Word of The Year 2018

ยังสะท้อนการเปลี่ยนแปลงของสังคมและวัฒนธรรมตลอดจนปรากฏการณ์ใหม่ที่เกิดขึ้นและความสนใจของประชาชนชาวโลกอีกด้วย WOTY ของปี2018 น่าสนใจและมีนัยยะสำคัญในหลายลักษณะอีกด้วย

ประเพณีประกาศWOTY เริ่มในปี 1971 โดย The American Dialect Society ตามประเพณีเยอรมันที่เรียกว่า Wort des Jahres โดยพิจารณาจากคำหรือวลีที่ใชักันพิเศษในสาธารณะระหว่างปีนั้นๆ คำที่ประกาศท้ายปีว่าเป็นWOTY มาจากการลงคะแนนอย่างอิสระของนักภาษาศาสตร์ ในเวลาต่อมาก็มีองค์กรอื่นๆ กระทำตามจนได้รับความนิยมมากกว่า

องค์กรซึ่งเป็นที่ยอมรับมากที่สุดในการประกาศ WOTY ก็คือ Oxford Dictionaries โดยเลือกคำหรือวลีซึ่งสะท้อนสปิริต อารมณ์ ความรู้สึก และความนิยมในการใช้ในช่วงปีนั้นได้ดีที่สุด

เมื่อเดือน พ.ย. 2018 Oxford Dictionaries ประกาศให้ WOTY ของปี 2018 คือ คำว่า “toxic” คำนี้เป็นคำคุณศัพท์หมายความสั้นๆว่า “poisonous” หรือ “เป็นพิษ”

คำนี้ปรากฏครั้งแรกในภาษาอังกฤษในศตวรรษที่17 จากรากภาษาละตินว่า “toxicus” ซึ่งหมายถึง “เป็นพิษ” “ใส่ยาพิษไว้” โดยมีที่มาจากคำในภาษากรีกโบราณซึ่งหมายถึงยาพิษที่ทาไว้ปลาย ลูกธนู กล่าวโดยสรุป “toxic” เกี่ยวพันกับเรื่องที่เป็นพิษหรือก่อให้เกิดความเป็นพิษ

เหตุผลที่ “toxic” ได้รับเลือกก็เพราะมีศักยภาพของการใช้อย่างถาวรในบริบทที่มีความสำคัญทางวัฒนธรรมการนิยมใช้“toxic” ในปี 2018 โยงใยกับหลายเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น

งานวิจัยของ  Oxford Dictionaries พบว่ามีการค้นหาความหมายของtoxicเพิ่มขึ้นถึง 45% ผ่าน Oxforddictionaries.com ในรอบปี2 018 โดยเกี่ยวพันกับ10 เรื่องมากที่สุดดังต่อไปนี้ สารเคมี ความเป็นชาย เนื้อหาสาระ กาซสิ่งแวดล้อม ความสัมพันธ์ วัฒนธรรม ขยะสาหร่าย และอากาศ

การพูดถึงความเป็นพิษที่เกี่ยวกับสารเคมี(chemical toxic)มีมากที่สุดก็เพราะ เกิดเหตุการณ์ฆ่าอดีตสายลับของรัสเซียและลูกในอังกฤษ คือ Sergei Skripal และYulia Skripal โดยใช้ก๊าซพิษ(nerve gas)จนพ่อเสียชีวิตและลูกสาวเจ็บหนัก เหตุการณ์นี้ส่งแรงกระทบไปทั่วโลกตะวันตกและเปิดประเด็นการเข้าถึงสต๊อกของสารพิษในโลก

toxic chemical นำไปสู่เรื่อง toxic waste (ขยะพิษ)และการเผาไหม้ซึ่งสร้างtoxic gas คุณภาพของอากาศ สิ่งแวดล้อม สาหร่ายเป็นพิษ(สาหร่ายปริมาณมากไหลจากทะเลสาบ Okeechobee ในฟลอริดาลงทะเลจนทำลายสิ่งมีชีวิตในทะเลและอุตสาหกรรมท่องเที่ยว)

นอกจากสิ่งเป็นพิษที่จับต้องได้แล้ว มนุษย์ปัจจุบันใช้ “toxic” กับสถานที่ทำงาน(toxic workplace) (วันศุกร์สุดแสนดีใจแต่ภาวนาในคืนวันอาทิตย์ไม่ให้มีเช้าวันจันทร์)กับความสัมพันธ์(toxic relationship)กับความเป็นชาย (toxic masculinity)ฯลฯ

คำว่า“toxic”ในบริบทเหล่านี้ใช้กันมานานแล้วในภาษาอังกฤษ โดยเฉพาะtoxic relationship และtoxic person (ไม่ว่าชายหรือหญิง)ซึ่งมีความหมายไปในทางลบ กล่าวคือเป็นพิษ ไม่เป็นคุณบ่อนทำลาย ฯลฯ

toxic relationship เกิดได้กับทุกความสัมพันธ์ไม่ว่าระหว่างคนรัก สามีภรรยา พ่อแม่ พี่น้อง ญาติมิตร ลูกน้องเจ้านาย ฯลฯ มันไม่ได้เกิดขึ้นทันทีหากพัฒนาขึ้นมาทีละน้อยข้ามระยะเวลา เปรียบเสมือนแสงสว่างจากกลางวันค่อยๆมืดมิดสู่กลางคืนแบบไม่รู้ตัว สาเหตุก็เกิดขึ้นได้หลากหลาย ส่วนใหญ่มักเกิดจากฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งหรือทั้งสองฝ่ายบกพร่องหลักธรรมของชีวิตปล่อยให้โลภะ โทษะ โมหะ เข้าครอบงำ

ความสัมพันธ์ที่ดีปราศจาก “toxic” ก็คงคล้ายกับความสุขในครอบครัว ดังบันทัดแรกของนิยายAnna Karenina (1877)ของLeo Tolstoy ที่กล่าวว่า “ครอบครัวทั้งหมดที่มีความสุขมีลักษณะที่เหมือนกัน ส่วนแต่ละครอบครัวที่ไม่มีความสุขต่างก็ไม่มีความสุขตามเส้นทางของตนเอง” (Happy families are all alike; every unhappy family is unhappy in its own way.)

ความสัมพันธ์ที่ดีจะมีลักษณะที่คล้ายกันเช่นมีความปรารถนาดีต่อกันอย่างจริงใจ มีความเห็นอกเห็นใจกันมีความห่วงใยอาทรกันฯลฯส่วน toxic relationship เกิดขึ้นได้จากสาเหตุร้อยแปดพันประการ

ตัวละครที่สามารถสร้างความเป็น “toxic ”ได้ทุกเรื่องก็คือ toxic people พวกเขามีบุคลิกประจำตัวที่ไม่สร้างสรรค์อันได้แก่ความไม่จริงใจ คำพูดที่สร้างความเจ็บปวดสร้างความร้าวฉานมองเห็นโลกในแง่ลบ ความเห็นแก่ได้ และการไม่ให้เกียรติผู้อื่นซึ่งเป็นหัวใจของการมีความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้อื่น

มนุษย์ “toxic ”เป็นคนน่าสงสารที่ควรให้ความเห็นอกเห็นใจแต่ก็ควรหลีกเลี่ยงให้มากที่สุดเพราะมักนำมาซึ่งปัญหาและความปวดใจแก่คนรอบข้าง toxic chemicalเป็นอย่างใดtoxic people ก็ประมาณนั้น

ประเด็น toxic masculinity หรือความเป็นชายที่เป็นพิษดังที่Oxford Dictionaries กล่าวถึงนั้น มีที่มาจากเรื่องการไต่สวนนายBrett Kavanaugh โดยวุฒิสภาเพื่อแต่งตั้งเป็นผู้พิพากษาศาลสูงสุด(Supreme Court )ของสหรัฐ และมีหญิงสาวกล่าวหาว่าเขาข่มขืนเธอเมื่อตอนเป็นวัยรุ่น เรื่องอื้อฉาวนำไปสู่ประเด็นเรื่องความเป็นชายที่เป็นพิษ

"toxic เตือนใจให้นึกถึงtoxic relationshipและ toxic people เป็นพิเศษ ปัจจุบันมีข้อความกินใจจำนวนมากในโลกภาษาอังกฤษ เช่น Letting go of toxic people in your life is a big step in loving yourself. (Hussein Nishah: การปลดปล่อยคนเป็นพิษในชีวิตไปคือก้าวสำคัญในการรักตัวเอง)

“Toxic people spread their toxin to you and then you, in return, become a wasteland like they are. (Body Focus: พวกคนเป็นพิษ พ่นพิษใส่คุณและแล้วคุณก็จะกลายเป็นพสุธาไร้คุณค่าเหมือนเช่นที่พวกเขาเป็น)