร์โลต์

    3 ยอดไวน์เขต Ribera del Duero

นอกจากนั้นยังปลูกใน 2 เขตสำคัญในโปรตุเกสคือ เซ็นทรัล อเลนเตโจ (Alentejo Central)  เรียกว่า อราโกเญซ (Aragonêz) และในดูเอโร (Douro) เรียกว่า ตินโต โรริซ (Tinta Roriz) ใช้ทำ พอร์ต ขณะที่ในเมืองไทยก็มีการปลูกเทมปรานีโญเช่นกัน เพื่อผสมกับชิราซ  ที่ปลูกมากที่สุดคือ พีบี แวลลีย์ เขาใหญ่ไวเนอรี

ในสเปนมีชื่อเรียกเทมปรานีโญหลากหลายกว่า 50 ชื่อ ขึ้นอยู่กับพื้นที่ เช่น Tinto de Madrid, Tinto del País (ใน Ribera del Duero), Tinto de Rioja, Tinto de Toro และ Tinto del Toro(ใน Toro), Tinto Ribiera และ Tinto Fino (ใน Castile y Leon,   Madrid, Valencia)  เป็นต้น

     ราชาแห่งเทมปรานีโญ

เมื่่อปี 2011 ผมไป Ribera del Duero อเลฆานโดร แฟร์นานเดซ เป็นหนึ่งในหลาย ๆ เจ้าของไวน์ที่มาแนะนำความเป็น Ribera del Duero และเสน่ห์ของไวน์ในเขตนี้ จากนั้นจึงไปเยี่ยมชมไวเนอรีของเขา พร้อมชิมไวน์อีกหลายรุ่น ได้ความรู้จากเขามามากมายมหาศาล หนึ่งในจำนวนนั้นคือความแตกต่างระหว่าง ตินโต ฟีโน กับ เทมปรานีโญ

หลังจากคุยกันถูกคอเขาเรียกผมว่า...เอล ลีโฆ (El lijo)...ไอ้ลูกชาย ประมาณนั้น เพราะไม่มีลูกชาย มีแต่ลูกสาว 4 คน….ผมก็เรียก ปาเดระ (Padre) ..คุณพ่อ..!!

    Pescqela Dehesa

อเลฆานโดร มีลูกสาว 4 คนคือ ออลกา (Olga) แมรีครูซ (Maricruz) ลูเชีย (Lucia) และอีวา มาเรีย (Eva Maria) ล้วนมีครอบครัว มีหลานให้กับคุณปู่หลายคน

อเลฆานโดร เกิดเมื่อปี 1933 ต้องออกจากโรงเรียนตั้งแต่อายุ 14 ปี หลังจากพ้นภาระทหารจึงมาเป็นช่างไม้ ช่างกลโรงงาน และได้คิดค้นเครื่องอำนวยความสะดวกในการปลูกธัญพืชต่าง ๆ รวมทั้งองุ่น ซึ่งกลายเป็นความคิดที่อยากจะทำไวน์ ปี 1972 จึงยืมเงินจากบริษัทที่ทำงานมาก่อตั้งไวเนอรีเล็ก ๆ พร้อมตั้งชื่อว่า Pesquera ซึ่งเป็นบ้านเกิดของเขา

   Tinto Pesquera Reserva 2012

    ฉลากด้านหลังของ Pesquera

ต่อมาเขาได้รับความช่วยเหลือจาก เตโอฟีโล เรเยส (Teófilo Reyes) นักปรุงไวน์ที่ทำงานอยู่ในสหกรณ์ท้องถิ่น จากนั้นจึงสร้างอาคารด้วยหินแบบยุคศตวรรษที่ 16 ภายในมีเซลลาร์ใต้ดิน ขณะที่ไวน์ Pesquera  ลองผิดลองถูกจนลงตัว และขายอย่างเป็นทางการ วินเทจ 1975 เขาเป็นหนึ่งในแกนนำผลักดันให้ Ribera del Duero ได้รับ DO (Denominación de Origen) อย่างเป็นทางการในปี 1982

    องุ่นตินโต ฟิโน ของสเปน

หลังจากไวน์ตัวแม่ Pesquera ประสบความสำเร็จ เขาจึงเริ่มคิดทำไวน์ตัวใหม่ ขณะเดียวกัน “เบกา ซิซิเลีย” (Vega Sicilia) ไวน์ชื่อดังที่อยู่ในเขตเดียวกัน ได้ผลิตไวน์ตัวแดงใหม่ชื่อ “อาลิออน” (Alion) แปลว่า “สิงโต” เป็นไวน์ในสไตล์หนักแน่น ซึ่งเป็นสไตล์ที่อเลฆานโดร เป็นคนบุกเบิกในการทำมาก่อน เขาบอกเขาทำได้ดีกว่าตัวนี้

ปี 1989 เขาซื้อไวเนอรีใหม่ชื่อ คอนกาโด เดอ อาซา (Condado de Haza) จากนั้นปี 1998 จึงเริ่มขายพื้นที่ออกไปนอกรีเบรา เดล ดูเอโร เป็นครั้งแรก ด้วยการซื้อไร่ เดเอซา เดอ ลา กรานฆา (Dehesa de la Granja) ในเมืองซามารา (Zamora) ในเขตโตโร (Toro) ซึ่งเป็นเขตติดกันนั่นเอง ปี 1994 เตโอฟีโล เรเยส ขอลาออกไปทำไวน์ของตัวเอง Eva Maria ลูกสาวคนสุดท้องจึงเข้ามาดูแลกันผลิต Pesquera ทั้งหมด

    ทางเข้า Pesquera

ริเบรา เดล ดูโร (Ribera del Duero) ตั้งอยู่บนที่ราบทางตอนเหนือของคาบสมุทไอบีเรีย มีแม่น้ำ (Duero) เป็นเส้นเลือดสายสำคัญในการผลิตไวน์ เป็นเขตผลิตไวน์ชื่อดังแห่งหนึ่งของสเปน และเป็นเขตควบคุมการผลิตไวน์ (Denominacion de Origen = DO) 1 ใน 5 ของแคว้นคาสติล แอนด์ เลโอน (Castile and Leon) ซึ่งได้รับมาเมื่อปี 1982

ประวัติการผลิตไวน์ของริเบรา เดล ดูโร นับย้อนไปเป็นพัน ๆ ปี แต่คาดกันว่าพันธุ์องุ่นระดับโลกหลายพันธุ์ นำเข้ามาโดยพระเบเนดิกทีน จากเมืองคลูนี (Cluny) แคว้นเบอร์กันดี ประเทศฝรั่งเศส ในช่วงศตวรรษที่ 12

    เบกา ซิซิเลีย รุ่น ยูนิโก

ริเบรา เดล ดูโร เป็นเขตผลิตไวน์ชื่อดังระดับโลกอย่าง เบกา ซิซิเลีย (Vega Sicilia) และ ตินโต เปสกูเอรา เป็นเขตที่มีความลงตัวของ แตร์รัวร์ (Terroir) และ ดินฟ้าอากาศ (Microclimate) และองุ่นพื้นเมืองโดยเฉพาะb ตินโต ฟิโน ปลูกองุ่นอยู่รอบ ๆ เมืองเบอร์โกส (Burgos) บัลยาโดลิด (Valladolid) เมืองหลวงของแคว้นคาสติล แอนด์ เลโอน และโรอา เดอ ดูเอโร (Roa de Duero) Ribera del Duero เคยได้รับการยกย่องให้เป็น  Wine Region of the Year 2012  โดยนิตยสารไวน์ Wine Enthusiast Magazine

    ไวน์ขาว Pesquera Alejairen

Ribera del Duero ผลิตไวน์แดงเป็นส่วนใหญ่จากองุ่น ตินโต ฟิโน  นอกจากนั้นก็มี กรานาชา (Garnacha) หรือเกรอะนาช (Grenache) กาแบร์เนต์ โซวีญยอง (Cabernet Sauvignon, มาลเบค (Malbec) และ แมร์โลต์ (Merlot) พวกนี้นิยมเบลนด์กับตินโต ฟิโน บางรายผลิตจากตินโต ฟิโน 100% เช่น Tinto Pesquera ของ Alejandro Fernández ขณะที่ Vega Sicilia สุดยอดไวน์แดงของสเปนและมีลูกค้าประจำอย่าง เจ้าฟ้าชายชาร์ล แห่งอังกฤษ ใช้แมร์โลต์ และกาแบร์เนต์  โซวีญยอง เป็นส่วนผสม ส่วนไวน์ขาวของเขตนี้ผลิตจาก องุ่นอัลบีโญ (Albillo)

    สิ่งปลูกสร้างยุคศตวรรษที่ 16 ใน Pesquera

ไวน์แดงของ Ribera del Duero ที่ระบุข้างขวดว่า Crianza ต้องมีอายุ 2 ปีและบ่มในถังโอ๊คอย่างน้อย 12 เดือน ขณะที่ Reserva ต้องมีอายุ 3 ปีและบ่มในถังโอ๊คอย่างน้อย 1 ปี  แต่ถ้าเขียนว่า Gran Reservas ต้องอายุ 5 ปี และบ่มในถังโอ๊ค 2 ปี ในถังโอ๊ค อีก 3 ปีบ่มในขวด

Descanse en Paz…!! สู่สุคติ อเลฆานโดร แฟร์นานเดซ และ ไวน์เปสกูเอรา จะอยู่ในความทรงจำตลอดไป...