รู้เท่าทัน..ข้อความโฆษณาเกินจริงของผลิตภัณฑ์สุขภาพ

รู้เท่าทัน..ข้อความโฆษณาเกินจริงของผลิตภัณฑ์สุขภาพ

โฆษณาเป็นสิ่งที่อยู่รอบตัวเราและเกี่ยวข้องกับความเป็นอยู่ของเรา ในชีวิตประจำวันเราต้องพบเจอกับโฆษณาในรูปแบบต่างๆ

มากมาย อาทิ ป้ายโฆษณากลางแจ้ง โฆษณาบนรถไฟฟ้า หรือดูหนังก็เห็นโฆษณาในจอภาพยนตร์ สรุปได้ว่าชีวิตคนเรานั้นไม่อาจหลีกเลี่ยงการโฆษณาได้ ซึ่งการโฆษณาได้เข้ามามีบทบาทสำคัญ โดยเป็นส่วนหนึ่งของระบบธุรกิจที่จะช่วยในการเผยแพร่ข่าวสาร โน้มน้าวชักจูงใจ และให้ความรู้ เกี่ยวกับการเสนอขายสินค้าและบริการให้แก่ผู้บริโภค ซึ่งในบริบทสังคมยุคข่าวสาร สื่อมวลชนมีบทบาทต่อสังคม ในการสร้างทัศนคติ สร้างค่านิยม ทั้งให้ความรู้ ความบันเทิง

โฆษณาจึงถือได้ว่ามีความสำคัญอย่างมาก โดยเป็นเครื่องมือของการส่งเสริมการตลาดที่เจ้าของสินค้าต้องการขับเคลื่อนให้เกิดการบริโภคในกลุ่มเป้าหมายโดยตรง นอกจากนี้งานโฆษณาที่ได้มีการเผยแพร่สู่สายตาผู้บริโภคทางสื่อต่างๆ นั้น จะต้องเป็นงานโฆษณาที่ไม่ขัดต่อตัวบทกฎหมาย วัฒนธรรม และจารีตประเพณีอันดีงามของสังคมไทย

สำหรับในเรื่องการควบคุมการโฆษณาให้มีความเป็นธรรมกับผู้บริโภคทั่วไป จะขอกล่าวถึงการเฝ้าระวังของสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา ซึ่งรายละเอียดที่จะนำเสนอต่อไปนี้ เป็นการเรียบเรียงและตัดตอนมาจาก “คู่มือการตรวจสอบเฝ้าระวังโฆษณาสุขภาพเบื้องต้น” ของสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) เป็นคู่มือที่จัดทำขึ้นเพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการเฝ้าระวังการโฆษณาผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ผิดกฎหมาย ในส่วนของผลิตภัณฑ์สุขภาพนั้นเป็นผลิตภัณฑ์ที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิตและเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีวัตถุประสงค์การใช้เพื่อสุขภาพอนามัย รวมถึงเป็นผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวข้องกับการประกอบวิชาชีพด้านการแพทย์ และสาธารณสุข ตลอดจนผลิตภัณฑ์ที่อาจมีผลกระทบต่อสุขภาพอนามัย

ตัวอย่างต่อไปนี้เป็น “ข้อความโฆษณาเกินจริงที่ใช้ในการโฆษณาของผลิตภัณฑ์สุขภาพต่างๆ กล่าวคือ ยาแผนโบราณ, ยาบำรุงร่างกาย, ยาลูกกลอน มีการใช้ข้อความโฆษณาว่า ช่วยให้มีเรี่ยวมีแรง เสริมสมรรถภาพทางเพศ รักษาโรคเบาหวาน อัลไซเมอร์ แก้อาการนอนไม่หลับ อาหารไม่ย่อย รักษาไต ตับ ลดความดัน กระชับสัดส่วน

ยาระบายมะขามแขก มีการใช้ข้อความโฆษณาว่า ลดไขมัน ลดโคเลสเตอรอล ลดความอ้วน

กาแฟปรุงสำเร็จ มีการใช้ข้อความโฆษณาว่า ช่วยลดน้ำหนัก เผาผลาญไขมัน กระชับสัดส่วน ช่วยให้ผิวพรรณสดใส ผิวขาว ช่วยเพิ่มความเต่งตึง ปรับระดับน้ำตาลในเลือด ช่วยเพิ่มพลังทางเพศสำหรับผู้ชาย

เครื่องดื่ม อาทิ เครื่องดื่มสมุนไพร น้ำผลไม้ผสมสมุนไพร มีการใช้ข้อความโฆษณาว่า กินแล้วบำรุงผิวพรรณให้สดใส เต่งตึง ไม่เหี่ยวย่น รักษาโรคเบาหวาน มะเร็ง อัมพาต วัณโรค โรคเรื้อน โรคหรืออาการของโรคสมอง หัวใจ ปอด ตับ ม้าม ไต ลดความอ้วน ทำให้น้ำหนักร่างกาย รอบเอว รอบสะโพก รอบแขนลดลง ช่วยการกำจัด และขับสารพิษออกจากร่างกาย สร้างภูมิคุ้มกันในร่างกาย ทำลายอนุมูลอิสระ ลดโคเลสเตอรอล

ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทั้งในรูปแบบเม็ด แคปซูล ของเหลว มีการใช้ข้อความโฆษณาว่า ช่วยให้ความจำดี ช่วยป้องกันมะเร็ง ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด ขับสารพิษและไขมันในร่างกาย อวดอ้างรักษาโรคมะเร็ง เบาหวาน หัวใจ ภูมิแพ้ ความดันโลหิตสูง เสริมสมรรถภาพทางเพศ ลดโคเลสเตอรอล เพิ่มออกซิเจนให้เซลล์ร่างกาย เพิ่มภูมิต้านโรค

น้ำคลอโรฟิลล์ มีการใช้ข้อความโฆษณาว่า ล้างสารพิษออกจากร่างกาย

ครีมทาผิวกาย ทาผิวหน้า มีการใช้ข้อความโฆษณาว่า ทาแล้วสามารถสลายไขมัน ลดเซลลูไลท์ ช่วยให้ทรวงอกกระชับได้รูปทรง สร้างคอลลาเจนให้หน้าเต่งตึง ยกผิวส่วนที่หย่อนคล้อย เสริมสร้างเซลล์ผิวใหม่ ปรับสภาพผิวให้ดีขึ้นจากภายใน

เจลทาผิวหน้า มีการใช้ข้อความโฆษณาว่า ทาแล้วช่วยให้รูปหน้าเรียวเล็กลง

ครีมทาสิว-ฝ้า มีการใช้ข้อความโฆษณาว่า ในตลับเดียว มีสารหยุดยั้งไม่ให้เกิดสิวหรือฝ้าขึ้นมาใหม่ รักษา ฝ้า กระ จุดด่างดำ ครีมทาสิว มีตัวยาช่วยลดการอักเสบของสิว ใช้แล้วกระ ฝ้า หาย

ไวเทนนิ่งครีม มีการใช้ข้อความโฆษณาว่า ฟื้นฟูผิวให้แข็งแรง ขาวใส อย่างถาวร

เข็มขัดสั่นสะเทือน (ผู้ขายมักเรียกว่า เข็มขัดลดอ้วน เข็มขัดลดสัดส่วน เข็มขัดกระชับสัดส่วน เข็มขัดรัดหุ่น) มีการใช้ข้อความโฆษณาว่า ควบคุมการสะสมของไขมันส่วนเกิน รูปร่างสมส่วน ลดความอ้วนได้ โดยไม่ต้องพึ่งยาลดความอ้วน หรือการออกกำลังกาย กระชับเอว ต้นแขน ต้นขา ใช้แล้วเสมือนได้ออกกำลังกาย ช่วยลดหรือกระชับทุกสัดส่วน โดยเสียเวลาไม่กี่นาที

เตียงนวดอินฟาเรด มีการใช้ข้อความโฆษณาว่า บรรเทาและรักษาโรคต่างๆ เสริมสร้างภูมิคุ้มกันโรคในร่างกายมนุษย์ โดยขจัดเซลล์เก่าและสร้างเซลล์ใหม่ขึ้นมาทดแทน ขจัดของเสีย ทำลายแบคทีเรีย

เก้าอี้ไฟฟ้าสถิต มีการใช้ข้อความโฆษณาว่า บรรเทาและรักษาโรคต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในคนที่เป็นโรคอัมพฤกษ์ อัมพาต เบาหวาน ความดันโลหิตสูง

คอนแทคเลนส์แฟชั่น มีการใช้ข้อความโฆษณาว่า ทำให้ดวงตาดูกลมโต ดวงตาเป็นประกาย ดูโดดเด่น ดวงตาโตขึ้นอย่างเห็นได้ชัดเจนจนใครๆ ต้องมอง ดวงตาดูเข้มขึ้น คอนแทคเลนส์ รุ่นตาหวาน สวยใส

จากตัวอย่างข้อความโฆษณาเกินจริงทั้งหมดนี้ ผู้บริโภคไม่ควรหลงเชื่อ ซึ่งเป็นสิ่งจำเป็นที่ต้องมีความรู้เท่าทันสื่อ จะช่วยให้ได้รับความปลอดภัยจากการบริโภคมากยิ่งขึ้น

-----------------------

ผศ.บดินทร์ เดชาบูรณานนท์

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ประจำคณะนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยเนชั่น

[email protected]