ย่างก้าวในย่างกุ้ง นครแห่งความทรงจำ

แสงแรกของตะวันฉายขึ้นมาจับปลายฟ้าทางทิศตะวันออก เสียงอีกาฝูงใหญ่ร้องทัก แล้วพากันบินหายไปในดงต้นก้ามปูใหญ่ ที่แต่ละต้นมีอายุไม่น้อยกว่าร้อยปีทั้งนั้น อากาศยามนี้เย็นสบายดีจัง หายใจได้สดชื่นเต็มปอด ทำให้คนตื่นเช้าอย่างฉันสดชื่นพร้อมออกไปพบเห็นโลกกว้างใบนี้

จากระเบียงห้องพัก เมื่อมองไปในระยะไกล แลเห็นพระมหาเจดีย์สีทองขนาดใหญ่ผุดขึ้นจากเมืองที่อัดแน่นไปด้วยบ้านเรือนและตึกรามบ้านช่อง นั่นคงเป็นพระมหาเจดีย์ชเวดากองสินะ เพราะขณะนี้ฉันอยู่ใน นครย่างกุ้ง เมืองหลวงเก่าของเมียนมา ที่มีบรรยากาศของอดีต ปัจจุบัน และอนาคต คละเคล้าระคนกันอยู่

ฉันมีโอกาสไปเยือนย่างกุ้ง (Yangon) หลายครั้ง น่าแปลกที่ทุกครั้งโชคชะตากำหนด ต้องให้ไปในช่วงฤดูหนาวทุกที แต่เป็นเรื่องตลกที่เตรียมเสื้อกันหนาวไปกลับไม่เคยได้ใช้ เพราะย่างกุ้งไม่ใช่เมืองหนาวทางเหนือ ทว่าเป็นเมืองบนพื้นที่ราบค่อนลงมาทางใต้อยู่ติดปากอ่าวเมาะตะมะ ซึ่งแม่น้ำอิระวดีไหลลงทะเล 

ในครั้งที่เมียนมาตกเป็นเมืองขึ้นของอังกฤษ ย่างกุ้งถูกใช้เป็นศูนย์กลางการปกครอง British Burma มีการสร้างท่าเรือใช้แล่นไปมาระหว่างอินเดียได้ง่าย เพราะอินเดียก็เป็นอีกหนึ่งอาณานิคมใหญ่ของอังกฤษเช่นกัน ทว่าเมื่อไม่นานมานี้เมื่อเมียนมาได้รับเอกราช เข้าสู่ยุครัฐบาลทหาร นายพลตาน ฉ่วย ย้ายเมืองหลวงไปสร้างใหม่ที่กรุงเนปยีดอ แต่ย่างกุ้งก็ยังคงไม่ถูกลบชื่อไป ยังทำหน้าที่เป็น ‘ประตูสู่เมียนมา’ ไม่เคยเปลี่ยน

สำหรับคนไทยเรา อาจจะรู้จักย่างกุ้งเฉพาะในแง่มุมของการไปไหว้พระแสวงบุญซะเป็นส่วนใหญ่ ถ้าถามในแง่มุมอื่นอาจจะอึ้ง แต่เมื่อฉันได้มาเห็นย่างกุ้งในปี ค.ศ. 2019 แล้ว ทำให้ประจักษ์เลยว่า แต่ละประเทศในอาเซียนเขาไม่ยอมน้อยหน้ากัน ในยุคที่โลกการค้าเปิดเสรี เป็นรัฐบาลยุคประชาธิปไตยเต็มใบ แถมเมียนมายังมีทรัพยากรมากล้นจนมิอาจจินตนาการได้ ย่านเมืองใหม่ของย่างกุ้งจึงโตเร็ว ตึกสูง ห้างสรรพสินค้า ร้านอาหารไทย รวมถึงร้านแบรนด์ข้ามชาติต่างเข้ามาเปิดกันเกือบครบแล้ว รถราตามท้องถนนก็ดูใหม่เอี่ยมอ่อง มีรถยนต์แพงๆ วิ่งกันขวักไขว่ แถมยังมีรถแท็กซี่อูเบอร์ กับรถเมล์ใหม่เอี่ยมนำเข้าจากจีนแล่นรับส่งผู้คน ทำให้หน้าตาของย่างกุ้งวันนี้ไม่ดู OUT อีกต่อไปแล้ว

โลกยังคงหมุนไป ย่างกุ้งก็เช่นกันที่ต้องวิวัฒน์เติบโตไปตามกาล ฉันไม่ปล่อยให้เวลาสูญเปล่า แต่ขอพาตัวและหัวใจไปกราบ มหาเจดีย์ชเวดากอง สักครั้ง “ไม่ว่าจะอยู่ในมุมใดของย่างกุ้ง คุณก็จะเห็นชเวดากองได้เสมอ”  นี่คือคำพูดของไกด์เมียนมาคนแรกที่ฉันรู้จัก จะจริงหรือไม่ฉันไม่รู้ รู้แต่ว่าชเวดกองคือที่สุดแห่งศูนย์รวมศรัทธาชาวเมียนมาอย่างแท้จริง ตั้งเด่นอยู่กลางเมือง เหมือน Power Spot ที่ศักดิ์สิทธิ์ที่สุด ถือเป็นมหาเจดีย์ขนาดใหญ่ที่สุดในเมียนมา และเป็น 1 ใน 5 มหาบูชาสถานของเมียนมาด้วย โดยคำว่า ‘ชเว’ แปลว่า ‘ทองคำ’ และ ‘ดากอง’ หรือ ‘ตะเกิง’ ก็คือชื่อเดิมของเมืองย่างกุ้งนั่งเอง 

เจดีย์ชเวดากองสร้างขึ้นเมื่อ 2,500 ปีก่อน โดยตปุสสะและภัลลิกะ วาณิชสองพี่น้องซึ่งไปค้าขายที่ชมพูทวีป ได้ฉวายภัตตาหารแด่พระพุทธเจ้า พระองค์จึงพระราชทานพระเกศาให้ 8 เส้น ทั้งสองจึงอัญเชิญมาบนเนินเขาเสนคุตตระ พระเจ้าโอกะลัปจึงทรงสร้างเจดีย์ครอบไว้ ตัวเจดีย์มีขนาดโอฬารมาก หุ้มด้วยทองคำ 9,272 แผ่น ส่วนยอดประดับเพชร 4,531 เม็ด ทับทิม ไพลิน และบุษราคัมอีก 2,317 เม็ด รวมทั้งระฆังทอง 1,065 ใบ พร้อมด้วยเพชรหนักถึง 72 กะรัต ขนาดใหญ่เท่าฝ่ามือบนยอดสุด ทุกวันนี้มีผู้ศรัทธาไปสักการะเนืองแน่นทุกวัน โดยมีทางขึ้นจากสี่ทิศสี่ด้าน ใครเดินไหวก็ขึ้นบันได ใครไม่ไหวเขาก็มีลิฟท์บริการอย่างดี ช่วงเวลาที่ฉันชอบไปกราบชเวดากองคือตอนเช้าตรู่ หรือไม่ก็ช่วงโพล้เพล้ตอนพระอาทิต์ตก เพราะอากาศเย็นสบายดี ได้สวดมนต์นั่งสมาธิทำให้ใจสงบมาก

เมื่อกว่า 2,500 ปีก่อน เมื่อสองพี่น้องวาณิชได้นำเส้นพระเกศาของพระพุทธองค์ 8 เส้น กลับสู่เมียนมาแล้ว ก่อนที่จะมีการสร้างเจดีย์ชเวดากองขึ้น ได้มีการประชุมกันว่าจะสร้างเจดีย์ชเวดากอง ตรงไหนดี? จุดที่ประชุมกันนั้นปัจจุบันคือที่ตั้งของ เจดีย์สุเล หนึ่งในเจดีย์แปลกที่สุดของย่างกุ้ง เพราะตั้งอยู่กลางถนนบนวงเวียนขนาดใหญ่ใกล้ที่ว่าการเมือง ลักษณะเป็นเจดีย์ทรง 8 เหลี่ยม สีทองอร่าม สูงตระหง่านถึง 44 เมตร สมัยก่อนเวลาชาวเมียนมาเขาจะประท้วงอะไรกัน ก็จะมารวมตัวกันที่เจดีย์สุเลนี่ล่ะ รอบๆ เจดีย์สุเลมีร้านรวงสร้างรายล้อมอยู่ในวงเวียน โดยเฉพาะร้านซ่อมนาฬิกา ร้านขายนาฬิกาเก่าใหม่ ร้านขายโทรศัพท์มือถือ ร้านดูดวง ร้านขายอะไหล่ต่างๆ แปลกดี อาจเรียกว่าเป็นวิถีแบบ Myanmar Only ก็ได้ นอกจากนี้เจดีย์สุเลยังอยู่ติดกับศาลาว่าการนครย่างกุ้ง ซึ่งเป็นอาคารสีขาวขนาดใหญ่แนวร่วมสมัย ฝั่งตรงข้ามเป็นสวนสาธารณะกว้างขวางที่คนย่างกุ้งนิยมชวนกันไปนั่งพักผ่อนหย่อนใจล่ะครับ

เมื่อพูดถึงสวนสาธารณะ ก็ต้องบอกเลยว่าในย่างกุ้งมีหลายแห่งมาก ทำให้เมืองนี้มีต้นไม้เยอะ เช้าๆ อากาศจึงเย็นสบายน่าอภิรมย์ อย่างสวนสาธารณะ People’s Square and Park ก็เป็นจุดที่สวยงาม ร่มรื่น ตั้งอยู่ติดกับมหาเจดีย์ชเวดากองด้านทิศตะวันตก จึงแลเห็นความยิ่งใหญ่ได้แจ่มชัดคู่กับอาทิตย์อัสดง หรือจะเป็น สวนสาธารณะกันดอว์จี (Kan Daw Gyi Park) ริมทะเลสาบกันดอว์จี ก็เป็นสวนสาธาณะใหญ่สุดของย่างกุ้ง (อยู่ฝั่งตรงข้ามสวนสัตว์และสวนพฤกษชาติย่างกุ้ง) ในทะเลสาบนี้มี เรือการะเวก ขนาดมหึมา สร้างจำลองจากเรือของพระมหากษัตริย์เมียนมาในอดีต ปัจจุบันเป็นภัตตาคารลอยน้ำ จากจุดนี้สามารถแลเห็นมหาเจดีย์ชเวดากองกับอาทิตย์อัสดงได้สวยที่สุดด้วย ส่วนอีกหนึ่งทะเลสาบยอดฮิตในย่างกุ้ง คือ ทะเลสาบอินยา ที่มีห้างสรรพสินค้าและสวนสาธารณะอยู่ริมฝั่ง นอกจากนี้ยังมีคฤหาสน์ของมหาเศรษฐี และบ้านของนายพลอองซาน บิดาของอองซาน ซูจี ตั้งอยู่ด้วย

มาถึงย่างกุ้งต้องไม่พลาดนมัสการ ‘พระตาหวาน’ หรือ พระพุทธไสยาสน์เจาทัตยี พระนอนใหญ่ที่สุดในเมียนมา คือยาวกว่า 70 เมตร ใหญ่มากจนเราต้องแหงนมองคอตั้งบ่า โดดเด่นมากบริเวณดวงพระเนตรที่เป็นแก้วแวววาว ส่วนอีกจุดหนึ่งที่เด่นคือบริเวณพระบาทของพระตาหวาน มีการสร้างเป็นภาพมงคล 108 ประการ งดงามมาก คล้ายกับที่พระนอนวัดโพธิ์บ้านเรานั่นล่ะครับ 

นอกจากนี้ ถ้ามีเวลาเหลือก็ต้องไปกราบ พระมหาไวสยเจดีย์ ซึ่งแม้จะสร้างใหม่เพิ่งมีอายุเพียง 50 ปี ทว่าก็งดงามเหลืองอร่ามยิ่งใหญ่เหลือกำลัง อีกทั้งตั้งอยู่ไม่ไกลจากมหาเจดีย์ชเวดากองด้วย เที่ยวเชื่อมโยงกันได้สบาย ส่วนใครที่มีความเชื่อเกี่ยวกับการบนบานศาลกล่าว ก็อย่าลืมไปที่ เจดีย์โบตาทาวน์ ที่ตั้งอยู่ไม่ห่างจากริมแม่น้ำอิระวดี มี ‘เทพทันใจ’ และ 'เทพกระซิบ' ซึ่งชาวไทยนิยมไปขอพร ขอสิ่งที่หวังกันอย่างล้นหลามตามความเชื่อ ทว่าจริงๆ แล้วเทพทันใจก็คือ ‘นัต’ (Nat) หรือวิญญาณผีศักดิ์สิทธิ์ ที่ไม่ยอมไปเกิด แต่กลับมาช่วยเหลือผู้คน ตามความเชื่อผีดั้งเดิมของชาวเมียนมานั่นเอง

วันสุดท้ายในย่างกุ้ง เราควรละลายเงินจ๊าตพม่า (Kyat) ให้หมดเกลี้ยงกับการซื้อของฝากเพื่อนฝูง กันที่ ตลาดสก๊อต (Scott Market ปัจจุบันเปลี่ยนชื่อใหม่เป็น ‘ตลาดอองซาน’) ที่นี่มีของให้เลือกซื้อตั้งแต่สากกระเบือยันเรือรบ! โดยเฉพาะพลอยหินสีอัญมณีมีค่าต่างๆ ละลานตามาก ราคาก็หลากหลาย ยิ่งถ้าเป็นพลอยแดงจากรัฐทางเหนือของเมียนมา ถือว่าเป็นของแท้และคุณภาพดี เช่นเดียวกับหยกหลากสี ที่ถือเป็นคุณภาพชั้นเลิศ แม้แต่คนจีนยังบินมาซื้อกันที่นี่เลยล่ะ

ย่างกุ้งไม่เคยทำให้ฉันผิดหวัง รอยยิ้มและมิตรไมตรีของผู้คนที่นี่ยังเหนียวแน่นอบอุ่น แต่ฉันไม่แน่ใจเหมือนกันว่าอีก 5-10 ปีข้างหน้า เมื่อความเจริญทางวัตถุย่างกรายเข้ามามากขึ้น ย่างกุ้งจะเป็นเช่นไร แต่นั่นอาจไม่สำคัญเท่า เรื่องราวที่ย่างกุ้งเก็บงำผ่านกาลเวลา รอให้เราไปสัมผัสครับ