ย้อนรอย ‘คลังออมสิน’ ของไทยสมัย ร.6 ผ่านละคร ‘รักแลกภพ’

“รักแลกภพ” ละครรักย้อนยุคแนวข้ามภพข้ามชาติ (Time Travel Romance) ที่บอกเล่าถึงเรื่องราวความสนุกสนาน โกลาหล ผูกโยงซ่อนปมให้ชวนติดตาม โดยอิงฉากหลังเป็นสยามประเทศในปีพุทธศักราช 2463 หรือเมื่อ 100 ปีก่อน ซึ่งตรงกับรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 แห่งบรมราชจักรีวงศ์ (พ.ศ.2453-2568)

• สยามประเทศและ “คลังออมสิน” แห่งแรก!

การเดินเรื่องในภพอดีตที่เน้นไปที่ “คลังออมสิน” ผ่านตัวละครหลักอย่าง “คุณเพียร” คนหนุ่มอนาคตไกล และรับราชการในคลังออมสิน สะท้อนว่าผู้ผลิตละครย่อมมุ่งหมายการแผยแผ่พระอัจฉริยภาพและพระมหากรุณาธิคุณ ในหลวงรัชกาลที่ 6 ที่ทรงปลูกฝังให้ราษฎร รู้จักการออมไว้ใช้และเพื่อการลงทุนในภายหน้า ด้วยทรงพระราชทานกำเนิด “คลังออมสิน” เมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ.2456 ตามพระราชปรารภในพระราชบัญญัติคลังออมสิน พ.ศ.2456 ว่า

“... เพื่อประโยชน์ในการรับ รักษาเงินที่ ประชาชนนำมาฝากเป็นรายย่อย แลรับภาระจัดให้เงินนั้น เกิดผลแก่ผู้ฝากตามสมควร …”

ซึ่งในเวลานั้นการชวนประชาชนทั่วไปมาฝากเงินถือเป็นเรื่องใหม่มากสำหรับสังคมไทย  ด้วยราษฎรกลัวจะถูกโกง และแม้ธนาคารแห่งแรกของไทยคือ “บริษัท แบงก์สยามกัมมาจลทุน จำกัด” จะได้จัดตั้งขึ้นก่อนแล้วตั้งแต่ปี พ.ศ. 2449 แต่ก็ตั้งขึ้นด้วยวัตถุประสงค์อื่น คือ เพื่ออำนวยประโยชน์ด้านการค้าและการลงทุนเป็นสำคัญ “คลังออมสิน” จึงถือเป็นเซฟวิ่งแบงก์ (Saving Bank) หรือสถาบันการเงินเพื่อผู้ฝากรายย่อยแห่งแรกของประเทศไทย และตั้งขึ้นเพื่อให้ราษฎรได้มีที่ฝากทรัพย์โดยมีรัฐบาลเป็นประกัน

• ประวัติศาสตร์ที่ไม่ได้เล่า บางเรื่องราวในปี พ.ศ.2463

ในภพอดีตของละคร “รักแลกภพ” ดำเนินเรื่องราวอยู่ใน พ.ศ.2463 ซึ่งเป็นปีที่ 10 ในแผ่นดินรัชกาลที่ 6 รัฐบาลในเวลานั้น ประสบภาวะเงินคงคลังไม่มากพอ อันเนื่องจากสภาพเศรษฐกิจตกต่ำหลังสงคราม โลกครั้งที่ 1(พ.ศ.2457- 2460) ทั้งยังเกิดเหตุการณ์น้ำท่วมใหญ่ปีมะเส็ง (พ.ศ.2460) เกิดภัยแล้งต่อเนื่องรุนแรง (พ.ศ.2461-2463) เกิดวิกฤติข้าวแพง (พ.ศ.2462-2463) และไม่มีข้าวมากพอที่จะส่งออกเพื่อเพิ่มรายได้

นอกจากนั้นด้วยพระบรมราโชบายที่ไม่ต้องการให้ราษฎรหมกมุ่นกับการพนัน จึงโปรดเกล้าฯ ให้ยกเลิกหวย กข. (พ.ศ.2458) ยกเลิกการพนันบ่อนเบี้ย (พ.ศ.2460) ซึ่งล้วนเป็นการซ้ำเติมภาวะการคลังของประเทศ เพราะขาดรายได้ที่เคยมีเป็นประจำปีละหลายล้านบาท ต่อมาพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งกระทรวงเศรษฐการ หรือกระทรวงพาณิชย์ในปัจจุบัน เพื่อแก้ไขภาวะเศรษฐกิจตกต่ำเนื่องจากฝนแล้ง  และโปรดเกล้าฯให้ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาท เป็นเสนาบดีคนแรก

แม้จะเกิดวิกฤติการคลัง แต่ล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ 6 ก็ยังคงนโยบายการคลังแบบอนุรักษ์นิยมอย่างเคร่งครัด จึงไม่โปรดฯ ให้มีการนำเงินคงคลังมาใช้หรือกู้เงินจากต่างประเทศ เพราะเกรงรัฐบาลต้องรับภาระดอกเบี้ยที่ต้องจ่ายให้ผู้ถือใบกู้รัฐบาลสยามที่ขายออกไปในต่างประเทศดังในรัชกาลก่อน (เงินกู้เพื่อนำมาสร้างทางรถไฟ)

“คลังออมสิน” ในเวลานั้นจึงมีบทบาทในการเป็นเครื่องมือทางการเงินการคลังสำคัญของรัฐบาล ด้วยแนวคิดการระดมเงินออมภายในประเทศผ่านการขาย “ใบกู้รัฐบาล” แก่ราษฎร ซึ่งจูงใจด้วยดอกเบี้ยสูงกว่าการฝากเผื่อเรียก ทำให้เป็นที่นิยมในหมู่ราษฎรจนระดมเงินฝากได้มากขึ้น

โดยในระยะแรกได้มีการนำเงินไปฝากไว้ในธนาคารต่างประเทศ เพื่อนำสัดส่วนรายได้จากดอกเบี้ยมาเป็นดอกเบี้ยให้กับผู้ฝากและยังเป็นรายได้เข้าคลังอีกด้วย จึงไม่ต้องแปลกใจที่ในละครเราจะได้ เห็นข้าราชการ “ออมสิน” อย่าง คุณเพียร ที่นอกจากจะต้องสร้างความเข้าใจให้ราษฎรไว้ใจ และมาฝากทรัพย์แล้ว ยังต้องเร่งหาลูกค้าเงินฝากในรูปแบบอื่นๆ เพื่อสร้างผลงาน

• ไข้หวัดใหญ่สเปนระบาดในพระนคร พ.ศ.2561

ไม่เพียงปัญหาทางเศรษฐกิจ แต่ในปี พ.ศ.2463 ยังเป็นช่วงเวลาที่เกิดไข้หวัดใหญ่ ระบาดในพระนคร (เริ่มระบาดตั้งปี พ.ศ.2461 จากมณฑลพายัพ) ซึ่งมีเอกสารของกระทรวงนครบาลระบุว่าเกิดการระบาดของ “ไข้หวัดใหญ่ สแปนนิชฟลู” หรือ “ไข้หวัดสเปน” (เชื่อว่าเป็นเชื้อที่ติดมาจากทหารไทยที่กลับจากสงครามโลกครั้งที่ 1 เพราะในเวลานั้นเกิดการระบาดไข้หวัดสเปนอย่างหนักในยุโรป)

วิกฤติการระบาดของไข้หวัดใหญ่ในสยาม รุนแรงไม่แพ้วิกฤติเศรษฐกิจ จนคร่าชีวิตคนไทยไปกว่า 80,000 คน รวมถึงการเสด็จทิวงคตจากอาการไข้หวัดใหญ่ ของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนารถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานารถ ผู้ทรงเป็นองค์รัชทายาทในเวลานั้น  เมื่อวันที่ 13 มิถุนายน

ต่อมาเมื่อวันที่ 7 ตุลาคม พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ทรงนำเรือหลวงพระร่วง เรือรบลำแรกของสยาม และเป็นเรือรบที่ใหญ่และทันสมัยที่สุดในเวลานั้น แล่นออกจากประเทศอังกฤษถึงปากแม่น้ำเจ้าพระยา ทรงใช้นำเรือถึง 90 วัน และน้อมเกล้าฯถวายพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวในนามพสกนิกรไทย

(การจัดซื้อเรือรบหลวงพระร่วง พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าราชการและราษฎรทั่วไปเรี่ยไรทุนเพื่อซื้อถวายเป็นเรือรบสำหรับป้องกันพระราชอาณาจักรทางทะเล โดยล้นเกล้ารัชกาลที่ 6 และสมเด็จพระศรี พัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้พระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ร่วมทุนเรี่ยไรด้วย)

• สยามประเทศกับสงครามโลกครั้งที่ 1

เหตุการณ์สำคัญอีกเรื่องหนึ่งซึ่งเป็นผลจากการที่ รัชกาลที่ 6 ทรงตัดสินพระทัยเข้าร่วมกับฝ่ายสัมพันธมิตร ซึ่งมีอังกฤษ ฝรั่งเศส และสหรัฐอเมริกา เป็นผู้นำสงครามโลกครั้งที่ 1 โดยทรงให้สยามประกาศสงครามกับเยอรมนี-ออสเตรีย-ฮังการีเมื่อวันที่ 22 กรกฎาคม พ.ศ.2460 และส่งทหารไทยเข้าร่วมรบกับฝ่ายพันธมิตร

เมื่อฝ่ายสัมพันธมิตรชนะสงคราม ไทยจึงได้เข้าร่วมการเจรจาสันติภาพ ณ พระราชวังแวร์ซายส์ และเริ่มขอการเจรจาแก้ไขสนธิสัญญาที่ไม่เป็นธรรมกับประเทศต่างๆ โดยประเทศแรกที่ไทยเจรจาการแก้ไขสนธิสัญญาได้สำเร็จคือ สหรัฐอเมริกา สนธิสัญญาไทย-สหรัฐอเมริกา พ.ศ. 2463 เป็นสนธิสัญญาฉบับแรกที่ฟื้นฟูเอกราชทางการศาลและศุลกากรของไทย

โดยให้ยกเลิกสิทธิสภาพนอกอาณาเขตของชาวอเมริกันในประเทศไทย และให้สิทธิไทยในการกำหนดอัตราภาษีศุลกากรและค่าธรรมเนียมต่างๆ ได้เอง และมีการลงนามเมื่อวันที่ 16 ธันวาคม พ.ศ. 2463 ซึ่งสนธิสัญญาดังกล่าวมีอายุ 10 ปี

“รักแลกภพ” จึงถือเป็นสื่อละครที่นำเสนอความรักหนุ่มสาวของสังคมไทยในอดีต (ในแบบโรแมนติกคอมเมดี้) ผสมผสานกับสาระความรู้ (ประวัติศาสตร์) ออกมาได้อย่างกลมกล่อม โดยการสอดแทรกพระราชกรณียกิจ พระอัจฉริยภาพ และพระปรีชาสามารถในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ตลอดจนวัฒนธรรมการใช้ชีวิตในยุคสมัยให้แทรกอยู่ในทุกๆ ตอน ช่วยกระตุ้นให้ผู้ชมสนใจใคร่รู้และอยากค้นคว้าเรื่องราวในประวัติศาสตร์ของตนเองและเพื่อเผยแผ่พระมหากรุณาธิคุณของล้นเกล้ารัชกาลที่ 6 ให้เป็นที่ประจักษ์ต่ออนุชนรุ่นหลัง

-------------------------------

อ้างอิง :

1. พระราชปรารภในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว : พระราชบัญญัติคลังออมสิน พ.ศ.2456 ,

หนังสือที่ระลึก 100 ปีธนาคารออมสิน (พ.ศ.2456-2556) ,ธนาคารออมสิน ,2556

2. วรชาติ มีชูบท, “พระบาทสมเด็จพระรามาธิบดี ศรีสินทรมหาวชิราวุธ พระมงกุฎเกล้าเจ้าแผ่นดินสยาม”

,สร้างสรรค์บุ๊คส์ ,2553 หน้า 9

-----------------------------

“รักแลกภพ” ละครรักย้อนยุคแนวข้ามภพข้ามชาติ (Time Travel Romance) ผลิตโดย บริษัท เจ เอส แอล โกลบอล มีเดีย จำกัด จับมือร่วมผลิตกับ ช่องวัน 31 ออนแอร์ทุกวันจันทร์ -พฤหัสบดี เวลา 20.15 น. จุดเด่นที่น่าสนใจคือ เป็นละครที่เขียนบทขึ้นใหม่ ไม่ได้นำเรื่องมาจากนวนิยายใน โดยมีเรื่องย่อ ดังนี้

พิริยะ (ฟิล์ม-ธนภัทร) ยูทูปเบอร์หนุ่มหล่อ ที่ใช้เงินเกินตัวเพื่อสร้างภาพลักษณ์ให้ตัวเอง จนทำให้มีหนี้ท่วมหัวแทน วันหนึ่งเขาบังเอิญพบสมุดบัญชีเงินฝากของบรรพบุรุษ ซึ่งอาจจะช่วยแก้ปัญหาหนี้สินนี้ได้

แต่เกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝัน เมื่อจู่ๆ พิริยะได้ข้ามภพกลับไปใน พ.ศ.2463 และได้พบกับ เพียร (ฟิล์ม-ธนภัทร) คุณทวดของเขาที่กำลังตัดสินใจเลือกผู้หญิงที่เพียบพร้อมเพื่อมาเป็นเจ้าสาว ซึ่งหนึ่งในนั้นก็คือ คุณวรรณ (วิว-วรรณรท) สาวสวยที่มีความคิดทันสมัยกว่าผู้หญิงทั่วไปในยุคนั้น ภารกิจช่วยคุณทวดเลือกเจ้าสาวจะโกลาหลขนาดไหน เมื่อพิริยะเริ่มหลงรักคุณวรรณว่าที่คุณทวดหญิงของตนเอง