วูก้า… ที่น่ากลัว

สัปดาห์ที่แล้ว ผู้บริหารระดับสูงใน หลักสูตรผู้นำ LSP รุ่นที่ 11 ได้นำเสนอผลงานต่อสาธารณะ ในหัวข้อที่ผมได้มอบหมายให้ทำ

Project มีชื่อว่า “Make a Difference” หัวข้อเรื่องก็เน้นกันชัดๆว่า “Post-Covid Leadership Strategy” คือให้ไปหาคำตอบมาว่า “ผู้นำ” จะต้องปรับเปลี่ยนกลยุทธ์อย่างไร เพื่อรับกับสถานการณ์ “หลัง-โควิด” อย่างได้ผล

ทุกกลุ่มนำเสนอกันเต็มแม๊กซ์ และคำหนึ่งที่กล่าวถึงบ่อยครั้งในวันนั้น ก็คือคำว่า “วูก้า” (VUCA) ซึ่งผู้ฟังบางคนได้มาคุยกับผมช่วงคอฟฟี่เบรคว่า เพิ่งได้ยินคำนี้เป็นครั้งแรก ผมก็ตอบว่าเป็นเรื่องปกติ เพราะคำนี้เพิ่ง “ฮ็อต” เมื่อไม่นานมานี้เอง

VUCA มีความหมายว่าโลกเรานั้น “หวือหวา ไม่แน่นอน ซับซ้อน และ ลางเลือน” (Volatile, Uncertain, Complex, และ Ambiguous)

กลุ่มที่นำเสนอเชิงวิชาการ บอกว่า “COVID-19 คือตัวอย่างหนึ่งของ VUCA” ซึ่งมันเกิดขึ้นเร็วมาก และย้ำว่าผู้นำควรติดตามปัจจัยอีกหลายๆอย่าง เช่น เทคโนโลยี ประชากรสูงอายุ อากาศเปลี่ยนแปลง ฯลฯ เพื่อใช้คาดการณ์อนาคต และการวางแผนกลยุทธ์

ผมคิดว่า แนวคิดเช่นนี้ก็คือการ “อ่านสภาพแวดล้อมให้ออก” (Environmental Scanning) ซึ่งเป็นเรื่องที่ต้องทำ และใครๆก็ทำกันมานานแล้ว 

ช่วงท้าย ผู้ทรงคุณวุฒิภายนอก ได้ให้เกียรติมาวิจารณ์การนำเสนอ ซึ่ง ในส่วนของผมเอง ในฐานะเป็นผู้มอบการบ้าน ก็ได้รับเชิญให้ข้อคิด ก่อนปิดการเสวนา

ผมได้ให้ความเห็นว่า การนำเรื่อง VUCA มาเสนอนั้น เป็นเรื่องที่ตรงประเด็น เพราะเป็นแนวคิดที่โยงใยกับเรื่องของ Leadership โดยตรง ถือว่าตรงกับหัวข้อเรื่อง

การกล่าวว่า COVID เป็นตัวอย่างหนึ่งของ วูก้า ก็ถูกต้องเช่นกัน แต่ผมอยากให้รับรู้ว่า วูก้าไม่ใช่เรื่องใหม่ แม้หลายๆคนไม่เคยได้ยินมาก่อน แต่มันเกิดขึ้นตั้ง 33 ปีมาแล้ว

เมื่อปี 1987 นักวิชาการสองคน ได้นำเสนอว่าโลกใบนี้ กำลังเปลี่ยนไปอย่างรวดเร็ว ใน 4 มิติ เพียงแต่เขายังไม่ได้เรียกมันว่า วูก้า เท่านั้นแหละ

จนกระทั่งอีกหลายปีต่อมา วงการทหาร ได้นำแนวคิดนี้ไปขยายผล แล้วสร้างคำย่อขึ้นมา ที่เรียกว่า “VUCA” ซึ่งเป็นคำย่อของ Volatile, Uncertain, Complex, และ Ambiguous หลังจากนั้น “VUCA World” ก็เป็นคำที่ฮ็อต ตลอดมา

ผมให้ข้อสังเกตว่า โลกเราก็เคยเจอวูก้าตัวอื่นๆมาแล้ว เช่น SARS เป็นต้น ผมจึงขอถามว่า “แล้ว COVID เป็น VUCA ที่แตกต่างจากตัวอื่นๆ” ในอดีต อย่างมีนัยสำคัญ ตรงไหน

พูดง่ายๆคือ ผมขอถามว่า VUCA ที่เราเคยพบในช่วง Pre-Covid  กับช่วง Post-Covid มันต่างกันอย่างไร ซึ่งคำตอบในใจผมก็คือ มันแตกกันต่างตรง “ความเฉียบพลัน" ที่มาเยือน “ผลกระทบ” ที่ลามปามอย่างรวดเร็ว และ “ความคาดไม่ถึง” ว่าจะมีอะไรที่เราต้องเผชิญ ในระดับขนาดนี้

การ “คาดไม่ถึง” ทำให้เรา “พยากรณ์แทบไม่ได้” (Unpredictable) มันมาเยือนเราอย่างไม่รู้เนื้อรู้ตัว นึกสภาพล่วงหน้าไม่ออก มาแบบมองไม่เห็น และน่ากลัวถึงขนาดไม่มีใครกล้าออกจากบ้านกันทั้งโลก แบบนั้นเลยนะ!

ผมจึงสรุปว่า ตรงนี้น่าจะเป็นความแตกต่างของโควิด จากวูก้าตัวอื่นๆในอดีต เพราะโควิดทำให้เราตระหนักว่า โลกสมัยนี้ ไม่ใช่แค่ “Uncertain” อย่างเดียวเสียแล้ว แต่ยัง “Unpredictable” คือ ยากเกินกว่าจะคาดการณ์ และ “Unimaginable” คือเกินกว่าที่จะจินตนาการได้ อีกด้วย

แต่ในเมื่อผู้นำ มีหน้าที่ต้องคาดการณ์ เพื่อนำมาใช้ในการวางแผน...ดังนั้น ในความคิดของผม กลยุทธ์และความท้าทาย ในยุค “หลัง-โควิด” (Post-COVID) ก็คือ ผู้นำจะพยากรณ์ “สิ่งที่พยากรณ์แทบไม่ได้” อย่างไร และจะจินตนาการ “สิ่งที่เกินกว่าจินตนาการ” อย่างไร

ผมท้าทายความคิดคนฟังว่า โควิดที่ว่าร้าย แต่เมื่อเจอน้ำสบู่แค่ 20 วินาที มันก็ตาย  มันเจอเจลแอลกอฮอล์ หรือ เจอแสงแดด ประเดี๋ยวเดียว มันก็ตาย คุณลองจินตนาการดูสิว่า The Unpredictable และ Unimaginable ตัวต่อไปอาจเป็นเช่นใด

ถ้าตัวต่อไปที่มาเยือนเรา มันไม่ตายด้วยสบู่ ไม่ตายด้วยเจลแอลกอฮอล์ และไม่ตายด้วยแสงแดดล่ะ เราจะเป็นเช่นใด อย่างนี้แหละครับ ที่ผมเรียกว่า The Unpredictable และ The Unimaginable

ถ้ามันมาจริง มนุษย์จะเป็นเช่นใด? ตรงนี้ ผมมีพล็อตในสมองอยู่แล้ว อาจจะเอาไปขายให้ฮอลลีวู้ด เร็วๆนี้แหละครับ...555

เมื่อโควิด คือบทพิสูจน์ว่า The Unpredictable และ Unimaginable มีจริงในโลก กลยุทธ์ถัดไปที่ท้าทายก็คือ เราจะ “วางแผน” กันอย่างไร ในเมื่อคาดการณ์อะไรก็ยากขึ้นทุกที จนเกือบจะคาดไม่ได้เลย

ตรงนี้ใช่ไหม ที่ COVID ทำให้ VUCA ไม่ใช่วูก้าตัวเดิมอีกแล้ว

ในวันเสวนา ผมก็สรุปไว้ประมาณนี้แหละครับ ถ้าวิธีคิดของผมไม่ผิด ผมก็อยากนำเสนอในวันนี้ ว่า VUCA ในยุคหลัง-โควิด น่าจะต้องเปลี่ยนคำใหม่ ให้แรงขึ้น และทันกับโลกที่เปลี่ยนไป มากยิ่งขึ้น

คำว่า “Uncertain” หรือ “U” ใน VUCA นั้น ผมว่าธรรมดาไปเสียแล้ว มันแปลง่ายๆว่า ไม่แน่นอน ก็อะไรๆก็ไม่แน่นอนทั้งนั้นแหละครับ แต่ คำใหม่ ที่ผมเสนอ จะสอดคล้องกับโลกปัจจุบัน และอนาคตมากกว่า คือคำว่า “Unpredictable”

คุณว่า “แรงกว่า และ ตรงกว่า” ไหมครับ

ดังนั้น VUCA ในเวอร์ชั่นที่ผมเสนอ ก็คือ “Volatile, Unpredictable, Complex, และ Ambiguous” ครับ ผมขอแปลเป็นไทยให้เลยว่า “หวือหวา พยากรณ์ยาก ซับซ้อน และ ลางเลือน”

 

ถ้าหากผมยังแปลไม่ถูกจริต... คุณจะแปลใหม่ก็ได้นะครับ