เมื่อเกมส์ยังไม่ถึงตอนจบ นี่จึงเป็นจุดเริ่มของกีฬาอีสปอร์ต…กีฬาสากลชนิดใหม่ ที่คนไทยต้องทำความรู้จัก
ที่ร้านเกมละแวกมหาวิทยาลัย นักศึกษาผู้ใช้บริการกลุ่มหนึ่งเคลื่อนเมาส์บังคับทิศทางอย่างคล่องแคล่ว เขาตะโกนสั่งการพร้อมกดคำสั่งผ่านคีย์บอร์ดอย่างชำนาญ ภายใต้หูฟังขนาดใหญ่ที่ครอบไว้ แค่ยืนดูคงไม่รู้หรอกว่าในนั้นมีเสียงอะไรบ้าง
ในสำนักงานช่วงพักเที่ยง พนักงานรายหนึ่งรอคอมพิวเตอร์ดาวน์โหลดเพื่อเข้าสู่โหมดเกม พอฉากและตัวละครดำเนินไปสักระยะ เขาก็เลือกปิดมันเพื่อกลับมาลุยงานต่อ
ส่วนหน้าจอโทรศัพท์ของผมหลายวันที่ผ่านมา มีหลากความเห็นว่าด้วยเกมออนไลน์ปรากฎขึ้น ในจำนวนนั้นคือเรื่องแผนโปรโมทกีฬาอีสปอร์ตที่เชื่อมโยงกับเศรษฐกิจการท่องเที่ยวของประเทศ ในแอพพลิเคชั่นสมัครงานชื่อดังขึ้นประกาศหาบุคคลากรในหมู่เกมเมอร์ มันอาจเป็นตำแหน่งงานที่เราไม่ค่อยคุ้นหู ทั้งนักพัฒนาเกม, Game Tester (นักทดสอบ) และเกมแคสเตอร์ (นักพากย์)…เช่นเดียวกับอีกกรณีที่ผู้ต้องหาชายเพิ่งถูกจับเพราะดันไปขโมยทรัพย์สินคนใกล้ตัวแล้วอ้างว่าเอาเงินไปเติมเกม
เมื่อเกมออนไลน์มีความหมายมากกว่าความบันเทิง แถมยังมีผู้คนที่เกี่ยวข้องมากกว่าแค่ผู้เล่นและคนดู ถึงเวลาแล้วหรือยังที่เราต้องรู้จักกับมันให้มากกว่าเดิม
ขาขึ้นอีสปอร์ต
รู้ดีว่าอีสปอตส์คืออิเล็กทรอนิกส์สปอตส์ (Electronic sports) ซึ่งเป็นการเล่นเกมที่มีกติกาแน่ชัด มีกลยุทธ์การวางแผนเพื่อหาผู้ชนะ เรียกร้องความว่องไวและใช้สายตา โดยเฉพาะการป้อนคำสั่งที่สัมพันธ์กับการใช้มือ โดยในประเทศไทยเองมีการประเมินว่าจนถึงปี 2559 มีผู้สนใจเล่นอีสปอร์ตราวๆ 1.1 ล้านคน
สันติ โหลทอง นายกสมาคมไทยอีสปอร์ต เปรียบเทียบว่า กีฬาสากลในปัจจุบัน อาทิ ฟันดาบ กีฬาขี่ม้า ยิงปืน ก็ล้วนประยุกต์มาจากการต่อสู้แบบโบราณในโคลีเซียม เพียงแต่ลดทอนความรุนแรงไม่ให้มีการบาดเจ็บตามยุคสมัย เช่นนี้เมื่อใช้หลักข้างต้นเดียวกับกีฬาสปอร์ตซึ่งเปรียบเสมือนการวางแผนต่อสู้สมัยใหม่ เป็นการต่อสู้จากระยะไกลแบบโลกยุคใหม่ อีกทั้งเกมที่จะบรรจุเป็นกีฬาอีสปอร์ตได้ก็ต้องอาศัยความคล่องแคล่ว ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ การแก้ปัญหาเฉพาะหน้า และเล่นเป็นทีม เช่นเดียวกับกีฬาอื่นๆ ดังนั้นก็แทบไม่ต้องสงสัยว่าอีสปอร์ตคือกีฬาของคนยุคใหม่ ที่ใครๆ ก็สนใจ
การแข่งขันกีฬาอีสปอร์ตสัมพันธ์กับการเล่นเกม และเกมที่ว่าก็สามารถแบ่งได้กว้างๆ เป็น 3 แนว คือ 1.เกมแนวโมบ้า หรือแนววางแผนกลยุทธ์ 2.เกมแนวสปอร์ตหรือเกมกีฬา แต่ที่ได้รับความนิยมในการแข่งขันมากสุดคือ 3.เกมแนวยิง หรือ shooting ที่จะแบ่งผู้เล่นทีมละ 5 คน แข่งพร้อมกัน 2 ทีม ในเวลา 30 นาที และผลัดกันเป็นฝ่ายรุกและฝ่ายรับ เพื่อหาทีมผู้ชนะ ซึ่งที่ผ่านมามีการแข่งขันนั้นแบ่งออกเป็นระดับสมัครเล่น กึ่งอาชีพ และระดับมืออาชีพ รวมถึงมีทัวร์นาเมนต์ และลีกต่างๆ เช่นเดียวกับกีฬาทั่วไป
เกมออนไลน์ที่บรรจุเป็นกีฬาอีสปอร์ตนั้นไม่ใช่เรื่องใหม่ เรารู้ดีว่านี่คือพัฒนาการที่เกิดขึ้นพร้อมๆ กับยุคคอมพิวเตอร์ตั้งโต๊ะแบบ PC และอินเทอร์เน็ตแบบไร้สาย ตั้งแต่ช่วง ค.ศ.2000 แต่ความโด่งดังอย่างมากในช่วง 4-5 หลังล้วนมีที่มา วิเคราะห์กันว่านี่คือผลพวงมาจากความเร็วของอินเทอร์เน็ตซึ่งส่งผลถึงการเข้าถึงระบบสตรีมมิ่ง การออกแบบเกมที่สมจริงของผู้ผลิต การสร้างสมดุลในการเล่น การตลาดของบริษัทเกมยักษ์ใหญ่ และเงินรางวัลที่สูงล่อใจให้อยากเอาชนะ กระทั่งเมื่อปีที่แล้วแพลตฟอร์มถ่ายทอดสดเกมอันดับต้นๆ ของโลกอย่าง Twitch ก็ได้เปิดตลาดในไทย
เว็บไซต์ข่าวสัญชาติอเมริกัน อย่าง Business Insider เคยประเมินว่า มูลค่าในอุตสาหกรรมอีสปอร์ตทั่วโลกสูงขึ้นเรื่อยๆ ทั้งนับวันการแข่งขันในระดับนานาชาติ หรือที่เรียกว่า e-Sport Event จะได้รับความสนใจมากขึ้น โดยการแข่งขันแต่ละครั้งจะมีสื่อกีฬายักษ์ใหญ่ อาทิ ESPN, Turner Sports ให้ความสนใจถ่ายทอดสดและผลิตคอนเทนท์อย่างต่อเนื่อง ซึ่งนับเฉพาะเม็ดเงินในทัวร์นาเมนท์ใหญ่ๆ อย่างในปี 2015 มีมูลค่าอยู่ที่ 218 ล้านดอลล่าสหรัฐ ในปี 2016 อยู่ที่ 325 ล้านดอลล่าสหรัฐ ขณะที่ปี 2017 และ 2018 ประเมินว่าอยู่ที่ 440 และ 622 ล้านดอลล่าตามลำดับ (The eSports competitive video gaming market continues to grow revenues & attract investors จาก Business Insider)
ชยุตม์ ฉางทองคำ อดีตนักกีฬาอีสปอร์ตทีมชาติ ซึ่งอยู่ในวงการอีสปอร์ตมามากกว่า 17 ปี บอกว่า พัฒนาการของการเล่นเกมในประเทศไทยสูงขึ้นมากในช่วงไม่กี่ปีหลัง เปรียบเทียบว่าแต่เดิม การแข่งขันเกมก็มักจะเกิดขึ้นในร้านเกม มีเงินรางวัลไม่กี่บาท แต่เมื่อผู้บริโภคเกมคนไทยมีสูงขึ้น บริษัทผลิตเกมจึงลงทุนในประเทศไทยมากขึ้น มีเงินสปอนเซอร์การแข่งขัน มีการสร้างสนามแข่งที่ทันสมัย กระทั่งมีอาชีพที่เกิดจากเกม ทำให้พื้นที่ของการเล่นเกมไปไกลกว่าแค่ในร้าน
“คือต้องแยกให้ออกระหว่างคนเล่นเกมเพื่อคลายเครียด หรือคนที่เล่นเกมไปเรื่อยๆ แบบไร้จุดหมาย และนักกีฬาอีสปอร์ต ถ้าเขาเป็นนักกีฬาจริงอย่างแรกเขาจะรู้เป้าหมายว่าเล่นเกมนี้ไปทำไม เขาต้องการเงินรางวัล หรือต้องการชื่อเสียง ถ้าเขารู้เป้าหมายอย่างแรกก็จะเลือกเกมที่อยู่ในหมวดกีฬาอีสปอร์ต และฝึกซ้อมที่จะเป็นเลิศในเกมชนิดนั้น มีการวางกลยุทธ์ของทีมในแต่ละตำแหน่งซึ่งทำหน้าที่ต่างกัน ประเมินคู่ต่อสู้ วางแผน จากนั้นก็จะฝึกซ้อมตามแผนที่วางไว้ ซึ่งการฝึกซ้อมที่ว่านี้หากมีความชำนาญก็จะใช้เวลาไม่กี่ชั่วโมง ไม่จำเป็นต้องอยู่หน้าจอทั้งวัน นี่หมายความว่าการเล่นนานๆ ไม่ได้หมายความว่าจะเป็นนักกีฬาได้ถ้าเล่นไม่เป็น ไม่รู้จักการเล่นเป็นทีม วางแผนเพื่อเอาชนะในจุด Conflict(ขัดแย้ง) ที่เกมสร้างไว้"
อีสปอร์ตไทย ไปถึงไหน
ถ้านับถึงวันนี้ ก็เกือบ 2 สัปดาห์แล้วที่การกีฬาแห่งประเทศไทย (กกท.) ให้การรับรองกีฬา อีสปอร์ต เป็นชนิดกีฬา โดยขณะนี้ทางสมาคมอยู่ระหว่างรอรับเอกสารรับรองอย่างเป็นทางการจากกระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา ควบคู่กับการส่งร่างกฎระเบียบ ข้อบังคับให้กระทรวงฯ พิจารณาเพื่อก่อตั้งสมาคมกีฬาอีสปอร์ตแห่งประเทศไทยอย่างเป็นทางการ
สันติ นายกสมาคมไทยอีสปอร์ต ซึ่งได้รับการรับรองจากสหพันธ์อีสปอร์ตนานาชาติ เปิดเผยว่า ข้อบังคับที่เตรียมส่งให้การกีฬาแห่งประเทศไทย และกระทรวงฯ นั้นจะระบุคุณลักษณะของนักกีฬา แนวทางคัดเลือก ประเภทการแข่งขันที่จัดขึ้นในนามสมาคมให้ครบถ้วน ทั้งนี้เพื่อให้กีฬาอีสปอร์ตไทยมีมาตรฐาน ไม่ต่างจากกีฬาสากลประเภทอื่นๆ
“เราวางกติกาเพื่อตอบกระทรวงฯและสังคมให้ได้ว่า กีฬาอีสปอร์ตมีคุณสมบัติเหมาะสมที่จะเป็นกีฬาสากลอย่างไร เริ่มตั้งแต่นักกีฬาที่จะมีอายุเฉลี่ยอยู่ที่ 14-25 ปี มีคุณสมบัติจบหรืออยู่ระหว่างการศึกษาขั้นพื้นฐาน มีผลการตรวจร่างกายซึ่งไม่ขัดต่อการแข่งขัน โดยเฉพาะสายตาที่ต้องได้รับการรับรองจากจักษุแพทย์ แม้นักกีฬาอีสปอร์ตจะไม่จำเป็นต้องฟิตเหมือนนักวิ่ง นักฟุตบอล แต่ก็ต้องแข็งแรงพอที่จะจดจ่อกับหน้าที่ของตัวเองได้ดี “
แน่นอนว่า จากนี้ไปทีมอีสปอร์ตระดับโปรซึ่งมีอยู่ราวๆ 200 ทีม และทีมในระดับรองๆ ลงมาอีกกว่า 600 ทีมทั่วประเทศ จะถูกสมาคมดึงเข้ามาสู่ระบบ รวมกระทั่งการแข่งขันในประเภทต่างๆ ที่เคยอยู่อย่างกระจัดกระจายก็จะมีสมาคมให้การรับรอง เพื่อให้การแข่งขันแต่ละครั้งมีบันทึกผลงานของนักกีฬา สามารถจัดลำดับ Ranking หาตัวแทนในนามประเทศไทยได้อย่างยุติธรรม
“ส่วนเกมไหนจะเข้าข่ายเป็นกีฬาอีสปอร์ตบ้าง ขึ้นอยู่กับคณะกรรมการโอลิมปิกสากล หรือระดับรองลงมาที่จะบรรจุกีฬาอีสปอร์ตเข้าแข่งขัน และเราจะยึดตามนั้น เพื่อความโปร่งใส เพราะปฏิเสธไม่ได้ว่ากีฬาอีสปอร์ตเชื่อมโยงกับธรกิจอย่างบริษัทเกมที่มีมูลค่ามหาศาลมาก” นายกสมาคมอีสปอร์ตไทยตอบคำถามที่ว่าการเลือกประเภทเกมเป็นกีฬาสปอร์ตเชื่อมโยงกับมูลค่าทางธุรกิจของบริษัทเกมหรือไม่
บวก-ลบ คบกับเกม
ไม่มีใครเถียงว่าช่วงเวลาที่ดำเนินอยู่นี่คือโอกาสของเหล่าเกมเมอร์ที่จะสร้างสิ่งที่ชอบเป็นอาชีพได้ จากการสอบถามพบว่าหลายกลุ่มอยากเปลี่ยนทัศนคติสังคมต่อคนเล่นเกม เพราะการนั่งอยู่หน้าจอนานๆ ไม่ได้หมายความว่าพวกเขาจะเป็นคนไร้คุณภาพ
คณะแพทย์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ให้ข้อมูลส่วนหนึ่งว่า แม้การเล่นเกมจะมีประโยชน์ แต่หากเล่นอย่างหมกมุ่นก็จะก่อให้เกิดปัญหาร้ายแรงตามมา กระทบกับการงาน การเรียน ทั้งยังเชื่อมโยงกับสุขภาพและพฤติกรรมอื่นๆ เช่น ต้องพูดโกหก ขโมยเงิน หนีเรียน หนีออกจากบ้าน ฯลฯ
โดยเฉพาะเมื่อผู้เล่นรู้สึกหงุดหงิด กระวนกระวาย เกิดความเครียด ฯลฯ คือตัวอย่างหนึ่งของอาการเสพติดเกมที่พวกเรารู้กันดี และเป็นเรื่องที่ผู้เล่นต้องรู้เท่าทันมัน
นักเล่นเกมรายหนึ่งบอกว่า ไม่มีใครบอกว่าตัวเองเสพติดเกม แต่อยากให้จำแนกกลุ่มคนการเล่นเกมว่าเป็นพวกเล่นไปเรื่อยๆ ฆ่าเวลา กับกลุ่มที่เล่นอย่างมีเป้าหมาย
“ถ้ามีเป้าหมายก็จะรู้ว่าเล่นไปเพื่ออะไร เพื่อผ่อนคลาย เพื่อเงินและชื่อเสียง และถ้าเขาหาเงินได้ ไม่ทำให้ชีวิตตัวเองเสีย ถึงจะชอบเล่น ก็คงไม่ใช่เรื่องผิด”
ยิ่งในช่วงนี้ ทุกคนรู้ดีว่าคือโอกาสสำคัญสำหรับประเภทอาชีพที่เกิดจากการเป็นเกมเมอร์ ไม่ว่าจะเป็นนักเล่นเกมซึ่งหน้าที่หลักๆ คือเล่นเกม เพื่อเฟ้นหาเกมที่น่าสนใจ แล้วนำมาเสนอบริษัทเพื่อนำคอนเทนท์เกมจากต่างประเทศเข้ามาให้บริการในไทย อาชีพเกมแคสเตอร์หรือนักพากย์ ซึ่งเริ่มเป็นที่นิยมมากขึ้น เนื่องจากอุตสาหกรรมโฆษณาทางวีดีโอออนไลน์เติบโตอย่างรวดเร็ว อาชีพสื่อสารมวลชนสายเกม ไม่ว่าจะเป็นนักเขียน นักรีวิว ที่ทำงานให้กับสื่อนิตยสาร เว็บไซต์ที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับเกม นักกีฬาอีสปอร์ตอาชีพ ซึ่งนอกจากมีเงินรางวัลล่อใจแล้ว หากใครเป็นผู้ชนะก็สามารถสร้างแบรนด์ของกลุ่มตัวเอง นำไปผลิตเป็นสินค้าอื่นๆ ตามมาได้
“นี่คือช่วงเวลาดีที่สุด ที่จะหาคำตอบว่าประเทศไทยจะเอาอย่างไรกับกีฬาประเภทนี้ ผมมองว่าถ้าตรงไหนเป็นห่วงก็สร้างกติกาให้ดี ช่วยกันควบคุม ฝั่งคนเล่นเกมก็ต้องรับความเห็นต่างให้ได้ต้องเปิดรับว่าสังคมคิดอย่างไรกับเรา อย่าเพิ่งไปเกรียน หรือมองว่าคนเห็นต่างแย่ไปหมด มิเช่นนั้นมันก็ไม่มีทางก้าวไปไหนสักที” อดีตนักกีฬาอีสปอร์ตทีมชาติกล่าว
วงการอีสปอร์ตไทยกำลังถูกวางรากฐานอย่างเป็นทางการ
เกมวันนี้จึงยังไม่ Over เพราะพวกเขาเพิ่งออกสตาร์ทไปนี่เอง
