พาร์กินสันมิอาจขวางทางศิลป์

ศิลปินแห่งชาติสาขาทัศนศิลป์(จิตรกรรม) ประจำปี พ.ศ. 2551 ศาสตราจารย์เกียรติคุณ อิทธิพล ตั้งโฉลก เป็นศิลปินไทยที่ทำงานศิลปะร่วมสมัย และยืนหยัดอยู่บนเส้นทางการสร้างสรรค์ ‘ศิลปะนามธรรม’ มายาวนานกว่า 50 ปี มีผลงานปรากฏทั้งภาพวาดลายเส้น ภาพพิมพ์ งานจิตรกรรม และงานประติมากรรม รวมแล้วไม่ต่ำกว่า 600 ชิ้น

ปัจจุบัน ศ.เกียรติคุณ อิทธิพล อายุ 71 ปี เกษียณอายุราชการแล้ว แต่ยังรับหน้าที่เป็นอาจารย์ผู้เชี่ยวชาญพิเศษที่คณะจิตรกรรม ประติมากรรมและภาพพิมพ์ มหาวิทยาลัยศิลปากร และยังคงสร้างสรรค์งานศิลปะอย่างต่อเนื่องมาจนถึงทุกวันนี้ แม้จะป่วยด้วยโรค พาร์กินสัน มาเกือบ 10 ปี แต่ก็ไม่หยุดสร้างสรรค์ผลงานศิลปะ และยินดีทุกครั้งที่ร่างกายอำนวยให้สามารถไปสอนหนังสือได้ด้วยวิญญาณความเป็นครูที่มีอยู่อย่างเต็มเปี่ยม

“ผมทำงานศิลปะมา 50 ปี และป่วยในปีที่ได้ศิลปินแห่งชาติ ทำให้งานเปลี่ยนไปเยอะ เพราะอาการเจ็บป่วย จากขนาดงานชิ้นใหญ่ต้องเปลี่ยนเป็นเล็กลง ความคิดที่เคยมีก็ใช้ไม่ได้”  ศ.เกียรติคุณ อิทธิพล กล่าวและว่า ดังนั้น ความแตกต่างของผลงานจึงแบ่งได้เป็น 2 ชุดใหญ่ๆ คือ ชุดก่อนที่ตนเองจะป่วย กับชุดที่สร้างสรรค์ขณะเป็นโรคพาร์กินสันแล้วซึ่งต้องเปลี่ยนวิธีทำงานใหม่

อาจารย์อธิบายวิธีการทำงานที่ต้องเปลี่ยนไปดังนี้ “เป็นการระบายออกทางจินตนาการแบบไม่มี ‘ภาพร่าง’ แต่จะลงมือถ่ายทอดออกมาเป็นเส้นสายต่างๆ โต้ตอบกับสถานการณ์ตรงหน้าไปเรื่อยๆ แบบฉับพลันทันที ด้วยการใช้ปรีชาญาณ (Intellect) และปัญญาญาณ (Intuition) ที่เกิดจากความรู้และประสบการณ์การทำงานมาอย่างยาวนาน ตามสภาวะจิตใจ ณ ขณะนั้น โดยไม่คำนึงถึงความคิดเชิงเหตุผลและทฤษฎีต่างๆ” 

นอกจากนี้ ยังเปลี่ยนวัสดุจาก ‘ผ้าใบขนาดใหญ่’ เป็นกระดาษขนาดเล็กและแผ่นพลาสติกพีวีซี (PVC) สีดำ และมาร์คเกอร์สีน้ำมัน (Oil Based Paint Marker) ซึ่งทำให้เส้นสายต่างๆ มีลักษณะกึ่งโปร่งใส สามารถเขียนซ้อนทับกันได้หลายชั้นในขณะที่ยังคงมองเห็นสีชั้นล่างอยู่ เกิดเป็นแนวคิดในการแยกมิติแห่งความหมายของลายเส้นสีต่างๆ ได้แก่ ชั้นสีสด สีทอง และสีเงิน 

โดยชั้นสีสด หมายถึง รูปทรงของวัตถุแบบเหมือนจริง สีทอง หมายถึง รูปทรงของวัตถุแบบอุดมคติ และสีเงิน หมายถึง เส้นรูปทรงของสิ่งที่เป็นนามธรรม ทุกชั้นจะซ้อนกันโดยไม่มีความสัมพันธ์กันทางรูปร่าง แต่เชื่อมโยงกันด้วยความหมายตามความคิดและความรู้สึกของศิลปิน

อาจารย์กล่า่วด้วยว่า หลายคนอาจสงสัย ทำไมจึงนำมาความเจ็บป่วยมาแสดง

“ความเจ็บป่วยเป็นสัจธรรมที่ทุกคนต้องพบ แต่ผมแสดงออกถึงความงาม ความหวัง มากกว่าความทุกข์ ผมทำงานเรื่องความงามมาตลอดชีวิต ดังนั้นสิ่งที่ผมกำลังทำอยู่คือ แปรความเจ็บป่วยมาเป็นความงาม” 

ล่าสุด เส้นสายและแรงบันดาลใจในผลงานวิจิตรศิลป์เชิงนามธรรมของอาจารย์อิทธิพล ได้รับการถ่ายทอดเป็นลวดลายบนผืนผ้าไหม ในรูปแบบ ผ้าพันคอ คอลเลคชั่นพิเศษ ลิมิเต็ด เอดิชั่น ITHIPOL SCARF (อิทธิพล สคาร์ฟ) ด้วยเทคนิคและคุณภาพในแบบฉบับของ จิม ทอมป์สัน (Jim Thompson)

“สินค้าในกลุ่มแฟชั่นและแอคเซสซอรี่ ถือเป็นสินค้าที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างมากของแบรนด์ จิม ทอมป์สัน โดยเฉพาะตลาดในประเทศไทย ทำให้ช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมา เราจึงได้สร้างสีสันใหม่ๆ ให้กับสินค้ากลุ่มนี้อยู่อย่างต่อเนื่อง ภายใต้รูปแบบ Collaboration Project ที่เน้นการนำเอาเรื่องราวของ ‘งานศิลป์’ หลายแขนง มาผสานความลงตัวเข้ากับเรื่องราวของ ‘แฟชั่น’ อาทิ ผลงานผ้าพันคอคอลเลคชั่นพิเศษ นาคาพิทักษ์(Naga Pitak) ซึ่งได้ศิลปินกราฟิตี้ชื่อดังชาวฝรั่งเศส โอลิวิเย่ร์ บูเรล มาเป็นผู้ถ่ายทอดความดิบของงานกราฟิตี้ลงบนผืนผ้าไหม Silk Twill ที่มีความพลิ้วไหวในปีพ.ศ.2557 ครั้งที่สองทำงานร่วมกับคุณสุทธิภา คำแย้ม และได้รับเกียรติอย่างยิ่งจากอาจารย์อิทธิพล ตั้งโฉลก ในปีที่ผ่านมา และได้เห็นผลงานในปีนี้" ชุติมา ดำสุวรรณ ผู้อำนวยการฝ่ายสื่อสารองค์กร จิม ทอมป์สัน กล่าว

ในฐานะเจ้าของผลงานต้นแบบ อ.อิทธิพลกล่าวถึงความร่วมมือในครั้งนี้ว่า

“ผมรู้สึกตื่นเต้นและยินดีเป็นอย่างยิ่งที่มีคนเห็นคุณค่าในผลงานของผม ครั้งนี้เป็นครั้งแรกในการร่วมงานระหว่างผมที่เป็นศิลปินผู้ทำงานศิลปะเชิงทัศนศิลป์ กับนักออกแบบผลิตภัณฑ์ที่เป็นศิลปะเชิงประยุกต์ ซึ่งนับว่าเป็นการขยายขอบเขตทางศิลปะจากผลงานที่เป็นภาพนิ่ง ซึ่งปกติจะแขวนบนผนังในหอศิลป์ ไม่อาจสัมผัสหรือจับต้องได้ มาสู่ผลงานผ้าพันคอผ้าไหมชั้นดีที่สามารถจับต้อง และใช้ในชีวิตประจำวันได้ ซึ่งช่วยเปิดโอกาสให้ผู้คนได้ชมผลงานของผมในวงกว้างมากขึ้น"

อ.อิทธิพล กล่าวถึงการทำงานร่วมกับทีมงานของ จิม ทอมป์สัน ว่า ได้ร่วมกันออกแบบและพัฒนาคอลเลคชั่นพิเศษนี้อย่างใกล้ชิดทุกขั้นตอน เพื่อให้ได้ผลงานที่ใกล้เคียงกับภาพวาดต้นฉบับมากที่สุด "บางลวดลายที่ต้องปรับเปลี่ยนสีและรูปแบบต่างๆ ทางทีมงานของ จิม ทอมป์สัน จะสอบถามความเห็นชอบจากผมทุกครั้ง ถือเป็นการให้เกียรติ และเคารพความเป็นเจ้าของผลงานต้นฉบับอย่างยิ่ง”

อีกหนึ่งขั้นตอนที่ทำให้ผ้าพันคอคอลเลคชั่นพิเศษนี้มีความสวยงามเสมือนงานศิลป์ต้นแบบ คือ ‘ขั้นตอนการออกแบบ’ และ ‘กรรมวิธีการผลิตเทคนิคขั้นสูง’ ตามแบบฉบับของจิม ทอมป์สัน

“ผลงานศิลปะทุกชิ้นที่คัดเลือกมาล้วนมีความโดดเด่น เป็นลวดลายที่เหมาะในการนำมาทำเป็น ‘ผ้าพันคอ’ ซึ่งดูสวยแปลกตา และทำให้เกิดรูปลักษณ์ใหม่ๆ โดยเราได้นำภาพผลงานจริงของอาจารย์อิทธิพลมาเป็นต้นแบบในการแกะลวดลายอย่างละเอียด เพื่อให้ทุกลวดลายยังคงไว้ซึ่งเอกลักษณ์และความหมายที่แฝงอยู่ในผลงานให้ได้มากที่สุด ความยากคือเราพยายามให้เกียรติรูปภาพอาจารย์ ทำอะไรต้องคำนึงถึงความรู้สึกเจ้าของภาพมากที่สุด บอกอาจารย์ตั้งแต่ต้น ว่าเราจะไม่เปลี่ยนอะไรของอาจารย์เยอะ แม้กระทั่งขอบผ้าพันคอที่เราจำเป็นต้องเติมขึ้นมา เราก็ใช้รายละเอียดในงานของอาจารย์มาทำขอบ ไม่เอาลวดลายที่อื่น และสีที่ทำขอบก็ดึงมาจากสีในรูปของอาจารย์" ภิวัฒน์ เลขยานนท์ ผู้ช่วยผู้อำนวยการฝ่ายออกแบบ จิม ทอมป์สัน กล่าว

 นอกจากนี้ ยังเลือกใช้เทคนิควิธีการผลิตแบบพิเศษ เช่น การลงพิกเมนต์มุกสีเงิจิมนและสีทอง ให้คงความแวววาวและชัดเจนของลายเส้น เพราะในผลงานของอาจารย์ใช้ปากกาสีมุก ภาพนี้เมื่อปรากฎเป็นลวดลายบนผืนผ้า จะไม่สวยเลย ถ้าใช้สีธรรมดา คุณภิวัฒน์ ยกตัวอย่าง

"รวมถึงในบางผืนได้เพิ่มความพิเศษด้วยการ พิมพ์ลาย 2 ด้าน ลงบนผ้าผืนเดียวกัน อย่างผ้าพันคอลาย Silence & Sound ที่กรรมวิธีในการทำมีความยากและซับซ้อนมาก ต้องใช้เทคนิคพิเศษเพื่อให้สีของทั้งสองด้านไม่ซึมมาทับกัน”

อ.อิทธิพลและจิม ทอมป์สัน ร่วมกันคัดเลือกผลงานศิลปะจำนวน 8 ชิ้นเพื่อสร้างสรรค์คอลเลคชั่น ITHIPOL SCARF โดยเป็นผลงานก่อนอาจารย์ป่วย จำนวน 3 ชิ้น คือ Two Pages Series IX, Two Pages Series X, Silence & Sound และผลงานช่วงที่ป่วยด้วยโรคพาร์กินสัน จำนวน 5 ชิ้น คือ Blue Lines, Horizontal Lines, Blue Trees, Fallen Objects, Red Leaves

------------------------------------------------------------------------------

ผ้าพันคอคอลเลคชั่นพิเศษ ลิมิเต็ด เอดิชั่น ITHIPOL SCARF มีวางจำหน่ายเฉพาะที่ร้าน จิม ทอมป์สัน สาขาสุรวงศ์ สาขาสยามพารากอน สาขาดิเอ็มโพเรียม และสาขาเซ็นทรัลเวิลด์ สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมโทร.0 2632 8100 และ www.jimthompsonbombyx.com

------------------------

ภาพ : เอกรัตน์ ศักดิ์เพชร