Facebook Libra : นวัตกรรมเปลี่ยนโลกการเงิน

 จะถูกออกแบบให้มีลักษณะอย่างไร จนกระทั้งกลางเดือนมิถุนายนที่ผ่านมา Fb ได้ออก White Paper เพื่ออธิบายถึง “Libra” หรือ ที่ Fb เรียกสิ่งนี้ว่า “Stable Digital Cryptocurrency” 

Libra คืออะไร

Libra คือ คริปโท ที่คิดค้นโดย Fb โดยมีวัตถุประสงค์ให้เป็นสกุลเงินดิจิทัลที่สามารถใช้ได้ทั่วโลก โดยให้มีคุณลักษณะพิเศษหลักสามประการ คือ 1) ทำงานบน Blockchain เพื่อสร้างความปลอดภัยและน่าเชื่อถือ 2) กำหนดให้มีสินทรัพย์หนุนหลังที่ชัดเจน 3) ถูกกำกับโดยกลุ่มสมาชิก Libra Association หรือ กลุ่มความร่วมมือของผู้ให้บริการด้านระบบชำระเงินและบริษัทเทคโนโลยีรายใหญ่ทั่วโลก (Paypal, Uber และ Visa เป็นต้น) โดย Association นี้ จะทำหน้าที่เป็น Validator Node ให้กับระบบ Libra Blockchain หรืออาจกล่าวได้ว่า Association นี่เองที่จะคอยให้ Consensus ในธุรกรรมของ Libra ตามหลักการทำงานของ Blockchain

ดังนั้น การสร้าง Association ก็เพื่อลดปัญหาการแข่งขันและอุปสรรคในการสร้างความร่วมมือของผู้ให้บริการรายอื่น ๆ โดยดึงผู้เล่น (ที่อาจเป็นคู่แข่ง) ให้อยู่ภายใต้กฎกติกาเดียวกัน และกำหนดหน้าที่ให้เหมือนกัน คือ การควบคุมระบบ Libra โดยการให้ Consensus เพื่อบรรลุ goal ในการสร้างระบบ Global Currency ของ Fb ซึ่งแน่นอนว่าผู้เล่นรายต่าง ๆ ยินดีเข้าร่วม และในที่สุดการรวมตัวของบิ๊กเนมเหล่านี้จะช่วยการสร้างความน่าเชื่อถือให้กับ Libra

Libra ไม่เหมือน BitCoin

แม้ Libra และ Bitcoin จะเป็นคริปโทเช่นเดียวกัน แต่ในรายละเอียดนั้น แตกต่างกันอย่างมาก กล่าวคือ ประการแรกหากพิจารณาจากการออก BitCoin เป็นคริปโทประเภท Decentralized ซึ่ง คริปโทประเภทนี้ จะไม่สามารถระบุตัวผู้ออกได้ และการได้มาต้องผ่านกระบวนการ mining ในขณะที่ Libra เป็นคริปโทในลักษณะที่สามารถระบุตัวผู้ออกได้โดยชัดเจน หรือที่เรียกว่า Privated – Entity Issued ซึ่งมักเป็นการออกโดยองค์กรธุรกิจ

ประการที่สอง BitCoin มีมูลค่าที่ผันผวน แต่ Libra มีค่าคงที่ตามแบบ Stable Coin โดยมูลค่าของ BitCoin นั้นเกิดจากปริมาณการซื้อขายในตลาดตามหลัก demand/supply ซึ่ง “ตลาด” ที่ว่านี้จะทำการตลอด 24 ชั่วโมง นั้นแปลว่า การซื้อขายเกิดขึ้นตลอดเวลาและราคาก็มีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลาเช่นกัน ในทางกลับกัน Libra ยึดหลักของ Stable Coin หรือเหรียญที่ถูกสร้างให้มีมูลค่าคงที่ โดยให้มีสินทรัพย์อ้างอิงเป็นการกำหนดมูลค่าและค้ำประกันราคาไม่ให้ผันผวนตามปัจจัยตลาดอย่างในกรณีของ BitCoin ซึ่งสินทรัพย์ที่ถูกนำมาหนุนหลังในกรณีของ Libra คือ เงินจริงๆ และให้รวมถึงเครื่องมือทางการเงินต่าง ๆ (เช่น พันธบัตรรัฐบาล) ซึ่ง Fb ยืนยันว่า Libra จะต้องมีสินทรัพย์หนุนหลังอยู่เต็มจำนวนเสมอ เพราะเป็นกลไกสำคัญในการสร้างมูลค่าให้กับ Libra เช่น นำ Libra มาผูกกับมูลค่าของสกุลเงินโดยกำหนดให้ 1 Libra มีมูลค่าเท่ากับ xy USD เป็นต้น (โดยมากจะกำหนดแบบ 1 ต่อ 1 ตามหลัก Fiat-Collateralized) ดังนั้น จากหลักการเช่นนี้ผู้ใช้บริการจะทราบมูลค่าที่แน่นอนของ Libra ที่ถือครองอยู่เสมอ 

จะได้ Libra มาได้อย่างไร

White Paper กำหนดให้มี “Authorized resellers” หรือ ผู้จัดจำหน่ายที่ได้รับอนุญาตให้เป็นผู้ขาย Libra โดยการขายทุกครั้งจะมีการประกันมูลค่ากับ assetsที่แลกเปลี่ยนอยู่เสมอเพื่อให้ Libra เก็บมูลค่าเท่ากับจำนวน/มูลค่าของ assets ที่ทำการแลกเปลี่ยน ซึ่งในปัจจุบัน Fb ยังไม่ได้ประกาศว่าใครจะเป็น Authorized resellers ดังกล่าวบ้าง แต่การให้มีผู้จัดจำหน่ายได้นั้นก็ไม่ต่างจากหลักการสร้างสาขาของธนาคาร ที่เป็นการกระจายการให้บริการไปยังที่ต่าง ๆ เพียงแต่ในกรณีของ Libra จะมี Authorized resellers อยู่ทั่วโลก และอาจรวมถึง Fb เองด้วย

ทำไมรีบเปิดตัว Libra  สำหรับผู้เขียน การเปิดตัว Libra ล่วงหน้านั้นมีนัย (มีกำหนดใช้ปี 2020) ผู้เขียนเชื่อว่า Fb ต้องการให้เวลา Regulators ทั่วโลกตั้งตัวและพิจารณากฎหมายที่มีอยู่ว่า “จะตีความให้ Libra เป็นผลิตภัณฑ์ทางการเงินประเภทใดภายใต้กฎหมายของตน?” กล่าวคือ บางประเทศอาจมองว่า Libra เป็นสกุลเงินหรือบริการชำระเงินประเภทใหม่ที่ผู้ให้บริการต้องมาขึ้นทะเบียนให้ถูกต้องกับภาครัฐภายใต้กฎหมาย payment ต่าง ๆ หรือในบางประเทศอาจไม่ยอมรับธุรกรรมที่ใช้ Libra เป็นสื่อกลางเลยก็เป็นได้เช่นกัน ดังนั้น ผู้เขียนจึงคิดแทน Fb ว่า หากปล่อย Libra ให้ใช้ทำธุรกรรมได้เลยในทันที ย่อมมีโอกาสในการถูกต่อต้านจากรัฐบาลในหลายประเทศ และอาจนำไปสู่จุดจบของ Libra ได้โดยง่าย

บริบทกฎหมายไทย

กฎหมายไทยไม่ได้ต่างจากกฎหมายอื่น ๆ ทั่วโลก ที่ยัง “ไม่ยอมรับให้คริปโทเป็นเงินที่ชำระหนี้ได้ตามกฎหมาย” ซึ่ง พ.ร.บ. เงินตรา กำหนดให้ “เงิน” มีความหมายเพียงแค่เหรียญกษาปณ์และธนบัตรที่มีหน่วยเป็น “บาท” และต้องมีทุนสำรองเงินตราหนุนหลังเท่านั้น ซึ่งในประเด็นดังกล่าวกฎหมายได้กำหนดชัดว่า เงินตราที่จะชำระหนี้ได้ตามกฎหมายต้องออกโดยหน่วยงานของรัฐเท่านั้น และเงินตราหนุนหลังต้องเป็นเงินที่ออกโดยรัฐบาลไมใช่เอกชน

อย่างไรก็ดี กฎหมายได้มีข้อยกเว้นว่า “รมว.คลังมีอำนาจกำหนดให้ใช้วัตถุหรือเครื่องหมายใด ๆ เพื่อแทนเงินตราได้” แต่ Libra ไม่มีสภาพเป็นวัตถุ หรือเครื่องหมาย หากแต่เป็นหน่วยข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ที่ไม่มีลักษณะทางกายภาพและไม่สามารถจับต้องได้ ดั้งนั้น ด้วยลักษณะดังกล่าวจึงยากต่อการตีความให้เป็นเงินตราตามกรอบของกฎหมายปัจจุบัน ดังนั้น ผู้เขียนเชื่อว่า Libra มีลักษณะเป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยนมากกว่าเป็นเงินตราที่ชำระหนี้ได้ตามกฎหมาย

นอกจากนี้ คำถามคือ “Authorized resellers” หรือผู้ขาย Libra จะเป็นใครได้บ้างตามกฎหมาย โดยหากตีความให้เป็น Money Changer ตามกฎหมายควบคุมแลกเปลี่ยนของ ธปท. อาจติดอุปสรรคบางประการ กล่าวคือ การประกอบธุรกิจการรับซื้อ/ขายคืนเงินตรา ปัจจุบันจำกัดอยู่เพียง “การทำธุรกรรมระหว่างเงินบาทและเงินตราต่างประเทศ” โดยยังไม่รวมถึง “การซื้อ/ขายระหว่างเงินตรากับคริปโท” และหากจะตีความว่าการซื้อขาย Libra ผ่านผู้ขายดังกล่าวอาจอยู่ในรูปศูยน์ซื้อขาย นายหน้า หรือ ผู้ค้า อาจต้องตีความตามกรอบของ พ.ร.ก. สินทรัพย์ดิจิทัล และต้อง ขออนุญาตในการประกอบธุรกิจจาก ก.ล.ต.

ท้ายที่สุด ที่กล่าวมาทั้งหมดไม่มีผู้เล่นที่เรียกว่า “ธนาคาร” อยู่ในโลกของ Libra ซึ่งหากธุรกรรมทางการเงินในอนาคตจะตัดผู้เล่นรายสำคัญอย่างธนาคารออกไป แล้วธนาคารกลางทั่วโลกจะเหลือใครให้กำกับ? 

[บทความนี้เป็นความเห็นส่วนตัวของผู้เขียน ]