เริ่มต้นด้วยคำถาม

การตั้งคำถามเป็นสิ่งที่สำคัญมากในทุกๆ เรื่องสำหรับผม ทั้งในเรื่องการใช้ชีวิต ในเรื่องการศึกษา (ไม่ว่าจะในฐานะลูกศิษย์หรือในฐานะครู) และในการทำงาน (ทั้งในฐานะที่ปรึกษากฎหมายในฐานะผู้นำองค์กรหรือผู้ปฏิบัติการ)

ผมจะใช้คำถาม 2 ชุดชุดละ 3 คำถามเสมอ คือ ชุดคำถามเกี่ยวกับ 'การกระทำ' จะมี WHY (เหตุผลหรือเหตุจูงใจของการกระทำ) WHAT (อะไรเป็นสิ่งที่ต้องการให้เกิดขึ้น) และ HOW (วิธีการที่จะทำให้สิ่งที่ต้องการเกิดขึ้นจริง) ซึ่งคำถามชุดแรกนี้จะทำให้ผมเข้าใจเรื่องต่างๆ ดีขึ้น เพราะ WHY เป็นที่มาของ WHAT และ WHAT เกิดขึ้นได้เพราะ HOW ส่วนคำถามอีกชุดหนึ่งจะเป็นชุดคำถามเกี่ยวกับ “องค์ประกอบ” คือ WHO (ใครเป็นคนทำหรือจะต้องเป็นคนทำ) WHEN (ทำเมื่อไหร่) และ WHERE (ทำที่ไหน) ซึ่งคำถามชุดที่สองนี้จะทำให้ผมทราบรายละเอียดว่าการกระทำนั้นเกิดขึ้นที่ไหน เมื่อไหร่ และโดยใคร

การตั้งคำถามเพียง 2 ชุดรวม 6 ข้อนี้ช่วยให้ผมสามารถรวบรวมคำตอบซึ่งอาจมีมากมายสำหรับแต่ละคำถามให้เป็นกลุ่มเดียวกัน เพราะผมทราบแล้วว่าคำตอบเหล่านี้มาจากคำถามอะไร ซึ่งทำให้ผมไม่หลงประเด็นและเข้าใจข้อมูลที่ได้รับมาง่ายขึ้น การตั้งคำถามนั้นอาจจะเป็นการที่ผมตั้งคำถามเพื่อหาคำตอบจากคนอื่น หรือเป็นการตั้งคำถามกับตนเองเพื่อหาคำตอบจากข้อมูลที่มีอยู่ก็ได้

ในการตั้งคำถาม ผมจะมีสมาธิตั้งมั่นอยู่กับคำถามและด้วยเหตุผลที่ผมรู้ดีว่าจุดประสงค์ของคำถามแต่ละข้อคืออะไร จึงทำให้ผมสามารถแยกแยะคำตอบหรือข้อมูลที่ได้รับสำหรับคำถามนั้นได้ว่าเป็นข้อมูลที่ถือเป็นสาระสำคัญหรือเป็นข้อมูลปลีกย่อยที่มีความสำคัญน้อยหรือไม่สำคัญเลย

ในการทำหน้าที่เป็นที่ปรึกษากฎหมายนั้น ผมใช้คำถามทั้ง 2 ชุดนี้ทั้งในงานคดีความเพื่อให้ผมหาข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้นในคดีได้อย่างละเอียดลึกซึ้ง (ซึ่งผมถือเป็นเรื่องสำคัญมาก) และในงานร่างและเจรจาสัญญาเพื่อให้ผมมีความเข้าใจอย่างถ่องแท้เกี่ยวกับความผูกพันทางธุรกิจที่แต่ละฝ่ายต้องการในการเข้ามาเป็นคู่สัญญา (ซึ่งผมถือเป็นเรื่องสำคัญมาก) นอกจากนั้น ในการอ่านสัญญาให้เข้าใจ ผมก็ใช้คำถามทั้ง 2 ชุดนี้เช่นเดียวกัน เพื่อให้ทราบว่าภายใต้สัญญานี้มีใคร ทำอะไร ที่ไหน เมื่อไหร่ อย่างไร และเพราะเหตุใด

ในกรณีของการทำงานเป็นกลุ่ม ผมเชื่อว่าหากเราทำงานโดยมีการตั้งคำถามในแต่ละเรื่องเหมือนกัน (เช่นคำถาม 2 ชุดที่ผมใช้อยู่) ย่อมจะทำให้การทำงานมีประสิทธิภาพมากขึ้น เพราะทุกคนจะมีเป้าหมายอย่างเดียวกันคือการแสวงหาคำตอบให้กับคำถามเหล่านั้นโดยเฉพาะ

ดังนั้น ในการมอบหมายงานให้เพื่อนร่วมงาน ผมจะเริ่มโดยการอธิบายให้เข้าใจว่าทำไมจึงเลือกเขามาทำงานนี้ (WHO) งานที่ได้รับมอบหมายคืออะไร (WHAT) เหตุผลที่ต้องทำให้สำเร็จคืออะไร (WHY) และต้องทำอย่างไร (HOW) (ซึ่งส่วนนี้อาจะเป็นหน้าที่ของเขา) ที่ไหน (WHERE) และเมื่อไหร่ (WHEN) โดยผมจะให้ความสำคัญกับการมีคำตอบให้แก่ WHY อย่างชัดเจนเป็นอย่างมากเพื่อให้ผู้ที่จะทำงานให้นั้นเห็นด้วยหรือมีความเชื่อในเหตุผลที่เป็นคำตอบของ WHY นั้นจนเขามีอารมณ์ร่วมด้วยเกิดความกระตือรือร้นที่จะทำงานที่ได้รับมอบหมายให้ดีที่สุด (When a 'WHY' is clear, those who share that belief will be drawn to it and maybe want to take part in bringing it to life. จากหนังสือ Start with Why โดย Simon Sinek)

Simon Sinex มีแนวคิดว่า WHY เป็นเครื่องมือที่ผู้นำองค์กรธุรกิจสามารถใช้สร้างให้ทุกคนในองค์กรมีความเชื่อ (Belief) ร่วมกันที่จะทำสิ่งที่เป็นวิสัยทัศน์ (Vision) ของผู้นำให้เกิดขึ้น เพราะ Vision เป็นสิ่งที่ยังไม่เกิดขึ้น ต้องอาศัยความร่วมมือร่วมใจของทุกคนที่เกี่ยวข้อง WHY (เหตุผลว่าทำไมจึงต้องทำตาม Vision) จะทำให้ทุกคนมีความแน่วแน่ (focus) และทิศทางที่ชัดเจน (direction) จนสามารถช่วยกันทำให้ Vision เกิดเป็นผลสำเร็จขึ้นได้

แนวคิดนี้ทำให้ผมนึกถึงคุณเศรษฐา ทวีสิน กรรมการผู้จัดการใหญ่ของบริษัท แสนสิริ จำกัด (มหาชน) (แสนสิริ) ซึ่งผมรู้จักดีและได้ทำงานร่วมด้วยมานานตั้งแต่แสนสิริยังเป็นบริษัทพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ขนาดเล็กและประสบปัญหาด้านการเงินในช่วงวิกฤตเศรษฐกิจต้มยำกุ้งในช่วงปี พ.ศ. 2540 เช่นเดียวกับบริษัทจำนวนมากในทุกสาขาธุรกิจของประเทศไทย

ผมเชื่อว่าคุณเศรษฐามีความเป็นผู้นำสูงและมีความสามารถในการทำให้ทุกคนในแสนสิริเข้าใจ WHY (ทำไมต้องทำตาม Vision คือ การทำให้ลูกค้ายอมรับว่าแสนสิริจะเป็นผู้นำในการสร้างบ้านและคอนโดตอบสนองความต้องการโดยมีนวัตกรรมใหม่ๆ อยู่เสมอ) และมีความเชื่อ (Belief) ใน WHY อย่างแท้จริง ซึ่งมีส่วนอย่างสำคัญในการเติบโตของแสนสิริจากบริษัทขนาดเล็กเมื่อ 20 ปีที่แล้วจนกลายเป็นบริษัทพัฒ

อสังหาริมทรัพย์ขนาดใหญ่ระดับต้นๆ ของประเทศไทย โดยมี Brand ที่แข็งแรงอยู่บนแนวคิดในการสร้างบ้านและคอนโดที่มีลักษณะเฉพาะตาม Vision ที่เดินมาอย่างมั่นคงตลอดมา