สืบสาน 'พระพันปีหลวง' กับ 6 พันธุ์ไม้ 'พระราชทานนาม'
สำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ "พระพันปีหลวง" ทำความรู้จัก 6 พันธุ์ไม้ "พระราชทานนาม" นำไปสู่การช่วยดูแลรักษา และฟื้นคืนธรรมชาติ โดย ดร.วีระชัย ณ นคร
- สรัสจันทร Burmannia coelestris D.Don วงศ์ BURMANIACEAE
เมื่อเสด็จฯ ทรงงานในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและประทับ ณ พระตำหนักภูพานราชนิเวศน์ จ. สกลนคร ทรงทราบว่าพื้นที่ทุ่งดอกไม้ที่เคยสวยงาม กำลังสูญสิ้นไปกลายเป็นลานหินทรายที่ร้อนแล้ง สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ ฯพระบรมราชชนนีพันปีหลวง จึงเสด็จฯ ไปทอดพระเนตรและได้มีพระราชเสาวนีย์ให้กรมป่าไม้ ช่วยดูแลรักษาและฟื้นคืนธรรมชาติที่เปราะบางแห่งนี้ให้สมบูรณ์ และได้มีพระมหากรุณาธิคุณเสด็จฯ พื้นที่แห่งนี้เป็นการส่วนพระองค์อีกหลายครั้ง
ปัจจุบันพื้นที่แห่งนี้ ได้กลายเป็น อุทยานแห่งชาติผาแต้ม (ทุ่งดอกไม้) ที่สวยงามเลื่องลือ คราคร่ำไปด้วยมวลบุปผชาติหลากสีนานาชนิด ที่ได้รับการอนุรักษ์ไว้เป็นสมบัติของลูกหลานไทยอย่างยั่งยืน
- ทิพย์เกสร Utricularia minutissima Vahl. วงศ์ LENTIBULARIACEAE
พันธุ์ไม้พระราชทานนาม จากทุ่งดอกไม้ อุทยานแห่งชาติผาแต้ม จ.อุบลราชธานี พบขึ้นอยู่ตามบริเวณลานหินทรายน้ำขังและพื้นที่โล่งชุ่มน้ำ
ไม้ล้มลุก กินแมลง ลำต้นเล็กมากอยู่ใต้ดิน ใบเดี่ยวขนาดเล็กรูปแถบ และมีใบที่เปลี่ยนรูปเป็นถุงขนาดเล็ก สำหรับดักจับแมลงเป็นอาหาร ดอกออกเป็นช่อ ๑-๓ ดอก ก้านช่อดอกสูง ๑๐-๓๐ ซม. ดอกย่อยสีม่วงอ่อนแกมชมพู ผลเป็นผลแห้งชนิดแตกเมื่อแก่
- มณีเทวา Eriocaulon smitinandii Moldenke วงศ์ ERIOCAULACEAE
มณีเทวา พันธุ์ไม้พระราชทานนาม จากทุ่งดอกไม้ อุทยานแห่งชาติผาแต้ม จ.อุบลราชธานี พบตามลานหินชุ่มน้ำ และที่โล่งน้ำขังตามชายป่าโปร่ง
ไม้ล้มลุก ลักษณะเป็นกอขนาดเล็กคล้ายหญ้า สูง ๒-๖ ซม. ใบรูปแถบเรียงเป็นวงรอบโคนต้น ดอกออกเป็นช่อตั้งจากโคนกอ ก้านช่อดอกสูง ๕-๑๕ ซม. ดอกสีขาวลักษณะเป็นก้อนกลมที่ปลายยอด ผลเป็นผลแห้ง รูปรี เมื่อแก่ไม่แตก
- สร้อยสุวรรณา Utricularia bifida L. วงศ์ LENTIBULARIACEAE
สร้อยสุวรรณา พันธุ์ไม้พระราชทานนาม จากทุ่งดอกไม้ อุทยานแห่งชาติผาแต้ม จ.อุบลราชธานี
ไม้ล้มลุก ขึ้นเป็นกอเล็ก อายุปีเดียว ไหลและส่วนรากลักษณะคล้ายเส้นด้าย ใบเดี่ยวรูปแถบ เรียงเวียนรอบโคนต้น มีอวัยวะจับแมลงตามข้อของไหล รูปไตถึงรูปกลมขนาดเล็ก ดอกออกตั้งจากโคนกอ สูง ๕-๑๕ ซม. มี ๓-๗ ดอก ดอกย่อยสีเหลือง กลีบดอกขนาดไม่เท่ากัน ผลรูปรีแกมไข่ มีเมล็ดขนาดเล็ก จำนวนมาก
- ดุสิตา Utricularia delphinioides Thor. ex Pell. วงศ์ ENTIBULARIACEAE
ดุสิตา พันธุ์ไม้พระราชทานนาม จากทุ่งดอกไม้ อุทยานแห่งชาติผาแต้ม จังหวัดอุบลราชธานี
ไม้ล้มลุกกินแมลง อายุปีเดียว ขึ้นเป็นกอเล็ก ใบเดี่ยวรูปแถบ โคนกอในน้ำมีใบที่เปลี่ยนเป็นถุงขนาดเล็กสำหรับดักจับแมลงเป็นอาหาร ดอกออกเดี่ยวหรือเป็นช่อ ๑-๓ ดอก ก้านช่อดอกสูง ๑๐-๒๐ ซม. ดอกย่อยสีม่วงเข้มหรือน้ำเงินม่วง กลีบดอกเชื่อมกัน ปลายแยกเป็น ๒ ปาก กลีบล่างแผ่ใหญ่กว่ากลีบอื่น ตรงกลางมีแถบสีอ่อนถึงสีเหลือง ๒ แถบ ผลเป็นผลแห้งชนิดแตกเมื่อแก่ ทรงกลม ขนาดเล็ก
- นิมมานรดี Eria affinis Griff. วงศ์ ORCHIDACEAE
นิมมานรดี เป็น เป็นชื่อพระราชทานโดย สมเด็จพระบรมราชชนนีปีหลวง เมื่อครั้งเสด็จฯ ทอดพระเนตรพรรณไม้ ณ บริเวณโคกนกกะบา เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูหลวง จังหวัดเลย เมื่อเดือนมีนาคม พ.ศ. ๒๕๓๔ ด้วยมีพระราชประสงค์ที่จะช่วยอนุรักษ์กล้วยไม้ป่าหายากชนิดนี้ไว้
กล้วยไม้อิงอาศัย ลำลูกกล้วยรูปทรงกระบอก ใบอวบน้ำรูปขอบขนานแกมรี ดอกออกเป็นช่อ ยาว ๑๐-๑๕ ซม. ก้านดอกมีขนนุ่มสีขาว กลีบเลี้ยงและกลีบดอกสีขาว มีขีดตามยาวสีแดงเข้ม กลีบปากที่ปลายมีพื้นสีเหลืองเข้มและมีแต้มสีแดงเข้มที่โคนกลีบ
ที่มาและภาพประกอบ : ดร.วีระชัย ณ นคร
