สืบทอด “ธุรกิจครอบครัว”

จะเห็นได้จากความเป็นเจ้าของบริษัทนั้นๆ จาก "นามสกุล" สำหรับธุรกิจครอบครัวในประเทศเอเชีย ยังคงเป็นหลักของโครงสร้างทางเศรษฐกิจประเทศนั้นๆ ไม่เว้นแม้แต่ประเทศไทย ซึ่งเป็นธุรกิจที่มีโอกาสเติบโตต่อได้ในอนาคต เพื่อไม่ให้เป็นไปตามคำโบราณ "ปู่สร้าง พ่อรักษา ลูกทำลาย" ก็ต้องฝึกลูกหลานแต่ละรุ่นให้มีความสามารถรับช่วง สานต่อ เพื่อให้ธุรกิจเจริญเติบโตยั่งยืน

ด้วยความเป็นลูกเจ้าของธุรกิจย่อมไม่เหมือนพนักงานทั่วไป เพื่อให้พร้อมบริหารธุรกิจต้องมีกระบวนการฝึกตามวิธี เป็นขั้นเป็นตอน ความคิดเห็นของผมมีคำแนะนำ 4 ขั้นตอน สำหรับกระบวนการสืบทอดธุรกิจครอบครัวให้กับ next generation

ขั้นตอนที่ 1 ทำอย่างไรให้มีความสามารถเข้าถึงและได้มาซึ่งเนื้อหาสาระจากส่วนปฏิบัติการให้มากสุด หรือ Begin with the basic ถ้าลูกหลานเริ่มต้นทำงานในบริษัทของพ่อแม่เลยนั้น พนักงานทั่วไปอาจเกิดความเกรงใจและประหม่าที่จะทำงานร่วมกัน จึงไม่สามารถเรียนรู้ได้เต็มที่ เหมือนคนนั่งรถประจำทางไม่เป็นก็จะเข้าไม่ถึงความรู้สึกของคนนั่งรถประจำทางว่าเป็นอย่างไร ถ้าลูกเจ้าของธุรกิจไปทำงานกับบริษัทอื่นก่อนทำงานเต็มตัวในบริษัทพ่อแม่ ก็จะถูกฝึกและปฏิบัติงานเหมือนพนักงานคนอื่น เป็นโอกาสเริ่มต้นเรียนรู้ได้มากมายถึงโครงสร้าง วัฒนธรรม การบริหาร กฎระเบียบต่างๆ ขององค์กรนั้นๆ ที่สำคัญเข้าถึงความรู้สึกของพนักงาน เช่น เวลาถูกปฏิเสธจากลูกค้า เรื่องอย่างนี้ย่อมเกิดขึ้นได้เสมอ

ขั้นตอนที่ 2 เมื่อได้ฝึกงานและทำงานในบริษัทอื่นก่อนแล้ว เมื่อกลับมาทำงานในบริษัทพ่อแม่ จากประสบการณ์ที่ผ่านมาจะช่วยให้มีมุมมองบริหารที่มีประสิทธิภาพขึ้น ระยะแรกอาจถูกส่งไปเป็นหัวหน้าแผนกเล็กๆ สั่งสมความรับผิดชอบ เรียนรู้วัฒนธรรมองค์กร กฎระเบียบ ตลอดจนสร้างความสัมพันธ์กับพนักงานอื่นๆ ระหว่างแผนก ให้เกิดความเข้าใจในความคิดอ่านของพนักงานทั่วไป แน่นอนว่าทุกองค์กรย่อมมีปัญหา และต้องเรียนรู้วิธีจัดการปัญหานั้นๆ

ขั้นตอนที่ 3 ต้องยกระดับตัวเอง เปิดโลกทัศน์ในรูปแบบการเข้าร่วมกิจกรรม เรียนรู้และเข้าสังคม เห็นได้จากหลักสูตรต่างๆ ที่เปิดให้ร่วมกิจกรรมโดยสมาคมหรือหน่วยงานต่างๆ เช่น สภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย สภาหอการค้าแห่งประเทศไทย วิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร สถาบันวิทยาการตลาดทุน สำนักงานคณะกรรมการกำกับและส่งเสริมการประกอบธุรกิจประกันภัย และหลักสูตรระยะสั้นที่จัดโดยมหาวิทยาลัยทั้งในและต่างประเทศ เพื่อให้เกิดมิติเรียนรู้ทางสังคมที่กว้างขึ้น การเรียนรู้ผู้อื่น เห็นจุดแข็งของผู้นั้น การเข้าร่วมกิจกรรมหลักสูตรสำหรับการบริหารทำให้เกิดเครือข่ายเพื่อนพ้องหลากหลายหน่วยงานอาจช่วยเสริมต่อยอดธุรกิจในอนาคต

ขั้นตอนที่ 4 มีความรับผิดชอบมากขึ้น เรียนรู้จากผู้ที่อาวุโสกว่าหรือผู้บริหารในบริษัท เกี่ยวกับองค์กร การวิเคราะห์ ลูกค้า ผลิตภัณฑ์ รู้ว่าใครทำงานแผนกใด รับผิดชอบอะไรบ้าง นำประสบการณ์ที่ผ่านมาใช้ให้เกิดประสิทธิภาพ การบริหารต้องวิเคราะห์ได้ว่า ใครเก่ง ใครมีความสามารถด้านใดของบริษัท ดังคำกล่าวที่ว่า "Put the right man in the right job"

เมื่อผ่านขั้นตอนทั้งหมดแล้ว ลูกเจ้าของธุรกิจจะมีความสามารถบริหารและพร้อมรับช่วงต่อจากพ่อแม่ ทุกคนย่อมรักครอบครัวตัวเอง เพราะมนุษย์ คือ สัตว์สังคมต้องการมีลูกหลานที่ดีและรับการสืบทอดต่อจากพ่อแม่ได้ ผมจึงถือโอกาสนี้แบ่งปันแนวคิดทางธุรกิจ ที่เปรียบเหมือนบันไดแต่ละขั้นที่มนุษย์ควรต้องก้าวขึ้นไปอย่างมั่นคง ด้วยความภาคภูมิใจและเป็นที่ยอมรับของผู้อื่น แนวคิดนี้น่าจะเป็นประโยชน์ต่อธุรกิจครอบครัวในปัจจุบันได้บ้างไม่มากก็น้อย