'ทริส' ตรึงเรทติ้ง 'ออมสิน' ที่ 'AAA'

ทริสเรทติ้งคงอันดับเครดิตองค์กรของธนาคารออมสินที่ระดับ “AAA” โดยอันดับเครดิตสะท้อนถึงสถานะการเป็นสถาบันการเงินเฉพาะกิจซึ่งดำเนินตามนโยบายรัฐบาล

รวมทั้งมีความเป็นไปได้ในระดับสูงที่รัฐบาลจะให้การสนับสนุนเมื่อธนาคารมีปัญหาทางการเงิน ทั้งนี้ พระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.) ธนาคารออมสิน พ.ศ. 2489 กำหนดไว้ว่า ข้อผูกพันต่าง ๆ ของธนาคารออมสินในส่วนของการชำระคืนเงินต้นเงินกู้ยืม ตลอดจนดอกเบี้ยเงินฝาก และการจ่ายชำระหนี้อื่นๆ นั้นจะได้รับการค้ำประกันโดยรัฐบาลทั้งสิ้น

อันดับเครดิตองค์กรของธนาคารออมสินสะท้อนถึงมุมมองของทริสเรทติ้งว่ามีความเป็นไปได้ในระดับสูงที่รัฐบาลจะให้การสนับสนุนอย่างทันท่วงทีเมื่อจำเป็น ซึ่งสะท้อนถึงกรอบกฎหมายที่ให้การสนับสนุนและความสำคัญเชิงกลยุทธ์ในการดำเนินตามนโยบายรัฐบาล

พ.ร.บ. ธนาคารออมสิน พ.ศ. 2489 ได้ระบุไว้อย่างชัดเจนว่าข้อผูกพันของธนาคารได้รับการรับประกันจากรัฐบาลโดยรัฐบาลเป็นผู้ค้ำประกันการชำระคืนเงินต้น เงินกู้ยืม ตลอดจนดอกเบี้ยเงินฝาก และการจ่ายชำระหนี้อื่นๆ นอกจากนี้ ธนาคารออมสินสามารถเพิ่มทุนได้โดยได้รับการจัดสรรจากเงินกองทุนพัฒนาระบบสถาบันการเงินเฉพาะกิจ งบประมาณรายจ่ายประจำปี หรือจากแหล่งอื่นของรัฐโดยได้รับอนุมัติจากคณะรัฐมนตรี

ในมุมมองของทริสเรทติ้ง มีความเป็นไปได้น้อยที่ภาคเอกชนจะสามารถดำเนินบทบาทด้านสาธารณะแทนธนาคารออมสินในการให้บริการและดำเนินมาตรการสนับสนุนเชิงนโยบายในรูปแบบต่างๆ โดยกิจกรรมเหล่านี้ไม่ได้ก่อให้เกิดผลกำไรมากนัก หนึ่งในภารกิจหลักของธนาคารคือการสร้างโอกาสในการเข้าถึงบริการทางการเงินให้แก่กลุ่มลูกค้าที่ไม่สามารถเข้าถึงบริการของธนาคารพาณิชย์ได้ ภารกิจที่สำคัญอีกประการหนึ่งคือการส่งเสริมการออม และให้ความรู้ทางการเงินกับกลุ่มลูกค้าของธนาคาร

รัฐบาลให้การสนับสนุนแก่ธนาคารออมสินในการดำเนินพันธกิจเหล่านี้ ธนาคารให้เงินกู้ด้วยเงื่อนไขผ่อนปรนภายใต้ธุรกรรมตามนโยบายของรัฐแก่กลุ่มผู้มีรายได้น้อยและผู้ประกอบการธุรกิจขนาดเล็ก ซึ่งโดยทั่วไปรัฐบาลให้ความช่วยเหลือแก่ธนาคารโดยชดเชยส่วนต่างของอัตราดอกเบี้ยและค่าใช้จ่ายในการดำเนินการที่เพิ่มสูงขึ้น เป็นต้น

ทริสเรทติ้งคาดว่า ธนาคารออมสินจะรักษาสถานะผู้นำในธุรกิจธนาคารที่มุ่งเน้นกลุ่มลูกค้ารายย่อยด้วยเครือข่ายที่มีอยู่อย่างกว้างขวางทั่วประเทศ ธนาคารออมสินจัดว่าเป็นธนาคารขนาดใหญ่เมื่อเทียบกับกลุ่มธนาคารพาณิชย์ไทย มีสินทรัพย์รวมมูลค่า 2.61 ล้านล้านบาท ณ เดือนมิถุนายน 2561(อันดับที่ 4 เมื่อเทียบกับธนาคารพาณิชย์ และสถาบันการเงินเฉพาะกิจของไทย)ธนาคารออมสินมีส่วนแบ่งตลาดสินเชื่อทั้งระบบอยู่ที่ 9.6% (อยู่ในอันดับที่ 5) และมีส่วนแบ่งตลาดเงินฝากทั้งระบบอยู่ที่ 12.3% (อยู่ในอันดับที่ 3) ณเดือนมิถุนายน 2561 เงินกู้ยืมส่วนใหญ่ของธนาคารนั้นมาจากกลุ่มลูกค้ารายย่อย โดยมีสัดส่วนประมาณ 64% ของสินเชื่อรวม ส่วนแบ่งการตลาดของเงินฝากที่มีขนาดใหญ่สะท้อนถึงการเป็นสถาบันส่งเสริมการออมระดับชั้นนำ ธนาคารออมสินยังให้บริการผ่านสาขาที่มีอยู่ 1,060 สาขาทั่วประเทศ ณ สิ้นเดือนกันยายน 2561

แหล่งที่มาของรายได้ส่วนใหญ่ของธนาคารออมสินยังคงมาจากการให้สินเชื่อ ในปี พ.ศ. 2560 รายได้ดอกเบี้ยสุทธิมีสัดส่วนกว่า 85% ของรายได้รวม สูงกว่าค่าเฉลี่ยของธนาคารพาณิชย์ไทยซึ่งอยู่ที่ระดับ 65% รายได้ค่าธรรมเนียมและบริการสุทธิอยู่ที่ 8.8% ของรายได้รวมเมื่อเทียบกับค่าเฉลี่ยของธนาคารพาณิชย์ที่ระดับ 22% ค่าธรรมเนียมจากบัตรเดบิตและตู้เอทีเอ็ม รวมถึงค่าธรรมเนียมจากการให้บริการเป็นองค์ประกอบสำคัญของรายได้ค่าธรรมเนียมของธนาคารออมสิน

ทริสเรทติ้งประมาณการว่าอัตราส่วนการดำรงเงินกองทุนตามหลัก Basel-II ของธนาคารจะอยู่ในระดับ 12%-13% ในช่วง 2-3 ปีข้างหน้า ซึ่งเพียงพอต่อการขยายธุรกิจในระยะ 3 ปีข้างหน้า สัดส่วนเงินทุนชั้นที่ 1 (Tier-1) ต่อเงินกองทุนรวมอยู่ที่ระดับ 91% ณ วันสิ้นงวดครึ่งแรกของปี 2561 บ่งชี้ถึงคุณภาพเงินกองทุนที่แข็งแกร่ง และมีความเป็นไปได้สูงว่ากระทรวงการคลังจะยังคงนโยบายการจ่ายเงินปันผลของธนาคารในปัจจุบันไว้ในระดับประมาณ 55%

ทริสเรทติ้งคาดว่าความสามารถในการทำกำไรของธนาคารออมสินจะอยู่ในระดับที่เคยบเทียบเคียงได้กับธนาคารพาณิชย์ในช่วง 3 ปีข้างหน้า เนื่องจากต้นทุนทางเครดิตที่อยู่ในระดับต่ำและประสิทธิภาพในการดำเนินงานที่ดีขึ้น อัตราผลตอบแทนต่อสินทรัพย์รวมถัวเฉลี่ยของธนาคารอยู่ที่ระดับ 1.21% ในปี 2560 โดยเพิ่มขึ้นจากระดับ 1.06% ในปีก่อนหน้า ธนาคารออมสินมีอัตรากำไรจากดอกเบี้ยสุทธิหลังจากหักต้นทุนทางเครดิตของธนาคารที่ระดับ 1.98% ในปี 2560 เทียบเคียงได้กับธนาคารพาณิชย์ไทย การให้เงินกู้ยืมช่วยเหลือสังคมที่ให้ผลตอบแทนต่ำมีส่วนบ่งชี้ถึงอัตรากำไรจากดอกเบี้ยสุทธิที่อยู่ในระดับค่อนข้างต่ำที่ 2.14% ในปี 2560 ซึ่งต่ำกว่าค่าเฉลี่ยของธนาคารพาณิชย์ไทยที่ 3.06% ทริสเรทติ้งยังมองว่าอัตราส่วนค่าใช้จ่ายดําเนินงานต่อรายได้รวมของธนาคารจะอยู่ในระดับ 42%-43% ระหว่างปี ‭2562-2564‬

ทริสเรทติ้งคาดว่าคุณภาพสินทรัพย์ที่ดีของธนาคารออมสินจะตกอยู่ภายใต้ปัจจัยกดดันจากกลุ่มผู้มีรายได้น้อยและผู้ประกอบการธุรกิจขนาดเล็ก อัตราส่วนสินเชื่อด้อยคุณภาพต่อสินเชื่อรวมลดลงเล็กน้อยมาอยู่ที่ระดับ 2.39% ณ สิ้นเดือนมิถุนายน 2561 จากระดับ 2.44% ในปีก่อนหน้า แม้กระนั้น ตัวเลขดังกล่าวก็ยังอยู่ในระดับต่ำกว่าค่าเฉลี่ยของธนาคารพาณิชย์ไทยที่ระดับ 3.71% ณ สิ้นเดือนมิถุนายน 2561 การเพิ่มสูงขึ้นของอัตราส่วนดังกล่าวของธนาคารออมสินมาจากสินเชื่อที่อยู่อาศัยและสินเชื่อบุคคล ทริสเรทติ้งยังประมาณการต้นทุนทางเครดิตของธนาคารออมสินที่ระดับ 0.35%-0.45% ระหว่างปี 2561 ถึง 2564 ต้นทุนทางเครดิตสำหรับปี 2560 อยู่ที่ระดับ 0.23% ซึ่งต่ำกว่าค่าเฉลี่ยของธนาคารพาณิชย์ไทยที่ระดับ 1.59% ทริสเรทติ้งยังคาดว่าธนาคารออมสินยังคงตั้งสำรองหนี้สูญเพิ่มเติมในระยะ 3 ปีข้างหน้า ซึ่งสาเหตุส่วนหนึ่งมาจากการเตรียมความพร้อมในการใช้มาตรฐานบัญชี IFRS9 ระดับการตั้งสำรองของธนาคารออมสินอยู่ในระดับค่อนข้างต่ำเมื่อเทียบกับธนาคารพาณิชย์ไทย สถานะสำรองส่วนเกินของธนาคาร ที่ระดับ 106% ณ วันสิ้นงวดครึ่งแรกของปี 2561 อยู่ในระดับที่ต่ำกว่าค่าเฉลี่ยของธนาคารพาณิชย์ไทยที่ระดับ 189% สำหรับอัตราส่วนค่าเผื่อหนี้สงสัยจะสูญต่อเงินให้สินเชื่อด้อยคุณภาพอยู่ที่ระดับ 130% ณ สิ้นเดือนมิถุนายน 2561 ใกล้เคียงกับธนาคารพาณิชย์

ทริสเรทติ้งคาดว่าธนาคารออมสินจะยังรักษาฐานเงินทุนที่แข็งแกร่งไว้ได้ ธนาคารมีฐานลูกค้าเงินฝากที่กว้างขวางจากการเป็นสถาบันแห่งการออมชั้นนำของประเทศ โดยเงินฝากมีสัดส่วนกว่า 88% ของแหล่งเงินทุนรวม ณ วันสิ้นงวดครึ่งแรกของปี 2561 ซึ่งสูงกว่าธนาคารพาณิชย์ไทยอื่นๆ สลากออมสินพิเศษของธนาคารซึ่งถือเป็นผลิตภัณฑ์เงินฝากแบบประจำและให้อัตราดอกเบี้ยในระดับที่น่าดึงดูดกว่าของธนาคารพาณิชย์อื่นๆ เป็นปัจจัยสำคัญต่อสัดส่วนของเงินฝากต่อแหล่งเงินทุนรวมที่อยู่ในระดับสูง สัดส่วนเงินให้สินเชื่อรวมต่อเงินรับฝากของธนาคารก็อยู่ในระดับต่ำกว่าธนาคารพาณิชย์ไทย โดยมีอัตราส่วนอยู่ที่ระดับ 94% ณ วันสิ้นงวดครึ่งแรกของปี 2561

ธนาคารคงสถานภาพการเป็นผู้ให้กู้ยืมสุทธิในตลาดระหว่างธนาคารอย่างสม่ำเสมอและยังเป็นผู้จัดหาสภาพคล่องให้แก่สถาบันการเงินเฉพาะกิจและองค์กรของภาครัฐอื่นๆ อีกด้วย สถานะสภาพคล่องของธนาคารอยู่ในระดับที่สอดคล้องกับธนาคารพาณิชย์ ณ วันสิ้นงวดครึ่งแรกของปี 2561 สัดส่วนสินทรัพย์สภาพคล่องอยู่ที่ระดับ 23% ของสินทรัพย์รวม และ 29% ของเงินฝากรวมตั๋วแลกเงิน สัดส่วนสินทรัพย์สภาพคล่องต่อหนี้สินระยะสั้นอยู่ที่ระดับ 44% ในช่วงเวลาเดียวกัน ใกล้เคียงกับธนาคารพาณิชย์ไทย โดยสินทรัพย์สภาพคล่องส่วนใหญ่มาจากเงินให้กู้ยืมในตลาดระหว่างธนาคารระยะสั้น

แนวโน้มอันดับเครดิต “Stable” หรือ “คงที่”สะท้อนการคาดการณ์ของทริสเรทติ้งว่าธนาคารออมสินจะยังคงได้รับการสนับสนุนอย่างเต็มที่และต่อเนื่องจากรัฐบาลต่อไป จากสถานะการเป็นสถาบันการเงินเฉพาะกิจด้วยพันธกิจที่สำคัญ

อันดับเครดิตและ/หรือแนวโน้มอันดับเครดิตของธนาคารออมสินอาจเปลี่ยนแปลงไปหากสถานะของธนาคารภายใต้ พ.ร.บ. จัดตั้งและการค้ำประกันหนี้สินทั้งหมดโดยรัฐบาลเปลี่ยนแปลงไป และ/หรือระดับความสำคัญในเชิงนโยบายของธนาคารซึ่งเกี่ยวข้องกับทิศทางของนโยบายของรัฐบาลเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม