ตึกเท่...ด้วยทองแดง

ตึกเท่...ด้วยทองแดง

มนุษย์รู้จักใช้ ทองแดง มาตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ นับว่าเป็นความชาญฉลาดของมนุษย์ที่รู้จักถลุง “แร่ทองแดง” จากผืนดินเพื่อนำมาผลิตเป็นเครื่องมือเครื่องใช้และอาวุธ

 

มีหลักฐานว่าขุดค้นพบเครื่องใช้ที่ทำจากแร่ทองแดงมาตั้งแต่ยุคอียิปต์โบราณ ในวัฒนธรรมโรมัน อาคารต่าง ๆ ในยุโรปล้วนก่อสร้างด้วยทองแดง ตั้งแต่ยอดโดมของโบสถ์ไบเซนไทน์จนถึงมหาวิหารสไตล์โกธิค

3onion-roof2

          วิวัฒนาการของการใช้ทองแดงนั้นมีมานานนับ 10,000 ปี จากเครื่องใช้จนถึงงานสถาปัตยกรรม ซึ่งกำลังได้รับความนิยมเพิ่มขึ้น เช่นในงานตกแต่งภายใน บนพื้นผิวของโต๊ะอาหาร เคาน์เตอร์ครัว ภาชนะใส่อาหาร แจกัน กรอบรูป และของชิ้นเล็กชิ้นน้อย ในต่างประเทศงานทองแดงในสถาปัตยกรรมเริ่มนิยมกันในช่วงปี 2012 จนถึงปัจจุบัน แต่ในเมืองไทยการใช้ทองแดงเพื่อออกแบบอาคารยังมีไม่มากนัก ทว่าตอนนี้มีผู้นำเข้า “แผ่นทองแดง” จากต่างประเทศสำหรับใช้ในงานสถาปัตยกรรมในเมืองไทย โดย คุณฉัตรพล เจียมวิจิตร ผู้บริหารบริษัท SKY PRODUCT จำกัด ได้พัฒนาสินค้ากลุ่มหลังคาและผนังสำเร็จรูปจากวัสดุทองแดง ให้เป็นทางเลือกใหม่ในการตกแต่งอาคารทั้งภายในและภายนอก

คุณฉัตรพล เจียมวิจิตรre

          “ทองแดงเป็นโลหะในการตกแต่งที่เกี่ยวข้องกับวัฒนธรรมโลกมาช้านาน เช่นหลังคาอาคารและโบสถ์ในยุโรปที่เราเห็นเป็นสีเขียว ๆ ก็มาจากทองแดง ประติมากรรมต่าง ๆ เช่น อนุสาวรีย์เทพีเสรีภาพ รูปปั้นต่าง ๆ และหลังคาพระที่นั่งอนันตสมาคม ก็ทำมาจากทองแดง เราจะเห็นว่างานสถาปัตยกรรมที่ได้อิทธิพลมาจากตะวันตกมักใช้ทองแดงในการตกแต่ง”

          ผู้บริหารหนุ่มเล่าและอธิบายถึงเทรนด์การใช้ทองแดงกับงานก่อสร้างอาคารขนาดใหญ่

Nordic Copper 246re

          “ในต่างประเทศเป็นที่นิยมมาหลายศตวรรษแล้ว แต่ในเมืองไทยถือว่าเป็นวัสดุที่ใหม่มาก ยังไม่ค่อยแพร่หลาย ปีนี้ “สกาย โปรดักส์” ได้นำเข้าวัสดุทองแดงแบรนด์ NORDIC COPPER จากประเทศฟินแลนด์ มาตอบโจทย์กลุ่มเป้าหมายที่ต้องการงานออกแบบที่มีเอกลักษณ์เฉพาะและได้มาตรฐานตามคุณสมบัติของทองแดงแท้ ซึ่งมีความพิเศษด้านสีสันจากคุณสมบัติของแร่ทองแดงที่เปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลา อันเกิดจากปฏิกิริยาอ็อกซิไดซ์ของทองแดง ทำให้เกิดสีสันที่เปลี่ยนไปตามห้วงเวลา

Nordic Royal

          ทองแดงยังเป็นสุดยอดโลหะที่ใช้ในงานก่อสร้างและอาคารต่าง ๆ และมีข้อดีหลากหลาย เช่น มีความทนทาน ยืดหยุ่นสูง สามารถดัดโค้งได้ดังใจ สามารถสร้างพื้นผิวให้เกิดมิติใหม่ ๆ แก่ตัวอาคาร ใช้ตกแต่งได้ทั้งภายนอกและภายใน ดูหรูหราสร้างคุณค่า ด้วยสไตล์นอร์ดิกที่โดดเด่น สไตล์นอร์ดิก คือการออกซิไดซ์สีแผ่นทองแดงด้วยเครื่องเพื่อให้ได้สีตามที่เราต้องการ และทำให้ได้เฉดสีเรียบสม่ำเสมอ ถ้ารอให้ออกซิไดซ์เองไปตามกาลเวลาอาจทำให้ได้สีไม่สม่ำเสมอกัน  และจากคุณสมบัติที่เปลี่ยนสีได้ตามกาลเวลาจึงเสมือนช่วยเพิ่มเรื่องราวให้กับตัวอาคารแบบเหนือกาลเวลา ไม่ว่าจะผ่านไปกี่ปีก็ยังคงสวยงามอยู่เสมอ

Arcadia Nursery2

          ทองแดงเปลี่ยนสีได้เพราะอะไร ผู้รู้เรื่องทองแดงตอบว่า

          “ทองแดงเป็นโลหะที่เกิดสนิมหรือปฏิกิริยาได้ง่ายกว่าโลหะทองคำและเงิน และเป็นสนิมที่มีหลายชนิด ที่พบส่วนมาก ได้แก่ สนิมของอ็อกไซด์ ซึ่งจะทำให้มีสีน้ำตาลแดง สนิมคาร์บอเนต ทำให้เกิดสีเขียวเข้ม และสนิมของคลอไรด์ที่มีสีเขียวอ่อน จะเห็นว่าทองแดงสามารถเกิดสนิมได้มากมาย เป็นทั้งสนิมที่ดีและสนิมที่ไม่ดี สนิมที่เกิดจากอ็อกไซด์และคาร์บอเนตเป็นสนิมที่ดี จะเกิดเป็นฟิล์มป้องกันการกัดกร่อนจากปฏิกิริยาอื่น ๆ ได้ และถ้าเป็นสนิมสีเขียวปกคลุมเสมอกันก็ยิ่งมองดูสวยงาม ส่วนสนิมที่เกิดจากคลอไรด์เป็นสนิมที่อันตราย เมื่อเกิดขึ้นแล้วก็จะกัดกร่อนเนื้อของทองแดงให้เกิดความเสียหายได้ สาเหตุที่เกิดเช่นนี้ส่วนใหญ่มาจากสภาพแวดล้อมที่มีความชื้น มีอ็อกซิเจน และมีอนุมูลของคลอไรด์ เช่น ใกล้น้ำทะเล แต่ก็ป้องกันได้ด้วยการหลีกเลี่ยงสภาพแวดล้อมดังกล่าว สำหรับการทำความสะอาดก็ใช้แอลกอฮอล์เช็ดคราบไคล ไขมัน รอยนิ้วมือ และความเป็นกรดออก และอาจเคลือบผิวด้วย Acrylic Polymer ก็ได้ ที่สำคัญต้องหมั่นตรวจดูความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นบ่อย ๆ เพื่อจะแก้ไขได้ทันเมื่อมีการเปลี่ยนแปลง”

          อยากสร้างบ้านหรืออาคารตกแต่งด้วยทองแดงตอนนี้ไม่ใช่เรื่องยากแล้ว

          “วัสดุทองแดงที่เรานำเข้าเรียกว่า “เปลือกหุ้มอาคาร” หรือฟาสาด (facade) วิธีการคือถ้ามีอาคารที่เป็นงานโครงสร้างอยู่ก่อนแล้ว ลักษณะการติดตั้งเหมือนแผ่นเมทัลชีท คือการยิงแผ่นธรรมดา ผมยกตัวอย่างของบริษัทมาร์เวล ที่กำลังจะเปิดที่บางนาก็ได้เตรียมใช้ผลิตภัณฑ์ของเราไปออกแบบ

          หรือกรณีที่ลูกค้าต้องการมาสั่งซื้อ เราจะเริ่มจากดูดีไซน์ของเขาก่อน จากนั้นมาเวิร์คเอาท์กันว่า เครื่องจักรของเราสามารถทำตามดีไซน์ของเขาได้หรือไม่ เพราะถ้าจะให้เราผลิตให้เลย ส่วนใหญ่ดีไซเนอร์จะคำนวณเป็นตารางเมตรและทำลวดลายมาแล้ว และเราจะไปวัดหน้างานเพื่อความถูกต้อง และคำนวณปริมาณแผ่นที่ต้องใช้ หรือบางคนอาจส่งรูปงานมาให้ดูก็ได้ว่าเป็นงานประมาณนี้ ซึ่งเรามีบริการส่วนติดตั้งและการดีไซน์อย่างครบวงจร”

Svalbard Science Centre Norway

          ทุกวันนี้ ทองแดงปรากฏอยู่ในงานสถาปัตยกรรมในต่างประเทศ โดยเฉพาะในแถบสแกนดิเนเวียและในยุโรป เช่นนี้แล้วทองแดงจะเหมาะกับสภาพอากาศร้อนชื้นอย่างเมืองไทยหรือไม่ อีกทั้งสภาพอากาศบ้านเรามีฝนตกชุก เมื่อเกิดฟ้าร้องฟ้าผ่าจะเป็นอันตรายต่อผู้อยู่อาศัยหรือไม่ คุณฉัตรพลบอกว่า

          “ความเชื่อที่ว่าใช้ทองแดงแล้วฟ้าผ่านั้นเป็นเพราะสายไฟส่วนใหญ่ใช้ทองแดง ความจริงคือทองคำคือโลหะนำไฟฟ้าที่ดีกว่าทองแดง แต่ด้วยราคาที่ถูกกว่าทำให้คนเลือกใช้ทองแดงมาทำสายไฟแทน ดังนั้นการใช้ทองแดงมาเป็นส่วนประกอบของตึกจึงไม่ได้เป็นสาเหตุของฟ้าผ่าแต่อย่างใด ยกตัวอย่าง เทพีเสรีภาพที่นิวยอร์ก ใช้ทองแดงเป็นส่วนประกอบแต่ก็ไม่มีปัญหาเรื่องฟ้าผ่ามากกว่าสถานที่อื่น ๆ ที่ไม่ใช้ทองแดง ส่วนเรื่องของราคา ทองแดงแท้เกรดพรีเมี่ยมของ NORDIC COPPER จะมีราคาค่อนข้างสูงเมื่อเทียบกับวัสดุทั่วไป แต่นักออกแบบสามารถนำทองแดงไปเป็นส่วนประกอบหรือในงานตกแต่งได้บางส่วน ซึ่งจะช่วยเพิ่มคุณค่าของงานออกแบบ และสร้างเรื่องราวให้กับงานสถาปัตยกรรมนั้น ๆ ถือเป็นการลงทุนระยะยาวที่ให้ผลตอบแทนที่คุ้มค่าในด้านของรูปลักษณ์ในสไตล์ที่แตกต่างไม่เหมือนใคร”

Royal-Deptford-1-Chris-Hodson2

          อีกทั้งเป็นการใช้ทรัพยากรอย่างยั่งยืน แม้เป็นโลหะที่ไม่เสื่อมสลายตามกาลเวลาแต่มีการนำกลับมาใช้ใหม่ตลอดเวลา เช่นเดียวกับโลหะประเภทอื่น ๆ ที่สามารถนำมารีไซเคิลและรียูสได้บ่อยครั้ง

          “เพราะทองแดงเป็นวัสดุเหนือกาลเวลา สามารถเปลี่ยนสีได้ สีของทองแดงจากวันแรกที่เห็นเมื่อเผชิญกับสภาพอากาศที่เปลี่ยนไปเป็นเวลานาน ๆ จะเปลี่ยนเป็นสีเขียวหรือแม้แต่สีสนิม ซึ่งไม่ได้กัดกร่อนผิวโลหะแต่อย่างใด หากสร้างความโดดเด่นให้กับงานสถาปัตยกรรม และมีอายุใช้งานยาวนาน ถือว่าเป็นวัสดุที่สร้างความยั่งยืนให้กับสถาปัตยกรรมทั้งในแง่ความสวยงามและการก่อสร้าง”

 

2liberty2 ทองแดงในงานสถาปัตยกรรม มนุษย์ใช้ทองแดงสร้างอาคารมาตั้งแต่ยุคอียิปต์โบราณ เช่น ประตูทางเข้าวิหารเทพเจ้าอะมอน-รา ในคาร์นัค, หลังคาวิหารพาร์เธนอนในประเทศกรีซ ในยุคกลางมีวิหารอาร์เมเนียนและโบสถ์ที่กรุงเบธเลเฮม เรื่อยมาจนถึงงานสถาปัตยกรรมทางศาสนาอีกหลายแห่ง ตั้งแต่มหาวิหารเบอร์ลิน ซึ่งโดมแผ่นทองแดงทำปฏิกิริยากับออกซิเจนในอากาศ ทำให้เป็นสีเขียวอมฟ้า, วิหารแห่งเมืองฟลอเรนซ์, โดมของโบสถ์เซนต์อเล็กซานเดอร์ เนฟสกี้ ในบัลแกเรีย, โบสถ์เซนต์ชาร์ลสสไตล์บาโร้กในเวียนนา ประเทศออสเตรีย, โบสถ์เซนต์ปีเตอร์ ในมิวนิค เยอรมนี ฯลฯ

4stralsund2

1copper wall1

          ในยุคต่อมาไปอยู่ในอาคารรัฐสภาและตึกที่ทำการของคณะรัฐบาล เช่น เทพีเสรีภาพในนิวยอร์ก ใช้แผ่นทองแดงหนัก 80 เมตริกตัน, หลังคายอดโกธิคแผ่นทองแดงของซิตี้ฮอลล์ ในเมืองมินนีอาโพลิส รวมถึงอาคารสมัยใหม่เช่น ตึกทรงปิรามิด St Henry’s Ecumenical Art Chapel ใน Turku ฟินแลนด์, ตึก Mogansha Road Office  ในหังโจว ประเทศจีน, Museum of Medical History and Innovation ในโรงพยาบาลแมสซาชูเสตต์ บอสตัน, Museum of Fire เป็นกำแพงทองแดงทรงสามเหลี่ยมในเมือง Zory โปแลนด์, The Daeyang Gallery เป็นแกลเลอรี่และบ้านกลางสระน้ำในกรุงโซล ประเทศเกาหลี ฯลฯ

          ปัจจุบันแผ่นทองแดงใช้ตกแต่งแทบทุกส่วนของอาคาร ตั้งแต่หลังคา ผนัง ใช้ทำรางรองน้ำฝน ทำก๊อกน้ำ มือจับประตูหน้าต่าง อุปกรณ์ในห้องน้ำ ห้องครัว ทำเป็นแผ่นครอบเคาน์เตอร์ โต๊ะ-เก้าอี้ และงานตกแต่งทั่วไปตั้งแต่เฟอร์นิเจอร์ชิ้นใหญ่และของตกแต่งชิ้นเล็ก ๆ

 หมายเหตุ: บริษัท สกาย โปรดักส์ จำกัด โทร.06 2419 9922, www.skyproducts.co.th, FB:/ SKY Products