งานห้ามคนต่างด้าว: อุปสรรคต่อการเคลื่อนย้ายแรงงานอาเซียน***

งานห้ามคนต่างด้าว: อุปสรรคต่อการเคลื่อนย้ายแรงงานอาเซียน***

มาตรา 7 ตามพระราชกำหนดการบริหารจัดการการทำงานของคนต่างด้าว (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2561 “กำหนดให้รัฐมนตรีโดยความเห็นชอบของคณะกรรมการอาจ

ประกาศกำหนดให้งานใดเป็นงานที่ห้ามคนต่างด้าวทำก็ได้ โดยจะห้ามเด็ดขาดหรือห้ามโดยมีเงื่อนไขอย่างใดก็ได้นั้น” ซึ่งทำให้คนต่างด้าวที่จะขออนุญาตเข้าเพื่อทำงานในประเทศไทยจะต้องทำงานในตำแหน่งงานที่รัฐบาลมิได้ห้ามคนต่างด้าวทำ ตามพระราชกฤษฎีกาการกำหนดงานในอาชีพและวิชาชีพที่ห้ามคนต่างด้าวทำ พ.ศ. 2522 ที่ยังมีผลประกาศบังคับใช้อยู่ โดยกำหนดให้งานต้องห้ามคนต่างด้าวทำ จำนวน 39 อาชีพ เป็นตำแหน่งงานที่ไม่สามารถขอรับใบอนุญาตเข้าเมืองให้แก่คนต่างด้าวที่เข้าเมืองโดยชอบด้วยกฎหมาย เนื่องด้วยรัฐบาลไทยมีเจตนารมณ์เพื่อต้องการสงวนอาชีพให้แก่คนไทย และต้องการรักษาภูมิปัญญาและเอกลักษณ์ของชาติให้แก่คนไทย

อย่างไรก็ตาม เมื่อวิเคราะห์อาชีพที่ห้ามคนต่างด้าวทำจำแนกตามระดับทักษะของการจัดประเภทมาตรฐานอาชีพ (ประเทศไทย) ฉบับปี 2544 ที่กรมการจัดหางานจัดตามอย่างการจัดประเภทมาตรฐานอาชีพสากลขององค์การแรงงานระหว่างประเทศ (International Standard Classification of Occupations: ISCO 1988) พบว่า ตำแหน่งงานที่ประกาศห้ามคนต่างด้าวทำมีทั้งตำแหน่งงานที่จัดอยู่ในระดับทักษะที่ 1- ระดับทักษะที่ 4 ซึ่งระดับทักษะที่ 1 เป็นตำแหน่งงานในอาชีพขั้นพื้นฐานต่างๆ ที่มิได้ใช้ทักษะที่ซับซ้อนในการปฏิบัติงาน ในขณะที่ระดับทักษะที่ 4 เป็นตำแหน่งงานในอาชีพที่ต้องอาศัยทักษะวิชาชีพในการปฏิบัติงาน 

ทั้งนี้ มีตำแหน่งงานที่จัดอยู่ในระดับทักษะที่ 4 ซึ่งเป็นตำแหน่งงานระดับทักษะวิชาชีพหรือทักษะชำนาญการในการทำงาน จำนวน 7 ประเภทกลุ่มอาชีพ ระดับทักษะที่ 3 จำนวน 5 ประเภทกลุ่มอาชีพ รวมถึงงานควบคุมตรวจสอบหรือให้บริการทางบัญชี (เฉพาะตำแหน่งงานผู้จัดการฝ่ายการเงินและการบัญชี นักบัญชี เจ้าหน้าที่บัญชี) งานในวิชาชีพวิศวกรรม (เฉพาะตำแหน่งงานวิศวกรรมโยธา) งานในวิชาชีพสถาปัตยกรรม (เฉพาะตำแหน่งงานสถาปนิก) งานให้บริการทางกฎหมายหรืออรรถคดี ซึ่งตำแหน่งงานที่อยู่ในระดับทักษะที่ 4 และ 3 จัดอยู่ในกลุ่มตำแหน่งงานระดับทักษะวิชาชีพสำหรับแรงงานที่มีความรู้ ความสามารถ และประสบการณ์สูงในการปฏิบัติงาน

งานห้ามคนต่างด้าว: อุปสรรคต่อการเคลื่อนย้ายแรงงานอาเซียน***

ที่มา: ผู้เขียน วิเคราะห์ระดับทักษะจำแนกตามการจัดประเภทมาตรฐานอาชีพ (ประเทศไทย) ฉบับปี 2544 ที่กรมการจัดหางาน

หมายเหตุ: อาชีพที่ห้ามคนต่างด้าวทำบางอาชีพมีคำนิยามของอาชีพที่หลายตำแหน่งงาน ซึ่งสามารถจำแนกออกเป็นระดับที่แตกต่างกันตามตำแหน่งงานนั้น ๆ ระดับทักษะ จำแนกเป็น 4 ระดับ คือ

ระดับที่ 1 ประกอบด้วย อาชีพขั้นพื้นฐานต่าง ๆ

ระดับที่ 2 ประกอบด้วย เสมียน พนักงานบริการและพนักงานในร้านค้าและตลาด ผู้ปฏิบัติงานที่มีฝีมือในด้านการเกษตรและการประมง ผู้ปฏิบัติงานด้านความสามารถทางฝีมือและธุรกิจการค้าที่เกี่ยวข้อง และผู้ปฏิบัติการโรงงานและเครื่องจักรและผู้ปฏิบัติงานด้านการประกอบ

ระดับที่ 3 ประกอบด้วย ผู้ประกอบวิชาชีพช่างเทคนิคสาขาต่าง ๆ และอาชีพที่เกี่ยวข้อง

ระดับที่ 4 ประกอบด้วย ผู้บัญญัติกฎหมาย ข้าราชการอาวุโส และผู้จัดการ และผู้ประกอบการวิชาชีพด้านต่าง ๆ

ผู้เขียนเห็นว่า รัฐบาลไทยควรพิจารณาปรับปรุงจัดทำบัญชีตำแหน่งงานของอาชีพที่ห้ามคนต่างด้าวทำ โดยอาศัยหลักเกณฑ์และโครงสร้างการจัดประเภทมาตรฐานอาชีพ (ประเทศไทย) ฉบับปี 2544 ที่จัดจำแนกประเภท กลุ่ม หมู่อาชีพที่ชัดเจน รวมถึงสามารถเปรียบเทียบอย่างเป็นระบบกับประเทศอื่นที่ใช้มาตรฐานอาชีพสากลขององค์การแรงงานระหว่างประเทศ นอกจากนี้ รัฐบาลไทยควรยกเลิกตำแหน่งงานในอาชีพที่อยู่ในระดับทักษะที่ 4 ที่เป็นวิชาชีพออกจากบัญชีรายการอาชีพคนต่างด้าวห้ามทำ เนื่องจากเป็นวิชาชีพที่จัดอยู่ในระดับทักษะวิชาชีพหรือทักษะชำนาญการในการทำงาน โดยมีกฎหมายพิเศษว่าด้วยการประกอบวิชาชีพในแต่ละสาขาวิชาชีพแล้ว อันมีผลให้กฎหมายว่าด้วยวิชาชีพที่อยู่ในบัญชีอาชีพห้ามคนต่างด้าวทำ มุ่งห้ามคนต่างด้าวทำงานในประเทศไทย โดยกำหนดบทบัญญัติในคุณสมบัติและไม่มีลักษณะต้องห้ามของบุคคลที่จะทำงานด้วยวิชาชีพว่า ต้องเป็นบุคคลที่มีสัญชาติไทยหรือมีสัญชาติไทยโดยกำเนิด ตามตามพระราชกฤษฎีกาการกำหนดงานในอาชีพและวิชาชีพที่ห้ามคนต่างด้าวทำ พ.ศ. 2522 เช่น กฎหมายว่าด้วยทนายความ กฎหมายว่าด้วยวิชาชีพการบัญชี กฎหมายว่าด้วยการประกอบวิชาชีพสถาปนิก และกฎหมายว่าด้วยการประกอบวิชาชีพวิศวกร อันมีผลให้แรงงานวิชาชีพในประชาคมอาเซียนขาดคุณสมบัติในการขอยื่นเรื่องรับใบอนุญาตประกอบวิชาชีพตามกฎหมายว่าด้วยวิชาชีพนั้นๆ การกำหนดกฎหมายที่มุ่งสงวนอาชีพสำหรับคนสัญชาติไทยทำ โดยไม่จำแนกระดับทักษะของตำแหน่งงานในแต่ละอาชีพ จะมีผลให้การเคลื่อนย้ายแรงงานสู่การเป็นประชาคมอาเซียนไม่สามารถปฏิบัติได้จริงตามข้อตกลงระหว่างประเทศ

*** ชื่อเต็ม: การกำหนดงานที่ห้ามคนต่างด้าวทำ: อุปสรรคต่อการเคลื่อนย้ายแรงงานสู่การเป็นประชาคมอาเซียน

โดย...

ผศ.ดร.สุทธิพร บุญมาก

มหาวิทยาลัยทักษิณ

นักวิจัยฝ่าย 1 สกว.