เปลี่ยนแปลงใหญ่

ด้วยเหตุที่ต้องมีหลายปัจจัยสนับสนุนให้เปลี่ยนแปลงได้สำเร็จและหลายปัจจัยได้มาเสมือนเหตุบังเอิญ ซึ่งการเปลี่ยนแปลงใหญ่ที่ประสบความสำเร็จเป็นที่ประจักษ์คือ อินเทอร์เน็ต ที่กลายเป็นเสมือนเส้นเลือดใหญ่ของการดำรงชีวิตในปัจจุบันบางคนเชื่อไปถึงขนาดว่าอินเทอร์เน็ตช่วยส่งเสริมให้มีการเปลี่ยนแปลงใหญ่ในหลายบ้านหลายเมืองเสียด้วยซ้ำ

นักปราชญ์คนหนึ่งที่มีบทบาทสำคัญในการสร้างสรรอินเทอร์เน็ต สรุปปัจจัยส่งเสริมให้การเปลี่ยนแปลงใหญ่ประสบความสำเร็จขึ้นได้ไว้ 6 ประการ ซึ่งน่าจะใช้เป็นแนวทางในการส่งเสริมให้เกิดการเปลี่ยนแปลงใหญ่ในเรื่องอื่นๆ ให้เกิดขึ้นได้ ปัจจัยแรก คือ การเปลี่ยนแปลงใหญ่จะประสบความสำเร็จได้ต้องมีคนเก่งเป็นคนขับเคลื่อนอินเทอร์เน็ตเกิดขึ้นได้เพราะการรวมตัวของนักวิจัยมือดีของโลกในขณะนั้นและไม่ใช่แค่เก่งคน สองคน แต่เป็นการเปลี่ยนแปลงจากเครือข่ายของคนเก่งที่ร่วมงานกันอย่างเหนียวแน่น ทำให้มีเรี่ยวแรงสติปัญญาพอจะฝ่าฟันนานาอุปสรรคที่ขวางหน้าอยู่ได้ ยิ่งเป็นการเปลี่ยนแปลงใหญ่เท่าใด อุปสรรคยิ่งมากมายเท่านั้น เก่งไม่พอหรือเก่งไม่เยอะก็ทะลวงอุปสรรคมหึมานั้นไปไม่ได้

ประเด็นเปลี่ยนแปลงที่ท้าทายต่อชีวิตในอนาคตของผู้คนเป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ช่วยให้การเปลี่ยนแปลงใหญ่ประสบความสำเร็จขึ้นได้ อินเทอร์เน็ตสำเร็จได้เพราะอินเทอร์เน็ตให้สารพัดผลดีกับอนาคตของผู้คน ในขณะที่พลังงานที่มีความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีอย่างล้ำลึกไม่ประสบความสำเร็จในการเปลี่ยนแปลงเพราะไม่มีความชัดเจนกับอนาคตของผู้คนเรื่องใหญ่ ที่ต้องการให้เกิดการเปลี่ยนแปลงขึ้นได้นั้น ต้องเป็นเรื่องที่มีความชัดเจนว่าจะส่งผลกับอนาคตของผู้คนอย่างไร ต้องบอกกันให้เข้าใจตรงกันว่าเมื่อเปลี่ยนไปแล้วชีวิตจะดีขึ้นอย่างไร โดยมีรูปธรรมที่ชัดเจน

ประเด็นการเปลี่ยนแปลงที่ไม่มีข้อจำกัดเรื่องเวลาคือช้าหรือเร็วก็ต้องเกิดการเปลี่ยนแปลงจะเป็นการเปลี่ยนแปลงใหญ่ที่ประสบความสำเร็จ อินเทอร์เน็ตใช้เวลาในการเปลี่ยนแปลงอย่างเชื่องช้าในระยะแรกๆเพราะติดขัดอยู่กับรูปแบบเครือข่ายที่มีอยู่แต่ดั่งเดิม ที่คุ้นเคยกันอยู่ แต่เมื่อเวลาผ่านไประยะหนึ่งอินเทอร์เน็ตก็ก้าวหน้าอย่างรวดเร็ว เพราะรูปแบบเครือข่ายเดิมเริ่มล้าหลังตามไม่ทันการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีและความต้องการของผู้คน เรื่องอะไรที่จะเป็นการเปลี่ยนแปลงใหญ่ อย่าเร่งรัด อย่าตีกรอบข้อจำกัดเรื่องเวลาไม่เปลี่ยนวันนี้สักวันหนึ่งก็ต้องเปลี่ยน

การเปลี่ยนแปลงใหญ่ที่ต้องใช้ต้นทุนสูงในการขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงมักไม่ประสบความสำเร็จเพราะติดขัดในเรื่องทรัพยากรที่ต้องใช้ขับเคลื่อน อินเทอร์เน็ตไม่มีข้อจำกัดเรื่องต้นทุนในการพัฒนาทั้งในเชิงเงินสนับสนุนการวิจัยที่มีอยู่มากมายในยุคสงครามเย็น และยังเป็นการวิจัยที่กระจัดกระจายเป็นเรื่องเล็กๆ หลายเรื่องซึ่งเมื่อมารวมเข้าด้วยกันแล้วกลายเป็นการเชื่อมต่อเครือข่ายขนาดมหึมาอย่างที่ไม่เคยมีมาก่อนในโลกนี้ อยากสร้างการเปลี่ยนแปลงใหญ่ต้องอย่าใช้ต้นทุนสูงเกินไป

เรื่องใหญ่ที่มีองค์ประกอบรุงรังแทบไม่เคยประสบความสำเร็จรุงรังจนบอกชัดๆ ไม่ได้ว่าอะไรคือแกนกลางของการเปลี่ยนแปลงที่อยากให้เกิดขึ้น ต่างคนต่างขับเคลื่อนกันไปคนละทางสองทางจนขาดโมเมนตัมในการผลักดันการเปลี่ยนแปลงใหญ่ขึ้นได้ อินเทอร์เน็ตเกิดขึ้นได้จากแกนใหญ่เพียงเรื่องเดียวคือเปลี่ยนแปลงให้มีกติกากลางในการทำให้เครือข่ายที่แตกต่างกันสามารถร่วมงานกันได้ เรื่องใหญ่ที่เปลี่ยนแปลงสำเร็จได้ต้องกำหนดแกนการเปลี่ยนแปลงเพียงหนึ่งหรือสองเรื่องอย่าแสวงหาการเปลี่ยนแปลงที่ปราศจากแก่นกลางที่สำคัญแต่เต็มไปด้วยเรื่องเล็กเรื่องน้อยโยงกันเป็นพวง

อย่าคาดหวังการเปลี่ยนแปลงใหญ่ใดๆ ที่เป็นเพียงอุดมคติ เป็นแค่อะไรสักอย่างที่ใครพูดแล้วดูดี อินเทอร์เน็ตมุ่งเน้นเฉพาะประเด็นการเปลี่ยนแปลงที่นำไปปฏิบัติได้ แตกต่างไปจากหลายงานวิจัยที่เน้นความสมบูรณ์แบบทางวิชาการ ซึ่งจนแล้วจนรอดงานวิจัยเหล่านั้นก็ไม่ทำให้มีการเปลี่ยนแปลงใดๆ เกิดขึ้น ในทางตรงข้ามการเปลี่ยนแปลงที่เน้นเฉพาะสิ่งที่ปฏิบัติได้นำไปสู่การนำไปปฏิบัติได้จริง แต่ไม่ได้แปลว่าทำแล้วจะได้ผลตรงกับที่คาดหวังไว้เสมอไป แต่อย่างน้อยก็มีการขยับตัวเปลี่ยนแปลงไปบ้างและเปิดโอกาสให้มีหนทางใหม่ที่จะต่อยอดการเปลี่ยนแปลงนั้นได้ แต่ถ้ามัวแต่มองหาการเปลี่ยนแปลงอย่างสมบูรณ์แบบคิดกันแล้วคิดกันอีก แต่ไม่ได้ลงมือทำสักทีเพราะทุกอย่างที่คิดต้องสมบูรณ์แบบทำให้ยากเย็นในการนำไปปฏิบัติการเปลี่ยนแปลง จึงไม่มีโอกาสจะเกิดขึ้นจริง เกิดแค่ในความฝันของคนบางคนเท่านั้น