มั่ว … เป็น … เก่ง

มั่ว … เป็น … เก่ง

ความสามารถในระดับทำงานเก่งอาจเป็นเรื่องของคนที่มีพรสวรรค์ แต่มีความรู้และประสบการณ์ที่เหมาะสมในระดับทำงานเป็นก็เพียงพอแล้ว

Ray Kroc ผู้สร้างร้านเบอร์เกอร์ McDonald ให้เป็นอาณาจักรที่ยิ่งใหญ่ไม่ใช่ผู้ก่อตั้ง McDonald แต่เป็นผู้ริเริ่มทำ McDonald เป็นร้านระบบ Franchise ทั่วอเมริกา โดยมีสัญญากับเจ้าของ คือ สองพี่น้องตระกูล McDonald (Mac และ Dick) แต่ได้กลายมาเป็นเจ้าของ McDonald โดยอาศัยความไม่รัดกุมของสัญญาที่ทำไว้และเกมส์ทางธุรกิจบีบจนสองพี่น้องต้องยอมขายความเป็นเจ้าของ McDonald ให้นี่เป็นเนื้อหาของหนังเรื่อง The Founder ที่สร้างจากเรื่องจริงที่ผมได้ดูบนเครื่องบินเพื่อไปทำธุระที่อังกฤษเมื่อสัปดาห์ที่แล้ว

The Founder ทำให้ผมนึกถึงประสบการณ์จากการทำงานที่ผ่านมา โดยในการทำงานด้วยกันนั้น ผมเชื่อว่าเราจะมองออกว่าคนที่เราทำงานอยู่ด้วยไม่ว่าจะอยู่ในสายงานอะไรก็แล้วแต่นั้นจัดเป็นคนทำงานประเภทไหน

'มั่ว' คือ ไม่มีทั้งความรู้และประสบการณ์ หรือมีความรู้แต่ไม่มีประสบการณ์ หรือมีประสบการณ์แต่ขาดความรู้ เพราะทำงานมาแบบครูพักลักจำไม่เคยศึกษาหาความรู้ด้วยตัวเอง และโชคร้ายที่ตัวอย่างซึ่งไปแอบจดจำมานั้นเป็นการทำงานของคนที่ไม่มีความรู้จริง

'เป็น' คือ มีทั้งความรู้และประสบการณ์ที่จะใช้ความรู้ในการทำงานให้เป็นผลสำเร็จ สำหรับในยุคปัจจุบัน ซึ่งเป็นยุคอินเตอร์เน็ตที่ความรู้ทั้งข้อมูลทางทฤษฎีหรือทางปฏิบัติ (Knowledge) มีแพร่หลายหาได้ง่ายนั้น การอ่านข้อมูลเหล่านี้จนเข้าใจหรือจำได้ก็เปรียบเสมือนการรู้สูตรอาหาร ซึ่งหากไม่เคยทำอาหารเลยจะอวดอ้างว่าทำอาหารเป็นหรือเป็นพ่อครัว/ แม่ครัวแล้วไม่ได้ การที่จะทำอาหาร 'เป็น' จนได้รับการยอมรับว่าเป็นพ่อครัว/แม่ครัวแล้วก็ต่อเมื่อมีประสบการณ์ (Skills) ซึ่งมาจากการได้เคยทำอาหารให้คนอื่นรับประทานมาแล้วบ่อยครั้งพอสมควร จนเข้าใจว่าการประกอบและปรุงอาหารตามสูตรที่ศึกษามานั้นจะต้องทำอย่างไร ดังที่ขงจื้อเคยกล่าวไว้ว่า 'I hear and I forget. I see and I remember. I do and I understand.'

'เก่ง' คือ มีความรู้และประสบการณ์ รวมทั้งมีพรสวรรค์ (Gift) ในด้านนั้นๆ ด้วย ซึ่งเป็นส่วนที่ทำให้เขาทำงานได้โดดเด่นกว่าคนอื่นๆ ที่อาจมีความรู้และประสบการณ์เท่าเทียมกัน ถือเป็นคนที่มีความสามารถระดับชั้นครู

คนที่ผมได้มีโอกาสร่วมงานด้วยที่ถือได้ว่า 'เก่ง' ในสายงานที่เขามีประสบการณ์มามีอยู่ไม่น้อย ซึ่งในสายการเงินการธนาคารโดยเฉพาะด้านความเสี่ยงเกี่ยวกับอัตราแลกเปลี่ยนเงินตรา ผมจะนึกถึงคุณวัชรา ตันตริยานนท์ อยู่ด้วยเสมอ

ผมได้มีโอกาสทำงานกับคุณวัชรามาเป็นระยะเวลานาน เริ่มจากการปรับปรุงโครงสร้างองค์กรในเครือข่ายของกลุ่ม Double A คือ บริษัท เนชั่นแนล เพาเวอร์ ซัพพลาย จำกัด (มหาชน) (NPS) รวมทั้งการทำงานให้กับบริษัท บิ๊กซี ซุปเปอร์เซ็นเตอร์ จำกัด (มหาชน) (Big C) บริษัทหลักทรัพย์จัดการกองทุน กรุงไทย จำกัด (มหาชน) (KTAM) และบริษัท การบินไทย จำกัด (มหาชน) (Thai Airways) เป็นต้น โดยคุณวัชราทำหน้าที่เป็นบอร์ด (กรรมการ) ในบริษัทเหล่านี้อยู่ในขณะที่ผมทำหน้าที่เป็นที่ปรึกษากฎหมาย ซึ่งในการตั้งคำถามรวมทั้งการแสดงความคิดเห็นและให้คำแนะนำในเรื่องต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งส่วนที่เกี่ยวกับการเงินการธนาคารนั้นทำให้ผมไม่มีข้อสงสัยใดๆ เลยว่าคุณวัชราเป็นคนที่มีความสามารถระดับชั้นครู

การที่จะมีความสามารถในระดับทำงาน 'เก่ง' ได้นั้น อาจเป็นเรื่องของคนที่มีพรสวรรค์ แต่การมีความรู้และประสบการณ์ที่เหมาะสมในระดับทำงาน 'เป็น' ก็เพียงพอแล้วที่จะทำให้เราสามารถทำงานให้สำเร็จได้โดยไม่ก่อให้เกิดความเสียหายแก่งานที่รับผิดชอบหรือคนที่เกี่ยวข้อง

หากทนายความที่เขียนสัญญาให้พี่น้องตระกูล McDonald ทำงาน 'เป็น' คือ ไม่เพียงแต่ร่างสัญญาได้ แต่มีความรู้และประสบการณ์เพียงพอที่จะป้องกันไม่ให้คู่สัญญาอีกฝ่ายหนึ่งตั้งใจผิดสัญญาเพื่อเป็นฝ่ายได้เปรียบด้วย Ray Kroc ก็คงจะไม่ได้เป็นเจ้าของ McDonald และจะไม่สามารถท้าทายได้ว่า 'Contracts are like hearts, they’re made to be broken.'