นโยบายมักง่ายไม่ใช่คำตอบ

นโยบายมักง่ายไม่ใช่คำตอบ

ในช่วงนี้มีข่าวอย่างต่อเนื่องเรื่องรัฐบาลต้องการใช้นโยบายกระตุ้นให้คนไทยมีลูกมากขึ้นเพื่อการพัฒนาและป้องกันปัญหาอันเกิดจากสังคมผู้สูงวัย

อะไรทำให้รัฐบาลคิดเช่นนั้นยากที่จะคาดเดาเพราะไม่ว่าจะมองจากมุมไหน การเพิ่มจำนวนประชากรจะทำให้เกิดปัญหามากกว่าการพัฒนาแบบยั่งยืน

จากมุมมองของจำนวนประชากรกับทรัพยากรโลก ณ วันนี้โลกมีประชากรเกิน 7.5 พันล้านคนและยังเพิ่มขึ้นอย่างไม่หยุดยั้ง ทั้งที่ไม่มีนโยบายกระตุ้นการเกิดอย่างกว้างขวางและหลายประเทศยังชักจูงให้ลดเพราะขาดทรัพยากร ผู้อยู่ในรัฐบาลอาจไม่ทราบว่าโลกขาดทรัพยากรสำหรับสนับสนุนประชากรถึงขั้นวิกฤติมาก่อนจำนวนประชากรจะเพิ่มขึ้นถึง 7.5 พันล้านนานแล้ว ความขัดแย้งจนถึงฆ่าฟันกันภายในประเทศและการรุกรานระหว่างประเทศในปัจจุบันสืบเนื่องมาจากการแย่งชิงทรัพยากรเป็นหลัก ไม่ว่าจะเป็นน้ำ ที่ดิน หรือพลังงาน เหตุการณ์ในย่านตะวันออกกลางเป็นตัวอย่างทั้งในปัจจุบันและในอดีต

ย้อนกลับไปหลายพันปี ย่านตะวันออกกลางเป็นตัวอย่างชั้นเลิศว่าจะเกิดอะไรเมื่อจำนวนประชากรกับทรัพยากรขาดความสมดุลถึงขั้นวิกฤติ ผู้ไม่อ่านประวัติศาสตร์อาจไม่ทราบว่า ในสมัยโบราณ ย่านนั้นก้าวหน้ากว่าทุกย่าน ความก้าวหน้าส่งผลให้จำนวนประชากรเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วจนผลสุดท้ายนำไปสู่การทำลายสิ่งแวดล้อมและการแย่งชิงกันอย่างเข้มข้นส่งผลให้สังคมล่มสลาย ต่อมาความล่มสลายจากสาเหตุเดียวกันเกิดขึ้นในอีกหลายสังคม เช่น สังคมชาวมายาในย่านอเมริกากลางและสังคมชาวเกาะอิสเตอร์ในย่านทะเลใต้ รอบเมืองไทยก็มีให้ดู เช่น สังคมชาวเขมรโบราณ

มองให้แคบลง เมื่อเปรียบกับประเทศส่วนใหญ่ เมืองไทยมีทรัพยากรค่อนข้างมาก หากใช้แบบไม่ทำลายล้าง ทรัพยากรนี้จะเพียงพอสำหรับสนองความจำเป็นพื้นฐานของการดำรงชีวิตของคนไทยในจำนวนปัจจุบันไปอีกนานทั้งด้านอาหาร เสื้อผ้า ที่อยู่อาศัยและยารักษาโรค แต่เราประสบปัญหาเพราะหลากหลายปัจจัยซึ่งคงสาธยายมิได้หมดในบทความนี้ จึงขอเอ่ยถึงบางประเด็น

เราพูดเรื่องการพัฒนามานาน แต่เป็นที่ประจักษ์ว่าคนไทยส่วนใหญ่ไม่เข้าใจกระบวนการพัฒนาและอะไรคือเป้าหมายที่แท้จริง ขอเรียนว่าเป้าหมายของการพัฒนาคือการพัฒนาคนไทยให้มีคุณภาพทุกด้านเพิ่มขึ้นจนส่งผลให้ดำเนินชีวิตได้ด้วยความสุขกายสบายใจแบบยั่งยืนอย่างทั่วถึง

ความสุขกายสบายใจมาจากปัจจัยพื้นฐานจำนวนหนึ่งซึ่งคอลัมน์นี้พูดถึงแล้วเมื่อ 20 พ.ย.2552 บทความนั้นดาวน์โหลดได้จากเว็บไซต์ www.bannareader.com

เมื่อพูดถึงการพัฒนาคน ความสนใจมักพุ่งไปที่การศึกษา แต่น้อยคนเข้าใจว่าการศึกษาคืออะไรส่งผลให้เมืองไทยตกอยู่ในวงจรอุบาทว์ของการจัดการศึกษามานาน เท่าที่ผ่านมา การศึกษาได้ทำให้คนไทยมีความสามารถทางด้านการใช้สิ่งใหม่ในการดำเนินชีวิตเพิ่มขึ้น แต่ด้านจิตใจไม่เป็นที่ประจักษ์ว่าเราสบายใจเพิ่มขึ้นพร้อมกับเอาเปรียบและเห็นแก่ได้ หรือมักง่ายน้อยลง ตรงข้าม การเอาเปรียบ เห็นแก่ได้และความมักง่ายดูจะเพิ่มขึ้นในทุกวงการหากดูจากรายงานของสื่อ หรือพูดคุยกับชาวบ้านเรื่องการมุ่งเอาเปรียบกันโดยเฉพาะของคนรวยและการกระทำความฉ้อฉลของคนมีอำนาจ ขอเรียนว่าบทเรียนทางการศึกษาที่มาจากตำราสำคัญไม่มากกว่าการดูตัวอย่าง คนรุ่นหลังเลียนแบบผู้ใหญ่ในปัจจุบัน

ความไม่เข้าใจนำไปสู่การใช้นโยบายไม่เหมาะสมส่งผลให้สังคมยิ่งเหลื่อมล้ำพร้อมกับการอยู่อย่างทำลายและในแหล่งเสื่อมโทรมอย่างน่าอนาถ เรื่องเหล่านี้มีข้อมูลยืนยันและอาจหาดูได้ไม่ยากจากการเดินไปในพื้นที่ต่าง ๆ รวมทั้งใกล้สำนักงานราชการ ห่างจากศูนย์ราชการและกองบัญชาการกองทัพไทยไปราว 1 กม. ผู้ใดไปยืนบนสะพานข้ามคลองเปรมประชากรของถนนแจ้งวัฒนะจะเห็นภาพจากผลของนโยบายในนามของการพัฒนากว่า 60 ปีทั้งในด้านความเหลื่อมล้ำ การอยู่อย่างทำลายและแหล่งเสื่อมโทรม

เมื่อมีจำนวนคนไทยในระดับปัจจุบันเรายังพัฒนาได้ในระดับที่เห็น เรามั่นใจได้อย่างไรว่าเราจะพัฒนาได้มากกว่านั้นเมื่อมีคนปันทรัพยากรเพิ่มขึ้น? จึงขอเสนอว่าอย่าใช้นโยบายกระตุ้นให้คนไทยเกิดในอัตราสูงเพราะมันเป็นส่วนหนึ่งของความมักง่ายที่คนไทยจะต้องลดเพื่อพัฒนาต่อไปและป้องกันมิให้ปัญหาร้ายแรงมากกว่าในปัจจุบัน