ล้อมคอก‘เอไอ’ก่อนผิดจริยธรรม

“เกด” ปัญญาประดิษฐ์ที่ธนาคารกสิกรไทยออกแบบมาให้เป็นเพื่อนสนิท ที่คอยแนะนำและช่วยเหลือเรื่องการเงินของคุณ, รถเข็นอัจฉริยะสั่งงานด้วยคลื่นสมอง, เครื่องมือช่วยวิเคราะห์โรคหัวใจขาดเลือดหรือหัวใจเต้นผิดจังหวะ ที่ช่วยให้แพทย์ตัดสินใจรักษาได้เร็วขึ้น

ตัวอย่างเทคโนโลยีขั้นสูงจากปัญญาประดิษฐ์ (เอไอ) บิ๊กดาต้า หุ่นยนต์และไอโอที (IoT) ที่เข้ามามีบทบาทในชีวิตคนเรามากขึ้น ขณะเดียวกันก็สร้างความกังวลให้กับแวดวงนักวิจัยว่า ในขั้นตอนการพัฒนาตระหนักถึงจริยธรรมการพัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรมมากน้อยเพียงใด

ศูนย์ความเป็นเลิศด้านชีววิทยาศาสตร์ (องค์การมหาชน) หรือ ทีเซลส์ ร่วมกับ สำนักงานคณะกรรมการนโยบายวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรมแห่งชาติ (สวทน.) และสมาคมปัญญาประดิษฐ์ประเทศไทย (AiAT) จึงจัดสัมมนา “ปัญญาประดิษฐ์ บิ๊กดาต้า หุ่นยนต์และไอโอที หัวใจของนวัตกรรมใหม่...ที่ไม่ไร้จริยธรรม?” เพื่อให้ความรู้และเข้าใจเกี่ยวกับความก้าวหน้าของเทคโนโลยีและรับฟังข้อเสนอแนะสำหรับนำมาประกอบการพิจารณาจัดทำจริยธรรมหรือแนวทางการกำหนดนโยบายการพัฒนาเทคโนโลยีของประเทศ

ปลุกจริยธรรมสกัดปัญหา

ผศ.มหศักดิ์ เกตุฉ่ำ อาจารย์มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ (มจพ.) กล่าวว่า จริยธรรมการพัฒนาหุ่นยนต์ทางการแพทย์เป็นเรื่องใหม่สำหรับนักเทคโนโลยีในไทย ซึ่งส่วนใหญ่เรียนทางด้านวิศวกรรมศาสตร์เกี่ยวกับการสร้างหุ่นยนต์และระบบอัตโนมัติใช้ในโรงงานอุตสาหกรรม หรือการผลิตอุปกรณ์ทางการแพทย์ จึงมองจริยธรรมการพัฒนาเทคโนโลยีเป็นเรื่องไกลตัว

แต่ปัจจุบันเทคโนโลยีเข้าใกล้ตัวคนมากขึ้น ประเทศไทยจึงต้องเร่งปรับตัวให้เป็นไปในทิศทางเดียวกัน เพื่อไม่ให้เกิดปัญหาตามมาภายหลัง โดยเฉพาะกลุ่มผู้ประกอบการสตาร์ทอัพด้านเทคโนโลยี รวมทั้งต้องสร้างการตระหนักและรับรู้ให้กับกลุ่มนิสิตนักศึกษา ขณะที่ในต่างประเทศเข้มงวดเรื่องเหล่านี้มาก ขั้นตอนการวิจัยจะต้องมีการตรวจสอบเรื่องจริยธรรมก่อนที่จะทำการวิจัยพัฒนาเทคโนโลยี

“จริยธรรมจะช่วยทำให้แนวทางการวิจัยถูกต้อง ได้รับผลลัพธ์ที่ถูกต้องแม่นยำ สามารถนำไปใช้แก้ปัญหาหรือพัฒนาผลิตภัณฑ์ที่ตอบโจทย์ความต้องการของลูกค้าได้อย่างแท้จริง”

นายแพทย์พลวรรธน์ วิทูรกลชิต ผู้อำนวยการศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข กล่าวว่า สถานบริการทางการแพทย์และโรงพยาบาลทั่วประเทศมีจำนวนข้อมูลมหาศาล จำเป็นต้องใช้เทคโนโลยีเข้าช่วยบริหารจัดการภายใต้มาตรฐานตามหลักจริยธรรมและการคุ้มครองข้อมูลของผู้ป่วยอย่างเคร่งครัด ซึ่งเป็นสิ่งที่แพทย์ถูกปลูกฝังมาตั้งแต่สมัยที่เป็นนักศึกษาแพทย์

อย่างไรก็ตาม ประเด็นสิทธิความเป็นเจ้าของข้อมูลผู้ป่วย อาจจะต้องศึกษารายละเอียดเพิ่มเติมว่า ข้อมูลบางส่วนของผู้ป่วยนั้น แพทย์สามารถนำมาใช้ประโยชน์ในเชิงการวางแผนโดยภาพรวมได้มากน้อยเพียงใด

เทคโนฯลดความเหลื่อมล้ำ

เชษฐพันธุ์ ศิริดานุภัทร Principal Visionary Architect กสิกร บิซิเนส-เทคโนโลยี กรุ๊ป (KBTG) กล่าวว่า นวัตกรรมบริการธนาคารกับจริยธรรมนั้นเป็นเรื่องที่ธนาคารกสิกรให้ความสำคัญ เนื่องจากเป็นการสร้างความเชื่อมั่นให้กับลูกค้าถึงการรักษาข้อมูลความลับ ประกอบกับการแข่งขันที่รุนแรง การดูแลความรู้สึกลูกค้า การให้บริการที่สะดวกสบาย จึงเป็นสิ่งที่จำเป็นต้องทำ ทั้งนี้ สถาบันการเงินทุกแห่งถูกกำกับดูแลทางด้านจริยธรรมจากธนาคารแห่งประเทศไทยอยู่แล้ว

“ธุรกิจบริการด้านการเงินในไทยมีความก้าวหน้ามากระดับหนึ่ง ในส่วนของกสิกรไทยมีการทำธุรกรรมผ่านช่องทางดิจิทัลมากกว่า 80% ของธุรกรรมทั้งหมด ขณะที่ยังมีผู้คนอีกจำนวนมากยังเข้าไม่ถึงบริการของธนาคาร เราจึงมุ่งมั่นที่จะนำเทคโนโลยีและความรู้ที่มีอยู่มาสร้างโอกาสให้กับคนทุกกลุ่ม เพื่อให้คนไทยมีโอกาสที่เท่าเทียมกัน เป็นการลดความเลื่อมล้ำ ทำให้ลูกค้าสามารถเข้าถึงบริการและทำกิจกรรมทางการเงินทุกประเภทในทุกช่องทาง โดยเน้นการให้บริการที่ง่าย สะดวก รวดเร็วและปลอดภัย” เชษฐพันธุ์ กล่าว

เทคโนโลยีจะเข้ามาช่วยเรื่องความสะดวก รวดเร็ว ตรงใจ ทุกที่ ทุกเวลาเพื่อตอบโจทย์ลูกค้ายุคดิจิทัล เช่น การใช้เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (เอไอ) ในการหาบริการที่เหมาะสมตรงกับความต้องการของผู้ใช้ ยกตัวอย่าง การใช้แมชชีนเลิร์นนิ่งเพื่อหาลูกค้าที่น่าจะสนใจบริการสินเชื่อส่วนบุคคลขนาดเล็ก ซึ่งหากลูกค้าสนใจจะได้รับการอนุมัติและรับเงินเข้าบัญชีทันที

“ปัจจุบันมีเทคโนโลยีเกิดขึ้นมากมาย แต่ความสำเร็จไม่ใช่แค่การนำเทคโนโลยีมาใช้เท่านั้น แต่เทคโนโลยีและนวัตกรรมเหล่านั้นต้องตอบโจทย์ลูกค้าในทุกมิติ และสามารถยึดพื้นที่ในใจลูกค้าได้ด้วย ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญ” เชษฐพันธุ์ กล่าว