การสร้างจีดีพีด้วยวิธีสามานย์ (ภาค 2)

วันนี้ขอปรับขยายเนื้อหา บทก่อนเสนอว่า “จีดีพี” ที่ใช้วัดสภาวะเศรษฐกิจมีข้อบกพร่อง (GDP ย่อจาก Gross Domestic Product หรือ “ผลิตภัณฑ์มวลรวมของประเทศ”) การเพิ่มขึ้นของมันซึ่งโดยทั่วไปมองว่าดี จึงมิใช่จะดีเสมอไป ทั้งนี้เพราะการเพิ่มอาจมาจากสิ่งที่แทบไม่มีผลดี เช่น การผลิตและสูบบุหรี่ การสูบบุหรี่มีผลร้าย เมื่อการสูบบุหรี่ทำให้เจ็บป่วย ค่ารักษาพยาบาลยังนับเพิ่มเข้าไปในจีดีพี ทั้งที่ไม่มีใครต้องการความเจ็บป่วย

การพนันก็มีผลร้าย แต่หากกฎหมายอนุญาตให้เปิดบ่อนซึ่งอาจเรียกว่าสถานบันเทิงแบบครบวงจร การพนันถูกนับเข้าไปเป็นส่วนหนึ่งของจีดีพี ณ วันนี้ เรามีสลากกินแบ่งรัฐบาลซึ่งมอมเมาชาวบ้านแทบทั่วทุกหัวระแหง มันมีผลร้าย แต่ถูกนับรวมเข้าไปในจีดีพี หากรัฐบาลเพิ่มช่องทางการเสี่ยงโชคแบบนี้ จีดีพีจะเพิ่มขึ้นแน่ แต่ด้วยวิธีสามานย์

ส่วนในด้านกัญชาซึ่งดูจะยังสับสนมาก จากข้อมูลที่ใช้ในการโต้เถียงกันพอจะอนุมานได้ว่า กัญชามีทั้งส่วนดีและส่วนเสีย เมื่อไรกฎหมายยอมรับส่วนเสียของมัน เมื่อนั้นการผลิตและใช้กัญชาจะถูกนับเข้าไปในจีดีพี แต่ก็ด้วยวิธีสามานย์เช่นกัน

ในช่วงนี้ยังมีการถกเถียงกันอย่างต่อเนื่องเรื่องเขตเศรษฐกิจพิเศษที่รับรู้กันโดยทั่วไปในนามของ “อีอีซี” (EEC ย่อจาก Eastern Economic Corridor) รัฐบาลได้ลงมือทำโครงการนี้พร้อมกับโหมโฆษณาว่ามันจะมีผลดีหลายอย่างรวมทั้งการเพิ่มจีดีพีในระดับสูง จริงอยู่ การลงทุนลงแรงในโครงการจะทำให้เกิดจีดีพีจำนวนมาก แต่การเกิดขึ้นนั้นจะมีส่วนสามานย์อย่างไร ผู้กำนโยบายดูจะมิได้ไตร่ตรองอย่างลึกซึ้ง

อนึ่ง การสร้างจีดีพีมาจากปัจจัยใน 3 หมวดหมู่คือ ที่ดิน แรงงานและทุน มองอย่างคร่าว ๆ จีดีพีที่เกิดจากที่ดินคงตกถึงมือชาวบ้านในย่านอีอีซีไม่มากเนื่องจากที่ดินส่วนหนึ่งถูกเวนคืนเป็นของรัฐเพื่อจัดสร้างปัจจัยพื้นฐานและอีกส่วนหนึ่งถูกกว้านซื้อไปโดยนายทุนไทยขนาดใหญ่แล้ว นายทุนไทยจะได้รับส่วนแบ่งจากจีดีพีในรูปของค่าเช่าที่ดินในนิคมอุตสาหกรรมจำพวกให้เช่า 99 ปี ฯลฯ ในด้านแรงงาน คนไทยน่าจะได้รับเป็นส่วนใหญ่ แต่ก็ไม่ทั้งหมดเพราะงานบางอย่างคนไทยไม่ยอมทำ หรือไม่มีโอกาสทำ เช่น งานที่ได้ค่าแรงขั้นต่ำและงานบริหารระดับสูงของบริษัทต่างชาติ ในด้านทุน นายทุนทั้งไทยและต่างชาติจะได้ไปโดยนายทุนต่างชาติจะได้รับไปอัตราสูงกว่าเนื่องจากรัฐบาลเสนอแรงจูงใจถึงระดับแทบกราบไหว้ให้พวกเขาเข้ามา

ในมุมกลับของตัวเลขจีดีพีที่จะเพิ่มขึ้นนั้น มีการหายไปของจีดีพีที่เคยเกิดขึ้นในพื้นที่มาก่อนจากเกษตรกรรมและจากการทำธุรกิจอื่น เมื่อจีดีพีเริ่มเพิ่มขึ้น มีส่วนที่มองได้ว่ามาจากความสามานย์ เช่น การทำลายสิ่งแวดล้อมเพื่อดูดทรายและระเบิดภูเขาเอาหินมาใช้ในการก่อสร้าง สารพิษต่าง ๆ จากโรงงานจะถูกปล่อยออกไปในสิ่งแวดล้อม สิ่งเหล่านี้ยากที่จะกำจัดแบบสิ้นซากเนื่องจากสังคมไทยเต็มไปด้วยความฉ้อฉล ผลกระทบจะเกิดต่อสุขภาพของชาวไทย เมื่อป่วยไข้ การรักษาพยาบาลก่อให้เกิดจีดีพีที่มาจากความสามานย์อีกทอดหนึ่ง ในกรณีของแรงงานต่างชาติ จีดีพีที่มาจากรายได้ย่อมไปตกอยู่ในมือเขา สิ่งที่พวกเขาทิ้งไว้ให้แผ่นดินไทยได้แก่อุจจาระ ปัสสาวะและปฏิกูลอื่น ๆ ซึ่งคนไทยคงไม่ปรารถนา ทว่าการกำจัดมันกลับเพิ่มจีดีพี ในด้านทุน ส่วนของจีดีพีที่มาจากการลงทุนของนายทุนต่างชาติย่อมเป็นของเขา

ในบริบทของสังคมไทยซึ่งมีความเหลื่อมล้ำสูงยิ่งและสิ่งแวดล้อมนับวันจะเลวลง จีดีพีจากอีอีซีคงไม่ทำให้สภาวะใน 2 ด้านนี้ดีขึ้น ตรงข้ามมันจะทำให้ยิ่งเลวร้าย แต่คงสายเกินไปที่จะกลับมาทบทวนจากมุมมองของการสร้างจีดีพีด้วยวิธีสามานย์เพื่อยุติโครงการนี้แล้ว ผู้รู้เท่าทันจึงควรเตรียมรับสถานการณ์ไว้ให้พร้อม