ผ่าสตาร์ทอัพแคนาดาใช้‘เอไอ’ตามรอยไวรัส

ณ ริมทะเลสาบออนแทริโอ สตาร์ทอัพสัญชาติแคนาดารายหนึ่งแจ้งข้อมูลเตือนภัยถึงความเสี่ยงของไวรัสปริศนากำเนิดจากเมืองอู่ฮั่นของจีนได้เป็นรายแรกๆ ที่ทำเช่นนี้ได้ก็ด้วยปัญญาประดิษฐ์ (เอไอ)

บลูดอต พัฒนาอัลกอริธึมที่สามารถกรองข่าวหลายแสนชิ้นต่อวัน ควบคู่กับข้อมูลการจราจรทางอากาศ เพื่อตรวจจับและจับตาการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อ บริษัทแจ้งเตือนลูกค้าเมื่อวันที่31 ธ.ค.ถึงการแพร่ระบาดของไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ ก่อนที่หน่วยงานสาธารณสุขใหญ่ๆ ประกาศอย่างเป็นทางการเพียงไม่กี่วัน

ไม่เพียงเท่านั้น บลูดอตที่มีฐานปฏิบัติการในโตรอนโต ยังทำนายประเทศที่เสี่ยงแพร่ระบาดได้แม่นยำที่สุดอีกด้วย

“สิ่งที่เราพยายามจะทำจริงๆ แล้วก็คือการกำหนดขอบเขต โดยใช้ข้อมูล การวิเคราะห์ และเทคโนโลยีเพื่อให้ดำเนินการได้เร็วขึ้น สุดท้ายแล้วเวลาที่คุณต้องรับมือกับโรคระบาด เวลาและจังหวะคือทุกอย่าง” คัมราน ข่าน วัย 49 ปี ผู้ก่อตั้งบริษัทกล่าวกับสำนักข่าวเอเอฟพี เขาเป็นนักระบาดวิทยาโดยการอบรม เกิดแนวคิดเปิดตัวบลูดอตหลังซาร์สระบาดช่วงปี 2545-2546

ตอนนั้นข่านเป็นแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคติดเชื้อ ที่โรงพยาบาลแห่งหนึ่งในโตรอนโต เมืองใหญ่สุดของแคนาดา เขาต้องเฝ้ามองโรคซาร์สคร่าชีวิตผู้ป่วย 44 คนไปโดยช่วยอะไรไม่ได้

“บุคลากรทางการแพทย์จำนวนหนึ่งติดเชื้อรวมทั้งเพื่อนร่วมงานผมหนึ่งคน ที่เสียชีวิตก็มีอีกจำนวนหนึ่ง เหตุการณ์นี้เปิดประสบการณ์ให้ผม และเป็นแรงจูงใจให้ทำบลูดอต”

ข่านเปิดตัวบลูดอตในปี 2557 ตอนนี้มีพนักงาน 40 คน ประกอบด้วยแพทย์ สัตวแพทย์ นักระบาดวิทยา นักวิทยาการข้อมูล และนักพัฒนาซอฟต์แวร์ ร่วมกันทำระบบเตือนภัยแบบเรียลไทม์ จากการประมวลผลภาษาธรรมชาติและการเรียนรู้ของเครื่องจักร

ทุกๆ 15 นาทีตลอดทั้งวัน อัลกอริธึมของบริษัทจะสแกนรายงานข่าวทางการ ฟอรัมแพทย์ และแหล่งข่าวออนไลน์ หาวลีและคีย์เวิร์ด ระบบนี้สามารถอ่านข้อความได้ 65 ภาษา และสามารถติดตามโรคแตกต่างกัน 150 ชนิด

“เราเรียกมันว่าเข็มในรางหญ้า ข้อมูลมีมากมายมหาศาล และเครื่องจักรกำลังหาเข็มมาให้ผู้เชี่ยวชาญทบทวน แล้วฝึกเครื่องจักรให้เข้าใจว่าข้อมูลนั้นเกี่ยวข้องกับภัยคุกคามจริงหรือไม่” ข่านอธิบาย

ถ้าเชื่อถือได้ก็ส่งเข้าฐานข้อมูลที่วิเคราะห์ทำเลการระบาด สนามบินใกล้เคียง และตารางบินเชิงพาณิชย์จากทั่วโลก รวมถึงข้อมูลสภาพอากาศ ฐานข้อมูลระบบสาธารณสุขแห่งชาติ แม้แต่ยุงหรือสัตว์พาหะนำโลกสู่มนุษย์ก็ถูกนำไปวิเคราะห์ด้วย

เมื่อการวิเคราะห์เสร็จสมบูรณ์ บลูดอตส่งข้อความเตือนไปยังลูกค้า ได้แก่ หน่วยงานรัฐบาล สายการบิน โรงพยาบาล ที่ผู้โดยสารสายการบินส่วนใหญ่อาจไปลงจอด เป้าหมายก็เพื่อให้ทางการเตรียมการรับมือเหตุร้ายที่สุดนั่นคือการแพร่ระบาดครั้งใหญ่

เช้าตรู่วันที่ 31 ธ.ค. ระบบของบลูดอตเลือกบทความชิ้นหนึ่งในภาษาจีนกลาง กล่าวถึงประชาชน 27 คนกำลังเจ็บป่วยจากโรคปอดอักเสบ ทั้งหมดเกี่ยวข้องกับตลาดสดแห่งหนึ่งในเมืองอู่ฮั่น ตอนนั้นยังไม่มีการระบุถึงไวรัส แต่อัลกอริธึมของบลูดอตจับคำและวลีสำคัญได้ว่า “โรคปอดอักเสบ” และ “ไม่ทราบสาเหตุ”

10.00 น. วันเดียวกัน บลูดอตส่งคำเตือนแรกไปยังลูกค้า ส่วนใหญ่อยู่ในเอเชีย

“ตอนที่เรายังไม่รู้ว่าจะระบาดใหญ่ไปทั่วโลก เราเห็นส่วนประกอบบางอย่างคล้ายกับตอนที่ซาร์สระบาด” ข่านอธิบาย

เท่านั้นยังไม่พอ บลูดอตยังทำนายว่า ไวรัสเสี่ยงกระจายจากเมืองอู่ฮั่นไปกรุงเทพ ไทเป สิงคโปร์ โตเกียว และฮ่องกง ซึ่งตั้งแต่นั้นทุกที่มีผู้ติดเชื้อจริงๆ

ก่อนหน้านั้นบลูดอตเคยสร้างผลงานมาแล้ว ในปี 2559 เคยทำนายการระบาดของซิกาจากบราซิลไปยังฟลอริดาใต้

“ไวรัสเหล่านี้ซับซ้อน โรคก็ซับซ้อน แต่เราเดินหน้าจำกัดวงโดยเรียนรู้จากการระบาดในแต่ละครั้ง” ผู้ก่อตตั้งบลูดอตกล่าวทิ้งท้าย