นวัตกรรมแบบเปิด ยาไทยจากธรรมชาติ

ศูนย์ความเป็นเลิศด้านชีววิทยาศาสตร์ (ทีเซลส์) มีเครือข่ายที่มีศักยภาพด้านการค้นหาสารออกฤทธิ์จากผลิตภัณฑ์ธรรมชาติคือ คณะวิทยาศาสตร์และโรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล ได้ร่วมกันจัดตั้ง “ศูนย์ความเป็นเลิศด้านการค้นหาตัวยา” หรือที่เรียกว่า ECDD มีขีดความสามารถในการตรวจคัดกรองสารออกฤทธิ์ในการรักษาโรคได้พร้อมกันในปริมาณมาก

ต่อมาได้ร่วมมือกับหน่วยงานหลักที่มีบทบาทในการเก็บรวบรวมผลิตภัณฑ์ธรรมชาติ และนำมาศึกษาการออกฤทธิ์ ได้แก่ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยและศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ (ไบโอเทค)

ศิรศักดิ์ เทพาคำ รองผู้อำนวยการทีเซลส์ กล่าวว่า การค้นหาตัวยา (Drug Discovery) เป็นกุญแจสำคัญที่สุด ที่นำไปสู่การวิจัยและพัฒนาในขั้นต่อไปเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่ม นั่นคือ “ยาจากนวัตกรรม” ที่จะตอบโจทย์ความต้องการทางการแพทย์ใหม่ๆ ที่ยังไม่มีคำตอบ (Unmet Medical Needs)

สารออกฤทธิ์ตัวยาใหม่จากผลิตภัณฑ์ธรรมชาตินี้ ส่วนหนึ่งมาจากจุลินทรีย์ โดยไบโอเทคมีศูนย์ชีววัสดุประเทศไทยจัดเก็บสายพันธุ์มากกว่า 8.3 หมื่นสายพันธุ์อย่างเป็นระบบและได้มาตรฐาน เพื่อศึกษาประโยชน์ในด้านต่างๆ รวมถึงการผลิตสารออกฤทธิ์ชีวภาพที่มีศักยภาพเป็นยารักษาโรค

ขณะที่ จุฬาฯ เสนอให้จัดตั้ง “คลังสารเคมีผลิตภัณฑ์ธรรมชาติและสารสกัดสมุนไพรแห่งชาติ” ด้วยความร่วมมือของเครือข่ายนักวิจัยด้านเคมีผลิตภัณฑ์ธรรมชาติในหลายมหาวิทยาลัย ที่เห็นว่าสารบริสุทธิ์ที่ได้สกัดแยกได้ทรัพยากรชีวภาพของชาติ ควรจะนำมารวบรวมและจัดเก็บอย่างเป็นระบบพร้อมรายละเอียดของข้อมูล เพื่อต่อยอดการใช้ประโยชน์จากความหลากหลายทางชีวภาพของประเทศไปสู่การค้นหายาใหม่ รวมถึงการใช้เป็นสารมาตรฐานเพื่อการพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรของประเทศต่อไป

ปัจจุบัน เครือข่ายฯ ได้ศึกษาพบสารออกฤทธิ์ทางยาที่มีฤทธิ์สำหรับโรคมะเร็งหลายชนิด โรคอัลไซเมอร์ และโรคเบาหวานที่ต้องเดินหน้าศึกษาต่อไปในลักษณะของยาสมุนไพร ที่คนยอมรับจากตำรับยาที่เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น และได้มีการศึกษาวิจัยเพื่อสร้างมาตรฐาน โดยเฉพาะเรื่องของความคงที่ของสารออกฤทธิ์ให้ยาสมุนไพรเป็นที่ยอมรับทั้งในเรื่องของประสิทธิภาพและมาตรฐาน